De geneeskracht van boerenwormkruid

Boerenwormkruid komt van origine voor in heel Europa en een groot deel van Noord-Azië. De plant wordt 60 tot 120 centimeter hoog en kent gele bloemen. Vroeger werd boerenwormkruid bij keukendeuren geplant. De reden hiervoor is dat mieren niet van deze plant houden. Boerenwormkruid kon voorkomen dat mieren het huis in lopen. Boerenwormkruid is een plant die geneeskrachtige eigenschappen heeft. Het wordt van oudsher ingezet bij vlooien, luizen en ingewandswormen. Het is een plant met bijwerkingen; gebruik het daarom alleen onder toezicht van een fytotherapeut. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Naamgeving
• Traditioneel gebruik boerenwormkruid
• Werkzame stoffen
• Boerenwormkruid verdrijft wormen
• Boerenwormkruid, goed voor de spijsvertering
• Overige medicinale werkingen boerenwormkruid
• Dosis en veiligheid
• Bezoek een arts of fytotherapeut

Naamgeving

In het Latijn wordt boerenwormkruid Tanacetum vulgare genoemd. In het Nederlands kent deze plant enige alternatieve namen: Reinevaar, Reinvaan, Reinvaren, Wormkruid, Kruidwis, Kostkruid, Tente, Steenvaren, Wormzaad, Zilverknoopjes en Donderbloemen. Het woord ´worm´ in de naam van deze geneesplant verwijst naar de medicinale werkzaamheid tegen inwendige wormen zoals lintworm; deze worden verdreven door boerenwormkruid. Tanacetum is een naam die is afgeleid van Athanasia, en dat betekent ´onsterfelijk´. Boerenwormkruid wordt op twee manieren met onsterfelijkheid geassocieerd. Ten eerste blijven de bloemen veel langer mooi dan andere bloemen en ten tweede is deze plant lang een ingrediënt geweest in een levensdrank; een drank die je zou moeten vrijwaren van allerlei ziekten waardoor je zo lang mogelijk leeft.

Traditioneel gebruik boerenwormkruid

In de volksgeneeskunde was boerenwormkruid altijd al een middel voor de maag, nieren en blaas. Reuma en jicht werden ermee behandeld, maar ook wormen konden ermee worden verdreven. Boerenwormkruid stond in de Middeleeuwen bekend als één van de negen meest gebruikte kruiden om betoveringen te voorkomen. Wie op paasmaandag een kopje boerenwormkruidthee dronk kreeg het hele jaar geen koorts. Aan de andere kant gebruikte tovenaars en tovenaressen de plant om donder te maken; vandaar de bijnaam donderbloemen.

Werkzame stoffen

Van boerenwormkruid wordt voor fytotherapeutische doeleinden het hele kruid de bloeiende toppen of alleen de bloem gebruikt. Hierin zitten de volgende belangrijke werkzame inhoudsstoffen: etherische olie met het keton thujone, de bitterstoffen tanacetine I en II en flavonoïden.

Boerenwormkruid verdrijft wormen

De wormverdrijvende werking van boerenwormkruid is de belangrijkste medicinale eigenschap. Het is een zeer effectief middel, eigenlijk iets te effectief; het heeft bijwerkingen. Het wordt vandaag de dag nog maar zelden gebruikt om wormen mee te verdrijven. Er zit thujone in deze plant, in grote hoeveelheden en bovendien kunnen de percentages van plant tot plant verschillen; daarom is het niet gemakkelijk om boerenwormkruid als medicijn te gebruiken. Vooral vroeger werd het ingezet bij:

• Ascaris of spoelworm,
• Oxyuren of aarsmaden.

Boerenwormkruid, goed voor de spijsvertering

Wanneer boerenwormkruid in pleine hoeveelheden wordt gebruikt, bijvoorbeeld twee gram, dan kan het een prachtig middel zijn om allerlei spijsverteringsgebreken mee op te lossen. Het is een bittermiddel en zoals vrijwel alle bittermiddelen is het goed voor de werking van de lever. Als de lever beter werkt, zal het hele spijsverteringsproces daar profijt van hebben. Boerenwormkruid is krampstillend, maagversterkend en windverdrijvend. Het is een fytotherapeutisch medicijn bij:

• Eetlustgebrek of anorexie,
• Meteorisme of opgezette buik,
• Buikkrampen,
• Migraine,
• Neuritis of zenuwontsteking.

Overige medicinale werkingen boerenwormkruid

• De ontkrampende werking maakt van boerenwormkruid een emmenagoog; een menstruatiebevorderend middel.
• Het werd in de volksgeneeskunde altijd al gebruikt bij amenorrhee of uitblijvende menstruatie.
• Het werd beschouwd als algemeen tonicum; daar zit op zich iets in omdat dit spijsverteringsversterkende kruid ervoor zorgt dat nutriënten efficiënter worden opgenomen.

Dosis en veiligheid

Er is een aantal manieren om deze geneesplant te gebruiken:

• Thee of infuus: ´s morgens op de nuchtere maag twee gram bloeiende toppen zachtjes laten doorkoken op 200ml water en vervolgens opdrinken.
• Kruidenpoeder twee tot vier gram toevoegen aan een vruchtenpuree of marmelade om de bittere smaak te maskeren.

Bij normaal gebruik, in de therapeutische dosis zoals hierboven is aangegeven is er geen bijwerking te verwachten. Het is echter zo dat de ene plant over meer thujone beschikt dan de andere. Om deze onvoorspelbaarheid en de risico´s die dat met zich mee brengt is het gebruik van boerenwormkruid vrijwel volledig verlaten. Etherische olie van boerenwormkruid moet nooit gebruikt worden op of in het lichaam. Thujone kan tot ernstige reactie leiden, met name voor het zenuwstelsel. Vroeger werd de etherische olie gebruikt om een abortus te forceren maar omdat het sterke bijwerkingen heeft wordt ook dat niet meer gedaan. Symptomen van overdosering van thujone zijn:

• Vomitus of braken,
• Pijnlijke maagdarmkrampen,
• Gastro-enteritis of maagdarmontsteking,
• Rood worden van het gezicht,
• Krampen,
• Bewusteloosheid,
• Moeilijke en versnelde ademhaling,
• Onregelmatige hartslag,
• Verwijde pupillen,
• Baarmoederbloedingen,
• Abortus,
• Nierbeschadiging met bloedingen,
• Leverbeschadiging.

Bezoek een arts of fytotherapeut

Een groot deel van de informatie over de in dit artikel genoemde geneesplant komt uit het boek Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst. Dat is een handboek in de fytotherapie. Het is echter niet geschikt om aan zelf-genezing te doen. Wie ergens last van heeft dient een arts of fytotherapeut op te zoeken voor een goede diagnose en keuze voor de beste middelen, afgestemd op jouw persoonlijke situatie. De kennis en wetenschap die hier genoemd staan is van puur informatieve aard.