De geneeskracht van kamille

Kamille-azijn wordt gebruikt om salades te verrijken en soms worden jonge twijgjes kamille door salades of warme gerechten gedaan. Het is een culinair kruid alhoewel het niet vaak in de keuken wordt gebruikt. In principe groeit deze geneesplant in heel de wereld behalve in tropische gebieden en poolgebieden. Het is reeds duizenden jaren gebruikt als geneeskruid en doet nog steeds dienst. Zelfs in Nederland zijn er reguliere artsen die een stoombad van kamille tegen verkoudheid adviseren. Koop wel kamille bij een drogist want dat is veel goedkoper dan kamille van de apotheek. Kamille is een vrij onschuldig medicijn maar toch wordt geadviseerd om het niet langer dan vier weken te gebruiken. Enkelingen krijgen huiduitslag van kamille welke dikwijls toe te wijzen is aan contaminatie van gewone kamille met stinkende kamille. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Naamgeving kamille
• Kamille in de oudheid
• Kamille vanaf de Renaissance tot moderne tijd
• Werkzame stoffen kamille
• Kamille, goed voor maag en darmen
• Kamille, goed voor de zenuwen
• Overige medicinale werkingen echte kamille
• Uitwendig gebruik kamille
• Consulteer de fytotherapeut

Naamgeving kamille

In het Latijn heet deze plant Matricaria Recutita. Matricaria bestaan uit twee delen. Matri komt van ´moeder´ en caria betekent ´zorg´ in het Latijn. Van oorsprong stond dit kruid erom bekend met name goed te zijn tegen vrouwenkwalen zoals menstruatiekrampen, vandaar de naam ´moederzorg´. Recutita betekent ´zonder haar´. In tegenstelling tot veel andere planten is kamille onbehaard. Kamille komt van het Griekse samengestelde woord chamomilla, wat uit de woorden ´chamos´ en ´melos´ bestaat. Het eerste woord betekent ´grond´ en het tweede ´appel´. De plant werd grondappel genoemd omdat hij laag bij de grond groeit en naar appel ruikt.

Kamille in de oudheid

In het antieke Egypte werd kamille aangewend bij malaria, koorts- en ontstekingsproblemen. De wetenschap heeft de koortswerende en infectiebestrijdende werking van kamille bevestigd maar de anti-malariawerking (nog) niet. Vele geneeskundige grootheden uit het oude Griekenland hebben kamille geprezen om zijn medicinale werkingen. Dioscorides, pionier van de geneeskunde en kruidenwetenschap, wendde de plant aan bij keelpijn, mondslijmvliesaandoeningen, slecht helende wonden en menstruatieperikelen; deze vier werkingen zijn door hedendaagse wetenschappers bevestigd en vinden toepassing in de fytotherapie. Plinius de oudere, behorende tot de antieke Romeinen, gebruikte dit middel bij winderigheid.

Kamille vanaf de Renaissance tot moderne tijd

Door de eeuwen heen werd kamille gebruikt tegen vrouwenkwalen maar eigenaardig genoeg is het niet genoemd door de Rooms Katholieke, vrouwelijke kruidendeskundige Hildegard van Bingen. Rembert Dodoens, de baanbrekende kruidenwetenschapper uit wat thans België genoemd mag worden, stelde Roomse kamille en echte kamille aan elkaar gelijk als het gaat om de geneeskracht; hij zag er geneestoepassingen in bij: darmkolieken, zwakke spijsvertering, niergruis, pijn, stijfheid, constipatie en koortsen. Een gezegde uit Rijnland luidt als volgt: ´Een kopje kamillethee helpt beter dan drie dokters.´ Hieronymus Bock schreef in zijn ´Krautterbuch;´ wat uitkwam in 1539 dat kamille het belangrijkste geneesmiddel voor artsen is. Behalve dat kamille mensen geneest staat het plantje bekend als ´plantendokter´. Het verdient deze reputatie omdat zieke plantjes helemaal opknappen als kamille ernaast wordt geplant. In 1987 werd kamille tot ´Geneeskrachtige Plant van het Jaar´ uitgeroepen in Duitsland.

Werkzame stoffen kamille

De plant wordt geoogst en in zijn geheel gedroogd waarna de bloemhoofdjes met een kort eindje van het steeltje worden geplukt. Het steeltje mag tot twee cm lang zijn. In kamille zit veel etherische oliën, de flavonoïden apigenine, osorhamnetine, rutine, quercetine, hyperoside, kaemferol en patuletine, pectine-achtige slijmstoffen, coumarinen, enkele bitterstoffen, looistoffen, choline, aminozuren, polysacchariden, verschillende oliën, fenolzuren, valeriaanzuur, nicotinezuur, isoferuleenzuur, appelzuur, methylsalicylaat, de vitaminen B1 en C, zwavel, calcium en fructose.

Kamille, goed voor maag en darmen

Kamille werkt ontstekingsremmend op de slijmvliezen van het spijsverteringsstelsel. Zowel schimmels als bacteriën worden door kamillebloemetjes tegen gegaan. Het gaat zweervorming in de maag tegen door chamaculeen en andere azulenen. Verder helpen alfa-bisalobolm apigenine en luteoline mee aan ontstekingsremmende werkingen. De pectine-achtige slijmstoffen zorgen voor een verzachtend effect. Daarnaast is het krampopheffend en braakstillend. Voorts bevat dit kruid maagversterkende, spijsverteringsbevorderende en eetlustopwekkende kwaliteiten. Bitterstoffen zorgen dat het galdrijvend is. Als laatste te noemen eigenschap is kamille een carminatief middel; het verdrijft wind. Door de combinatie van deze medicinale effecten is echte kamille een geneeskruid tegen de volgende spijsverteringsaandoeningen:

• Milde, acute, chronische ontstekingen van maag- en darmslijmvlies,
• Maagwandontsteking of gastritis,
• Pyrosis of zuurbranden,
• Gastro-enteritis of maagdarmslijmvliesontsteking, ook buikgriep genoemd,
• Preventie van maagzweren,
• Maagkolieken, galkoliepen, maagkrampen, kolieken bij baby´s,
• Prikkebaredarmsyndroom,
• Overgeefachtigheid, braken,
• Indigestie, dyspepsie, nerveuze spijsverteringsklachten,
• Flatulentie, opgeblazen buikgevoel, oprispingen,
• Diarree, verstoorde darmflora,
• Adjuvans bij ziekte van Crohn,
• Adjuvans bij darmontstekingen.

Kamille, goed voor de zenuwen

Kamille is een rustgevend middel. Het relaxeert heftige emoties en het weert angsten. Daarnaast is het een slaapopwekkend en zenuwversterkend kruid. Omdat dit kruid als regulier medicijn wordt beschouwd is het uitentreuren onderzocht op medicinale werkingen en telkens blijkt weer dat de geneeskrachtige kenmerken van kamille zeer divers zijn. Welk synthetisch medicijn is er goed tegen diverse spijsverteringsziekten én zenuwaandoeningen? Geen één! Omdat kamille deze geneeskrachten wel heeft wordt het in de fytotherapie ingezet tegen de volgende aandoeningen die met de zenuwen te maken hebben:

• Rusteloosheid, stress, prikkelbaarheid,
• Irritatie, boosheid, angst,
• Kinderen en volwassenen met ADHD,
• Nachtmerries, slapeloosheid,
• Rusteloosheid bij doorkomende tanden van jonge kinderen,
• Spanningshoofdpijn.

Overige medicinale werkingen echte kamille

Kamille behoort tot de meest multi-inzetbare kruiden die er zijn. Zowel voor uitwendig als inwendig gebruik is het rijtje aan indicaties die ermee behandeld kunnen worden zeer lang. Hier staan enkele overige indicaties voor inwendig gebruik die niet onder de noemers spijsvertering- en zenuwziekten vallen, inclusief de reden waarom dit bloemrijke heelkruid inzetbaar is. Kamille wordt zowel in de fytotherapie als de reguliere geneeskunde ingezet bij:

• Koorts, omdat het een zweetdrijvende werking heeft,
• Griep, verkoudheden, omdat het antibacterieel werkt tegen staphylococcen en streptococcen,
• Menstruatiekrampen, omdat het spasmolytisch of krampopheffend werkt,
• Spasmen van de urinewegen, vanwege krampopheffende werking.

Uitwendig gebruik kamille

Kamille is ontstekingswerend, ontsmettend, en jeukstillend. Daarnaast bevordert het de epitheelvorming welke een belangrijke stap is in het maken van een nieuwe huidlaag over een wond. Deze vier geneeskrachten zorgen ervoor dat kamille prima uitwendig kan worden gebruikt. Voor uitwendig gebruik kun je spoelingen, omslagen, inhaleringsbaden, zitbaden, kompressen en crèmes gebruiken. In vele gevallen kun je de huid insmeren met vooraf gekochte kamille-olie maar je kunt daarnaast van de bloemetjes met heet water een aftreksel maken teneinde een deel van je lichaam te wassen of baden. Hier staan de indicaties gerangschikt per behandelingsmethode:
Gorgelen of spoelen:

• Tandvleesontsteking,
• Mondslijmvliesontsteking,
• Aften, keelpijn, strottenhoofdontsteking,
• Doorkomen van tanden.

Dampen inhaleren, bijvoorbeeld via stoombad:

• Sinusitis, rhinitis,
• Diverse soorten verkoudheden,
• Bronchitis, hooikoorts.

Compressen, darmspoelingen of zitbaden:

• Aambeien,
• Anale fissuren,
• Ontsteking in genitale zone,
• Vaginale ontsteking, witverlies (vooral: vaginale spoeling).

Omslagen, crème, olie:

• Eczeem, luiereczeem, netelroos, jeuk,
• Allergische uitslag,
• Radiodermatitis of huidirritatie door bestralingstherapie,

Creme, lotion, kompressen:

• Kleine wonden, slecht helende wonden, abcessen, insectenbeten,
• Brandwonden, zonnebrand,
• Doorligwonden, spataderzweer,
• Droge, ruwe en schrale huid, kloven, tepelkloven.

Inwrijven met kamille-olie:

• Zenuw-, reuma-, jicht-, spanningshoofd- en oorpijn,
• Ischias,
• Borstklierzwelling,
• Droge, geïrriteerde hoofdhuid.

Consulteer de fytotherapeut

Wie kamille als geneeskrachtig middel wil gebruiken wordt aangeraden een consult te nemen bij een fytotherapeut. Kamille-extracten en medicijnen in de vorm van moedertincturen, poeders, nebulisaat, vloeibaar extract en capsules dienen alleen op voorschrift van bevoegden ingenomen te worden. Een huisarts of fytotherapeut kan je daarover inlichten, net als over de eventuele bijwerkingen en interacties met andere medicijnen of kruiden. Alle in dit artikel genoemde medicinale werkingen van dit geneeskruid zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en komen uit het Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst, een standaardwerk op het gebied van genezende planten. Het boek wordt gebruikt in de fytotherapie.

Lees verder

• De geneeskracht van bieslook
• De geneeskracht van klaproos
• De geneeskracht van marjolein
• De geneeskracht van paranoten
• De geneeskracht van St Janskruid