De geneeskracht van klein hoefblad

Klein hoefblad wordt ongeveer 30 centimeter hoog en kent gele bloemen. Hij groeit graag in bermen en hellingen en soms tussen het gras. Je ziet het ook veel op net omgewoelde stukken grond; het is een pioniersplant. Van oorsprong groeit dit plantje alleen in Europa en delen van Azië. In Noord- en Zuid-Amerika is klein hoefblad succesvol geïntroduceerd. Klein hoefblad is een plant die wordt ingezet in de fytotherapie, de door modern onderzoek ondersteunde vorm van kruidengeneeskunde.

Inhoud:

• Klein hoefblad in de volksgeneeskunde
• Klein hoefblad eten en drinken
• Naamgeving
• Werkzame stoffen
• Klein hoefblad bij long- en keelproblemen
• Klein hoefblad bij emfysematische bronchitis
• Dosis en veiligheid
• Klein hoefblad verboden
• Bezoek een arts of fytotherapeut

Klein hoefblad in de volksgeneeskunde

In de volksgeneeskunde is klein hoefblad een middel bij urinewegontstekingen, koorts, vermoeidheid. Het wordt eveneens als krampwerend middel ingezet. In Oostenrijk wordt dit geneesplantje traditioneel ingezet bij luchtwegen- en huidaandoeningen, bewegingsstoornissen, virale infecties, griep, verkoudheid, koorts, reuma en jicht. Uitwendig is deze plant in de volksgeneeskunde van toepassing als wondkruid op abcessen en zweren. Omdat klein hoefblad in de volksgeneeskunde lang werd gebruikt, is deze plant wetenschappelijk onderzocht op medicinale werkingen. Deze worden verderop beschreven.

Klein hoefblad eten en drinken

De jonge bladeren en bloemen van klein hoefblad zijn eetbaar. Je kunt ze gebruiken in soepen, salades en als bijgroente. De smaak van de bladeren is enigszins bitter maar de bitterheid verdwijnt na het koken. Als gedroogd poeder kan het blad dienen als toevoegsel in een kruidenzout. De gedroogde bladeren worden ook verpulverd en als zoutvervanging gebruikt. De wortel van klein hoefblad kan versuikerd worden door het lange tijd in siroop te bewaren; zo verkrijg je een natuurlijk snoepje. De gedroogde bladeren en bloemen zijn een uitstekend kruid om thee van te zetten dat een beetje naar drop smaakt.

Naamgeving

In het Latijn wordt klein hoefblad Tussilago farfara genoemd. Tussilago is een samenstelling van tussis wat ´hoesten´ betekent en agere, wat Latijn is voor verdrijven. Het plantje kreeg deze naam omdat het de hoest verdrijft. Farfara betekent ´hoef van het veulen´. De Nederlandse naam is hier een vertaling van. Het blad heeft de vorm van een klein hoefijzer, oftewel, de hoef van een paard.

Werkzame stoffen

Van klein hoefblad wordt voor fytotherapeutische doeleinden vooral het blad en minder vaak de bloemen gebruikt. Hierin zitten de volgende belangrijke werkzame inhoudsstoffen: slijmstoffen, tanninen, bitterstoffen, etherische olie, pyrrolizidine-alkaloïden, senkirkine, senecionine, tussilagine, isotussilagine, triterpenen, mineralen, flavonoïden, carotenoïden en zink.

Klein hoefblad bij long- en keelproblemen

Klein hoefblad beschikt over slijmstoffen. Deze stoffen hebben een verzachtende werkingop slijmvliezen. In het geval van klein hoefblad werken de slijmstoffen als expectorans; overdadig aanwezige en taaie slijmen worden makkelijker los gehoest. Ze maken vervolgens plaats voor minder visceuze slijmstoffen. Hierdoor werkt het hoeststillend. Daarnaast hebben de polysachariden een ontstekingswerende werking. Ze zijn bovendien weerstandsverhogend en werken krampopheffend. Deze waslijst aan medicinale werkzaamheden is voor fytotherapeuten aanleiding klein hoefblad voor te schrijven bij de volgende indicaties:

• Bronchitis of luchtwegenontsteking,
• Spastische bronchitis of bronchitis met hoest,
• Droge prikkelhoest,
• Spastische hoest,
• Tracheïtis of luchtpijpontsteking,
• Laryngitis of strottenhoofdontsteking met heesheid,
• Pertussis of kinkhoest,
• Astma.

Klein hoefblad bij emfysematische bronchitis

De bitterstoffen maken van klein hoefblad een tonicum. In combinatie met de makkelijkere ophoestbaarheid van slijmen is klein hoefblad daarom een goed middel bij emfysematische bronchitis; dat is een chronische luchtwegenontsteking met longweefselverlies. Het kan worden gebruikt door klein hoefbladthee met honing ´s morgens op te drinken. Doe dit echter op kuurbasis; bij langdurig dagelijks gebruik kunnen pyrrollizidine-alkaloïden voor bijwerkingen zorgen.

Dosis en veiligheid

Er is een aantal manieren om deze geneesplant te gebruiken.

• Het kruid: 4.5 tot 6 gram per dag innemen.
• Thee of infuus:driemaal daags een kop thee van water dat 5 minuten met 2 gram hoefblad heeft gekookt.

De maximale tijd dat klein hoefblad aan één stuk mag worden gebruikt is vier tot zes weken. Dat heeft ermee te maken dat deze plant pyrrollizidine-alkaloïden in deze plant zitten. Omdat er in de bloem meer van deze stof zit wordt fytotherapeutische gebruik van de bloem afgeraden. Sommige onderzoeken, niet gedaan op mensen maar op dieren, zouden aantonen dat langdurig overdadig gebruik tot kanker kan leiden. Bij mensen die klein hoefblad gebruiken is het ontstaan van kanker nog nooit geconstateerd. Er zijn wel enige omstandigheden waarbij moet worden afgezien van het gebruik van klein hoefblad. Gebruik het niet bij:

• Leverinsufficiëntie of zwakke leverwerking,
• Virale hepatitis of leverontsteking,
• Levercirrose of verschrompeling van de lever,
• Tijdens de zwangerschap en het zogen.

Klein hoefblad verboden

Een zwangere vrouw dronk dagelijks thee van klein hoefblad. Haar kind is overleden aan een leverziekte. Dat kwam door de pyrrolizidine-alkaloïden. Duitsland en Oostenrijk besloten direct na dit voorval om het gebruik van de plant te verbieden. Daarna is er een variant van klein hoefblad gekweekt waarin de pyrrolizidine-alkaloïden niet meer zitten; deze kan gewoon veilig worden genomen. Overigens is het jonge kind dat is gestorven het enige voorval uit de geschiedenis terwijl er dagelijks mensen sterven door reguliere medicijnen.

Bezoek een arts of fytotherapeut

Een groot deel van de informatie over de in dit artikel genoemde geneesplant komt uit het boek Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst. Dat is een handboek in de fytotherapie. Het is echter niet geschikt om aan zelf-genezing te doen. Wie ergens last van heeft dient een arts of fytotherapeut op te zoeken voor een goede diagnose en keuze voor de beste middelen, afgestemd op jouw persoonlijke situatie. De kennis en wetenschap die hier genoemd staan is van puur informatieve aard.