De geneeskracht van Verbena of ijzerkruid

IJzerhard of ijzerkruid was al bij de Egyptenaren een heilige plant. De roem van dit plantje steeg bij de Romeinen tot ongekende hoogte. Plinius de Oudere noemde ijzerkruid het beroemdste kruid van Rome. Ook voor de Kelten, Grieken en Galliërs was het een heilige plant. Er is zoveel over ijzerkruid geschreven in de geschiedenis dat je er makkelijk een compleet boek met wetenswaardigheden van kan vullen. Door fytotherapeuten wordt het kruid tegen verschillende kwalen ingezet. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Naamgeving ijzerkruid
• De magie van verbena
• IJzerkruid bij de Romeinen
• IJzerkruid in de 17e eeuw
• Werkzame stoffen ijzerkruid
• IJzerkruid voor ijzersterke zenuwen
• IJzerhard voor een goede spijsvertering
• IJzerkruid tegen hoest en koorts
• IJzerkruid als pijnstiller
• Overige medicinale werking verbena
• Uitwendig gebruik ijzerkruid
• Raadpleeg een fytotherapeut

Naamgeving ijzerkruid

In de wetenschap gebruiken we Latijnse namen omdat iedereen dan zeker weet dat we het over dezelfde plant hebben. De Latijnse naam van ijzerkruid is Verbena Officinalis. ´Verbena´ betekent eigenlijk ´venuskruid´. Het is namelijk een samenvoeging van ´Veneris´ wat ´van Venus´ betekent en ´herba´ wat kruid betekent. Officinalis betekent: ´Van de plaats waar de apotheker werkt´. Vroeger kregen alle medicinale kruiden deze toevoeging als ze op de officiële lijst voor medicinale planten stonden. In het Nederlands kent de plant een aantal alternatieve namen: IJzerhard, Strooikruid, Duivekruid, Ridderkruid, Kerkkruid, Hardijzer, Eizen, Fleuruskruid en Pleuriskruid.

De magie van verbena

Verbena is een onderdeel van heksenzalf, een kruid waardoor heksen konden vliegen. Overigens bedoelde men daarmee: vliegen in een andere dimensie en met een ander lichaam dan ons fysieke lichaam. Heksen en tovenaars droegen kousenbanden van verbena zodat ze onvermoeibaar waren. Lang hebben wandelaars en bergbeklimmers verbena in hun schoenen gedaan tegen vermoeide voeten. Verbena was een wenskruid wat bescherming gaf tegen alle besmettelijke ziekten en zenuwziekten, die werden beschouwd als ´duivelse ziekten´. Kinderen werd een amulet gegeven van verbena zodat het nette, goed opgevoede en geleerde mensen werden. De Kelten en Germanen droegen en talisman om de hals van verbena tegen boze geesten. Door hen werden huizen eveneens met behulp van verbena beschermd. De Kelten en Germanen gebruikten het om de toekomst te voorspellen en betoveringen te verrichten.

IJzerkruid bij de Romeinen

De antieke Romeinen gebruikten het ijzerkruid als een heilig offerkruid om verdragen mee af te sluiten. Verbena was een symbool van vrede en verdraagzaamheid. Er gaat een legende dat Jezus op de berg van Golgotha zijn bloedende wonden liet stelpen met verbena. IJzerhard werd als universeel panacee gezien wat alle ziekten de baas was. Van oorlogswonden tot beten van giftige slangen, leverkwalen, kiespijn, zweren, hoofdziekten en hartziekten, alles werd genezen met het ´herba sacra´ of heilig kruid wat ijzerhard lang is geweest. Uiteraard was het Venuskruid eveneens bekend om zijn liefdesspelstimulerende eigenschappen; het werd als afrodisiac betiteld. Daarnaast werd sap van verbena gebruikt om ijzer nog harder te maken dan het al is. Waarschijnlijk komt daar de naam van dit kruid vandaan.

IJzerkruid in de 17e eeuw

In de 17e eeuw raadde de Engelse botanicus en kruidendeskundige Nicholas Culpeper aan om het van Venus afkomstige kruid te gebruiken bij baarmoederproblemen; het was een versterkend kruid voor de baarmoeder. Verder raadde de Engelsman verbena aan bij oedemen, leverkwalen, jicht, maagziekten, miltaandoeningen, hoest en kortademigheid. In de Chinese geneeskunde werd ijzerkruid gebruikt bij ziekten die te maken hebben met de verstoring van meridianen van de lever, milt en blaas en menstruatieperikelen, griep, koorts, tandvleesontsteking, abcessen, moeilijk urineren, malaria en schistosomiasis.

Werkzame stoffen ijzerkruid

Van verbena wordt het gehele bovengrondse kruid gebruikt voor de medicinale werkzaamheid. Dit wordt geoogst als de plant bloeit. In ijzerkruid zitten de iridoïde glycosiden verbaline of cornine, verbenine, hastatoside em aucubine. Verder bevat het bitterstoffen, de fenylpropaaderivaten rozemarijnzuur en verbascoside, tanninen, slijm, de etherische oliën citral, terpenen en terpeenalcoholen, vitamine C en – hoe kan het ook anders- ijzer.

IJzerkruid voor ijzersterke zenuwen

De stoffen waarover ijzerkruid beschikt zijn over het algemeen niet in hele grote hoeveelheden aan te wijzen. Toch is de werking onmiskenbaar, mede door de synergetische of elkaar versterkende werking van de inhoudsstoffen. IJzerkruid werkt zenuwsterkend, opwekkend, kalmerend, aansterkend angstwerend en het stimuleert het parasympatisch zenuwstelsel. De glycosiden hebben een zwakke parasympaticomimetische werking. Om deze medicinale werkzaamheden kan ijzerkruid door een fytotherapeut worden ingezet bij:

• Zwakke zenuwen, zenuwuitputting, nervositeit, angst,
• Insomnia, depressiviteit, postnatale depressie, melancholie,
• Zwakheid bij herstel na griep, herstel na ziekte,
• Uitputting, hoofdpijn, migraine.

IJzerhard voor een goede spijsvertering

IJzerhard bevordert zowel de eetlust als de spijsvertering. Bitterstoffen ondersteunen de lever- en galwerking; vandaar dat de spijsvertering wordt bevorderd. Verbenaline is een stof met ontkrampende eigenschappen. Door deze geneeskrachtige werkzaamheden wordt ijzerkruid door een fytotherapeut voorgeschreven bij de volgende indicaties:

• Indigestie, maagpijn, maagdarmkrampen,
• Leverinsufficiëntie, hepatitis,
• Pijn aan de galwegen, galproblemen.

IJzerkruid tegen hoest en koorts

Verbena heeft de eigenschap om slijmen op te lossen en het ophoesten van slijmen makkelijker te maken. Verbenaline is een hoeststillend middel. Daarnaast werkt het transpiratiebevorderend en verkoelend, wat van waarde is als men griep heeft. Door deze werkzaamheden kan ijzerkruid worden ingezet bij:

• Koorts,
• Hoest, astma,
• Gezwollen lymfeklieren.

IJzerkruid als pijnstiller

IJzerkruid is een ontstekingswerend kruid door de iridoïde glycosiden die het bevat. Daarnaast werkt het zowel pijnstillend als zenuwpijnstillend. Reumatische aandoeningen gaan gepaard met oedemen of vochtopeenhopingen. IJzerkruid is een vochtafdrijvend middel waardoor de oedemen, oorzaken van jicht en artritis, verdwijnen. Op deze manier is ijzerkruid niet alleen verantwoordelijk voor ontsteking- en pijnbestrijding maar neemt het ook de oorzaken van artritis en jicht weg. Om deze redenen wordt het gebruikt bij:

• Artritis, reumatische pijn,
• Jicht,
• Neuralgie of zenuwpijn.

Overige medicinale werking verbena

• Omdat verbenine de zogvorming bevordert wordt het gegeven aan moeders die te weinig borstvoeding produceren,
• IJzerkruid werkt licht vochtafdrijvend; en bevordert het oplossen van nierstenen. Om deze redenen wordt het aanbevolen bij oedemen, zwakke nierfunctie en als niersteenpreventie.
• IJzerkruid helpt de schildklier te normaliseren doordat verbenacomponenten zich hechten op TSH-receptors waardoor het een natuurmiddel is tegen zowel overdreven schildklierwerking als verminderde schildklierwerking en de ziekte van Graves.
• Vanwege de bloeddrukverlagende werking wordt het voorgeschreven bij te hoge bloeddruk.

Uitwendig gebruik ijzerkruid

IJzerkruid heeft astringerende of samentrekkende werking wat maakt dat wonden sneller genezen. Daarnaast is het een bloedstelpend middel zodat wonden sneller kunnen beginnen aan het herstelproces. Bovendien bevordert het de lokale bloedcirculatie. Voor het gebruik van ijzerkruid wordt een aftreksel gemaakt van 120 gram gedroogd kruid in een liter water. Het wordt aangewend bij:

• Schaaf-, snij- en brandwonden, slecht genezende wonden,
• Ontsteking van het tandvlees, keelpijn, aften,
• Eczeem, zweren, abcessen,
• Kneuzingen en zenuwpijn.

Raadpleeg een fytotherapeut

Wie ijzerkruid als geneeskrachtig middel wilt gebruiken wordt aangeraden een consult te nemen bij een fytotherapeut. IJzerkruidextracten en medicijnen in de vorm van moedertinctuur, poeder, gedroogd kruid, vloeibaar extract en afkooksel dienen alleen op voorschrift van bevoegden aangewend te worden. Een fytotherapeut kan daarover meer vertellen net als over de eventuele bijwerkingen en interacties met andere medicijnen of kruiden. Daarnaast bestaan er heilzame combinaties met kruiden. Sommige kruiden kunnen elkaars werkingen versterken; dat wordt synergie genoemd. Alle in dit artikel genoemde medicinale werkingen van dit geneeskruid zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en komen uit het Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst, een standaardwerk op het gebied van genezende planten. Het boek wordt gebruikt in de fytotherapie.

Lees verder

• De geneeskracht van daslook
• De geneeskracht van knotwilg of schietwilg
• De geneeskracht van Guarana
• De Geneeskracht van Groot Kaasjeskruid
• De geneeskracht van kattensnor of kumis kucing