Wiegendood; wat is het en hoe kan je het voorkomen?

Helaas kun je wiegendood niet voorkomen, wel kun je het risico op wiegendood verkleinen. De meeste voorzorgsmaatregelen hebben te maken met het slaapgedrag van je baby, maar er zijn ook (wellicht onverwachte) andere maatregelen die je kunt treffen.

Wat is wiegendood?

Wiegendood, ook wel sudden infant death syndrome (SIDS) genoemd, is de nummer 1 doodsoorzaak van baby's tussen de 1 maand en 1 jaar in leeftijd.
Wiegendood is geen ziekte, maar een diagnose die kinderen krijgen als ze jonger dan een jaar zijn en plots komen te overlijden. En de oorzaak van dit overlijden kan niet gevonden worden na de dood, door een autopsie en/of dossieronderzoek. Dat het kan gebeuren zonder waarschuwing vooraf, is wat het zo hartverscheurend maakt voor families. In Amerika overlijden er jaarlijks ongeveer 2.300 kinderen aan wiegendood. Het komt het meest voor bij kinderen van 1-4 maanden. In 90% van de gevallen is het kind jonger dan 6 maanden.

Wiegendood kan ook plaatsvinden buiten de wieg. Maar het gebeurt meestal tijdens het slapen en vaak tussen 22.00uur en 10.00uur. Maar overdag kan wiegendood ook voorkomen. Amerikaans onderzoek laat zien dat in 20% van de gevallen wiegendood voorkomt in een kinderdagverblijf setting. Dit percentage is hoog, gezien het feit dat kinderen op de dagopvang minder lang slapen, dan dat ze thuis doen. Deze bevinding laat zien dat het cruciaal is om zeker te weten dat iedereen die voor je baby zorgt, zich aan de 'veilig slapen'-richtlijnen houdt.

Wat veroorzaakt wiegendood?

In de laatste drie eeuwen zijn wetenschappers veel te weten gekomen over wiegendood, maar zij hebben nog steeds geen definitief antwoord op de vraag wat wiegendood veroorzaakt. De meeste experts denken dat wiegendood voorkomt als baby's een onderliggende gevoeligheid hebben (bijvoorbeeld een onvolgroeid hartje, abnormale ademhaling of opwinding) en worden blootgesteld aan bepaalde risico's (slapen op de buik of op een te zacht matras) tijdens den kritieke periode in de ontwikkeling.

Een onderzoek uit 2010 in het Amerikaanse tijdschrift Journal of the American Medical Association suggereert nog een andere kwetsbaarheid. De onderzoekers vonden dat kinderen die overleden aan wiegendood een lager serotonine niveau in de hersenstam hadden. Serotonine helpt bij het reguleren van ademhaling, hartslag en bloeddruk tijdens de slaap. Experts blijven het brein verder onderzoeken, maar ook het zenuwstelsel, kinderverzorging en slaapomgevingen, infectie en immuniteit en genetica, in de zoektocht naar het antwoord op de vraag naar de oorzaak.

Lopen sommige baby's een hoger risico?

Ondanks dat de exacte oorzaak van wiegendood niet bekend is, zijn er wel enkele risicofactoren geïdentificeerd, namelijk:
  • Vroeggeboorte of baby's die geboren worden met een zeer laag gewicht. Hoe eerder de baby geboren wordt, des te hoger het risico op wiegendood. En hoe lager het geboortegewicht, des te meer risico.
  • Baby's met moeders jonger dan 20 jaar. Tienermoeders hebben meer kans om een kind te verliezen aan wiegendood, dan moeder boven de 20 jaar.
  • Het hebben van vele broers/zusjes, vooral als ze elkaar niet veel ontlopen qua leeftijd. Het risico op wiegendood neemt toe met elke baby die je krijgt. Ook geldt dat des te korter de tijd tussen de zwangerschappen, des te hoger de kans.
  • Het meemaken van een levensbedreigend moment, zoals baby's die even geen zuurstof hebben gehad en bleek, blauw zagen en behandeling nodig hebben gehad, hebben een hogere kans op wiegendood.
  • Bepaalde etnische achtergronden hebben een verhoogde kans, vanwege hun culturele voorkeur om baby's op hun buik te laten slapen.
  • Het zijn van een jongetje, jongens lopen namelijk meer kans. 1,5 jongens tegenover 1 meisje is het ratio.

Hoe kan je het risico verkleinen?

Je kunt wiegendood niet voor 100% voorkomen! Maar je kunt de risico's wel minimaliseren voor de volgende richtlijnen te hanteren.

Laat je baby op zijn/haar rug slapen.

Dit is de belangrijkste richtlijn, hiermee voorkom je het meeste risico. Dood door wiegendood is met 50% gedaald sinds 1994, dat is wanneer men campagne voert met het credo 'back to sleep'. Dit om te zorgen dat elke verzorger van baby's bekend is met het feit dat baby's het beste op hun rug kunnen slapen gedurende hun eerste levensjaar.

Het risico op wiegendood is 1,7 tot 12,9 keer hoger als een kind op zijn buik slaapt. Als een baby op zijn buik slaapt; raakt het eerder overhit, heeft pauzes in de ademhaling en haalt opnieuw adem nadat het net heeft uitgeademd (waardoor de ingeademde lucht minder zuurstof bevat). Laat je baby ook niet op zijn/haar zij inslapen, omdat ze dan toch nog makkelijk op hun buik kunnen rollen.

Natuurlijk zal je kindje, als het 5 of 6 maanden oud is, uit zichzelf kunnen omrollen. Maar rond deze leeftijd neemt de kans op wiegendood af. Desondanks is het goed om je kind gerust te stellen op zijn rug, maar maak je geen zorgen als het liever omrolt. Zorg ervoor dat er niets zachts in de wieg/ het bedje ligt in de buurt van het hoofdje, want dit vergroot de kans op wiegendood of verstikking.

Rook niet in de buurt van je kind

Onderzoek toont aan dat het risico op wiegendood toeneemt met elke extra rokende persoon in het huishouden, het aantal sigaretten dat er om de baby heen wordt gerookt en de duur waarmee de baby wordt blootgesteld aan de sigarettenrook.
Onderzoekers beginnen ook te kijken naar de mogelijke gevaren van 'derde hands-rook', dit zijn de chemicaliën die blijven hangen in kleding, meubels, tapijt en de auto als iemand erin/erbij heeft gerookt.

Zorg dan je baby al zijn vaccinaties heeft gehad

Onderzoek wijst uit dat het hebben gehad van al je vaccinaties op de geplande tijdstippen het risico op wiegendood kunnen halveren.

Geef als het kan borstvoeding

Geef (als het mogelijk is) minimaal 6 maanden borstvoeding. Ook even borstvoeding geven, in plaats van helemaal niet, is goed. Een grootschalig Duits onderzoek uit 2009 toont aan dat gedeeltelijk en volledige borstvoeding geassocieerd konden worden met verkleining in kans op wiegendood. Tot een maand exclusief borstvoeding geven, zou het risico ook halveren.

Bied je kind de speen aan als het gaat slapen

Onderzoek laat een verlaagde kans op wiegendood zien bij baby's die de speen gebruiken, al weten onderzoekers niet of er een direct oorzaak-gevolg verband is. Maar vanwege het verband wordt speengebruik tijdens de slaapjes gedurende het eerste jaar aanbevolen. Je hoeft de speen niet terug in de mond te stoppen als je kind hem heeft losgelaten. En de speen hoeft ook niet geforceerd te worden, als je kind de speen niet pakt. En let op met borstvoeding geven, wacht dan met het aanbieden van de speen tot de borstvoeding goed op gang is gekomen (na 3-4 weken).

Verhoogde of verlaagde kans op wiegendood?

Delen van het bed

Sommige experts geloven dat er overtuigende redenen zijn om je baby niet in jouw bed te laten slapen gedurende de eerste maanden. Ten eerste omdat jouw bed vol ligt met kussens en dekens die voor een baby een risicofactor vormen op wiegendood. En ten tweede omdat de kans op oververhitting groter is. Onderzoek bevestigt dit beeld. En de verhoogde kans is er in bepaalde gevallen:
  • Als de baby onder de 3 maanden is,
  • Als de moeder gerookt heeft tijdens de zwangerschap of als een van beiden bedgebruikers nu rookt,
  • Als het bed gedeeld wordt met een zeer vermoeid persoon of iemand die verdovende middelen gebruikt,
  • Als het bed gedeeld wordt met anderen behalve de ouders, bijvoorbeeld andere kinderen of met meer dan twee mensen,
  • En als een bed gedeeld wordt waarop veel zachte oppervlaktes zijn (de bank, een waterbed of zacht beddengoed).

Sommigen experts denken dat het bed delen met je kind ervoor kan zorgen dat je sneller kan reageren op veranderingen in ademhaling of bewegingen van je kind. Er is echter nog nooit een studie geweest die een verlaagd risico van bed delen liet zien.
Als je toch besluit het bed te delen met de kind, zorg dan dat je matras stevig en plat is en dat het stevig tegen het hoofdeind aan ligt (zonder tussenruimte, waar het hoofd van de baby tussen zou kunnen komen). Ga nooit samen slapen op een zachtere ondergrond, zoals een waterbed, bank of grote stoel. Houd zware, fluffy dekens en kussens weg van je kind en laat het inslapen op de rug.

Inbakeren

Sommige onderzoekers suggereren dat inbakeren (het strak inwikkelen van de baby in een lakentje of dekentje) helpt in het voorkomen van wiegendood, omdat de baby hiermee geholpen wordt om op zijn rug te blijven liggen. Als je baby onrustig is terwijl hij slaapt, dan kunnen zijn eigen lichaamsbewegingen hem wakker maken. Inbakeren kan deze bewegingen beperken en de baby een veilig gevoel geven.
Andere experts waarschuwen dat inbakeren kan bijdragen aan oververhitting. Dus als je je baby inbakert, gebruik dan een dun lakentje en zorgt ervoor dat de kamer niet te warm is. En leg je baby natuurlijk nooit op zijn buikje als hij ingebakerd is.

Hartmonitor

Zou je een hartmonitor moeten gebruiken? De dokter kan een monitor voorschrijven als je baby een levensbedreigend ademhalingsprobleem heeft gehad of ernstige moeite heeft met ademhaling. Maar je hebt ook apparaten om thuis de beweging (en vermoedelijke ademhaling) van je baby te kunnen volgen. Fabrikanten spelen uitermate goed in op de angsten van ouders. Er is echter geen bewijs dat het gebruik van deze apparaten de kans op wiegendood verkleinen. Als je zo'n apparaat gebruikt, moet je nog steeds alle overige bovenstaande voorzorgsmaatregelen nemen om je baby te beschermen.

Wist je dat …

  • Baby's tussen de 1 en 4 maanden het meeste risico lopen op wiegendood?
  • 90% van de wiegendood gevallen voorkomt bij baby's jonger dan 6 maanden?
  • Het na de eerste verjaardag van een baby geen wiegendood meer heet?
  • Het aantal gevallen na 1994 gehalveerd is, doordat ouders geadviseerd werd kinderen op hun rug in te laten slapen?
  • Wiegendood de nummer 1 oorzaak is van overlijden bij kinderen tussen de 1 en 12 maanden?

Lees verder

© 2014 - 2024 Brigitte_, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Wiegendood: plotselinge dood bij babyWiegendood: plotselinge dood bij babyWiegendood is het plotseling optreden van de dood bij baby's en jonge kinderen onder de twee jaar oud. Veel jonge ouders…
SIDS of wiegendood, wat zijn de oorzaken?SIDS of wiegendood, wat zijn de oorzaken?Wiegendood en SIDS (sudden infant death syndrome) zijn twee verschillende benamingen voor kinderen die plotseling overli…
Wiegendood: Plots overlijden van gezonde baby tijdens slaapWiegendood: Plots overlijden van gezonde baby tijdens slaapOuders zijn meestal dolgelukkig als hun kleine spruit als bekroning van hun liefde ter wereld komt. De schok is dan ook…
Slaapproblemen bij kinderen: veilig slapenVoordat u erover gaat denken hoeveel uur uw kind slaapt, of hij de nacht wel doorslaapt, of hij overdag één of twee dutj…

Sudocrem, voor meer dan alleen luieruitslagSudocrem, voor meer dan alleen luieruitslagSudocrem is een zalf welke je voornamelijk zal doen denken aan babyverzorging. Luieruitslag, schrale billetjes, rode en…
Verdrinking van een kindVerdrinking is de dood die optreedt door een langdurige onderdompeling in water. Kinderen krijgen vaker te maken met ver…
Bronnen en referenties
  • www.babycenter.com
Brigitte_ (94 artikelen)
Gepubliceerd: 18-06-2014
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Kinderen
Bronnen en referenties: 1
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.