Jiaogulan: gezondheidsvoordelen en werkzame stoffen

Jiaogulan (绞股蓝, Gynostemma pentaphyllum), in de Chinese provincie Guizhou ook wel het 'kruid der onsterfelijkheid' of onsterfelijkheidskruid genoemd, wordt in (delen van) China al eeuwenlang als thee gebruikt. De plant kwam onder de aandacht omdat in de Chinese provincie Guizhou, gelegen in het zuidwestelijke deel van het land, het aandeel mensen ouder dan 100 jaar ver boven het algemene bevolkingsgemiddelde ligt. Dit wordt toegeschreven aan de regelmatige consumptie van deze thee. In Japan staat Jiaogulan ook bekend als amachazuru, wat 'zoete theerank' betekent vanwege zijn zoete smaak.

• Wat is jiaogulan?
• Profiel van de plant
• Beschrijving van de plant
• Als thee of in gerechten
• Gezondheidsvoordelen van jiaogulan
• Werkzame stoffen in het kruid der onsterfelijkheid
• Saponinen
• Gynosaponines beschermen de lever, het hart en de bloedvaten
• Saponinen in jiaogulan versterken lichaam en geest
• Bijwerkingen van jiaogulan
• Algemeen
• Diabetici
• Bloedstolling
• Immuunsysteem
• Zwangerschap en borstvoeding

Wat is jiaogulan?

Botanisch behoort jiaogulan (Gynostemma pentaphyllum) tot de komkommerfamilie (Cucurbitaceae), een familie van tweezaadlobbige planten. Deze klimplant komt oorspronkelijk uit China, Taiwan, Japan, Korea, Thailand en Maleisië. Daar groeit de klimplant aan struiken en kleine bomen en kan het een flink struikgewas vormen. Het komt voor tot 3.200 meter boven zeeniveau.

Deze medicinale plant werd al beschreven rond het jaar 1.400 na Christus. Interessant genoeg is Jiaogulan in het verleden niet genoemd in de Traditionele Chinese Geneeskunde (TMC). Het is altijd een kruid uit de volksgeneeskunde geweest. De feitelijke ontdekking vond plaats in de jaren zeventig, toen er in China een grote volkstelling werd gehouden. Daarbij viel het op dat er een bovengemiddeld aantal 100-jarigen in voornamelijk de provincie Guizhou woonde, maar ook in de provincies Guangxi en Shicuan. Deze rariteit werd nader onderzocht. Diverse factoren, zoals genetische invloeden, klimatologische omstandigheden, etc. werden uitgesloten. Men kwam tot de conclusie dat de ouderdom van de bewoners gerelateerd moest worden aan het regelmatig consumeren van Jiaogulan. In de jaren die volgden ontdekten onderzoekers een aantal stoffen (saponinen) die vergelijkbaar of zelfs identiek waren aan die in ginseng.[1]

Profiel van de plant

Jiaogulan heeft de volgende kenmerken:

• Wetenschappelijke naam: Gynostemma pentaphyllum
• Plantenfamilie: komkommerfamilie (Cucurbitaceae)
• Andere benamingen: kruid der onsterfelijkheid, vijfbladige ginseng of amachazuru
• Gebruikte plantendelen: bladeren
• Herkomst: Azië
• Hoofdbestanddelen: saponinen (ginsenosiden, gynosaponinen)
• Toepassingsgebieden: immuundeficiëntie, hart- en bloedsomloopzwakte, metabole zwakte, bloedziekten en hart en vaatziekten

Beschrijving van de plant

Het kruid van onsterfelijkheid is een krachtige, klimmende, meerjarige struik. Het is winterhard tot ongeveer -15°C, maar sterft in de herfst af aan de grond. Hij overwintert ondergronds met bolvormige wortels en loopt in het voorjaar weer uit. De mate waarin de plant groeit is sterk afhankelijk van het klimaat, de bodem, voedingsstoffen en de watervoorziening. In Nederland kan de plant ongeveer 2 tot 3 meter hoog worden. Met zijn ranken kan hij klimmen en soms behoorlijk woekeren. Het tere blad valt op door de frisgroene kleur. Ze bestaan ​​uit vijfledige, samengestelde deelbladeren. Niet voor niets wordt het ook wel vijfbladige ginseng genoemd. Van juli tot augustus verschijnen in pluimen groenachtig witte, stervormige bloemen. Ze zijn nogal onopvallend. De vruchten zijn rond, donkergroen tot zwart en slechts 5 tot 8 millimeter groot.

Als thee of in gerechten

Jiaogulan wordt voornamelijk gebruikt als thee, die kan worden gemaakt van verse of gedroogde bladeren. Een theelepel gedroogde bladeren wordt doordrenkt met ¼ liter heet water en mag maximaal 5 minuten trekken. De thee is lekker en lichtzoet, al smaakt hij beter van verse bladeren. Met de jonge, frisse, knapperige scheuten kunnen ook salades of Oosterse (bij)gerechten verrijkt worden. De smaak is vergelijkbaar met die van ginseng. Deze zoethoutachtige smaak komt voornamelijk van de actieve inhoudsstoffen van de jiaogulan, de gypenosiden en de ginsenosiden.Het aromatische en pittige onsterfelijkheidskruid kan bijvoorbeeld worden gebruikt in:

• soepen
• spinazie bijgerechten
• salades
• smoothies
• sappen

Gezondheidsvoordelen van jiaogulan

Jiaogulan heeft onder meer de volgende voordelen voor de gezondheid:

• Suppletie met een extract van Gynostemma pentaphyllum-bladeren vermindert angst bij gezonde proefpersonen met chronische stress.[2]
• Jiaogulan is uitgebreid onderzocht als een krachtig antikankermiddel tegen vele soorten kanker, zowel in vitro als in vivo. De algemene consensus uit de literatuur is dat jiaogulan zijn antikankeractiviteiten uitoefent via meerdere mechanismen, waaronder het stoppen van de celcyclus, de inductie van apoptose (het proces waarin een cel zichzelf doodt), remming van invasie en metastase (uitzaaiingen), remming van glycolyse en immunomodulatie.[3]
• Jiaogulan kan het uithoudingsvermogen helpen vergroten, blijkt uit een (dieren)studie gepubliceerd in de Journal of Animal and Veterinary Advances. Nadat ratten ruwe polysacchariden kregen, die in jiaogulan voorkomen, zwommen ze na 30 dagen langer tijdens een zwemtest.[4]

Daarnaast wordt jiaogulan gebruikt voor te hoge cholesterolwaarden, hoge bloeddruk en het verbeteren van de hartfunctie. Het wordt ook gebruikt om het immuunsysteem te versterken, het uithoudingsvermogen te vergroten, het geheugen te verbeteren en haaruitval te voorkomen. Andere toepassingen zijn onder meer de behandeling van gebrek aan eetlust, hoesten, chronische bronchitis, aanhoudende maagpijn (chronische gastritis of maagslijmvliesontsteking), pijn en zwelling (ontsteking), zweren, obstipatie (verstopping), stress, galstenen, overgewicht, diabetes, slaapproblemen (slapeloosheid) en rugpijn.

Werkzame stoffen in het kruid der onsterfelijkheid

Saponinen

De geneeskrachtige eigenschappen van het kruid der onsterfelijkheid zijn uitsluitend op saponinen gebaseerd. Deze staan ook bekend als zeepstoffen. Het is een speciale groep secundaire plantenstoffen die tot de glycosiden behoort. Deze secundaire plantenstoffen hebben de volgende werking:

• antioxidant
• bloedzuiverend
• ontstekingsremmend
• vasculaire versterking
• urinewegversterkend
• secretiebevorderend
• cardiovasculaire versterking
• immuunsysteem versterkend
• metabolisme- en hormoonregulatie
• celbeschermend effect

Vooral de 28 ginsenosides behoren tot de meest effectieve saponinen. Deze worden ginsenosiden genoemd omdat ze eigenlijk alleen in ginseng en enkele verwante soorten voorkomen. Met één uitzondering: jiaogulan bevat maar liefst vier keer zoveel saponinen als ginseng. De zeer effectieve ginsenosiden vormen slechts 25 procent van de genezende saponineverbindingen in het kruid. De wetenschap gaf ze de naam gynosaponines en heeft sindsdien alleen ginseng-saponines gedefinieerd als een subgroep van deze helende saponine-actieve ingrediënten.

Gynosaponines beschermen de lever, het hart en de bloedvaten

De honderdjarigen in China die regelmatig jiaogulan consumeren, bleken weinig of geen hart- en vaatziekten te hebben die vooral in het Westen verantwoordelijk zijn voor vroegtijdige sterfte. Dit komt waarschijnlijk doordat de gynosaponines in Jiaogulan betrouwbaar het cholesterol- en bloedvetgehalte verlagen, de bloedsuikerspiegel reguleren, de bloedvaten zuiveren en de werking van de lever versterken. Gynosaponines hebben daardoor een extreem bloedreinigende werking en ondersteunen tevens de vetvertering, wat niet alleen de bloedvaten ontlast, maar ook het hart en de lever. Jiaogulan is daarom bijzonder interessant voor de behandeling of preventie van de volgende ziekten:

• verharding van de slagaders (slagaderverharding of arteriosclerose)
• hoge bloeddruk,
• bloedsomloopstoornissen,
• verhoogd cholesterol
• diabetes
• leververvetiing
• hepatitis (leverontsteking)
• hart- en leverzwakte

Saponinen in jiaogulan versterken lichaam en geest

Als het gaat om de keuze van kruiden, is het bekend dat de Traditionele Chinese Geneeskunde vertrouwt op holistische genezende effecten. In 1991 werd Jiaogulan opgenomen in de kring van de tien belangrijkste geneeskrachtige kruiden op de internationale TCM-conferentie in Peking. Naast hun lever-, hart- en vaatbeschermende eigenschappen, worden de saponinen in het kruid der onsterfelijkheid ook gekenmerkt door andere unieke effecten. Het adaptogene effect van jiaogulan moet hier worden benadrukt. Dit betekent dat het kruid het lichaam helpt om zichzelf succesvol te weer te stellen in de confrontatie met alledaagse stress en stressfactoren, zoals

• infectiebrandhaarden
• milieuverontreinigende stoffen
• prestatie-eisen
• angst en emotioneel leed
• extreme temperatuur-, licht- of geluidsinvloeden

Dankzij hun versterkende en stimulerende eigenschappen verbeteren saponinen de efficiëntie van systemische lichaamsfuncties, waaronder:

• hersenkracht
• hormonale processen
• immuunsysteem
• circulatoire functies (bloedsomloop)
• spier- en zenuwfuncties
• metabole functies

Jiaogulan helpt kortom om de essentiële systeemfuncties van je lichaam in stand te houden, waardoor je goed uitgerust bent tegen de uitdagingen van het dagelijks leven. Dit komt niet alleen het lichaam ten goede, maar ook je geest die ook wordt beïnvloed door dagelijkse stress en prestatiedruk.

Bijwerkingen van jiaogulan

Algemeen

Bij sommige mensen kan het innemen van jiaogulanthee op een lege maag lichte misselijkheid veroorzaken. Als jiaogulanthee na het eten wordt ingenomen, treedt dit fenomeen niet op. Sommige mensen ervaren een toename van de stoelgang door jiaogulanthee.

Diabetici

Mensen met diabetes die insuline of andere bloedsuikerverlagende medicijnen gebruiken, moeten jiaogulan met de nodige voorzichtigheid gebruiken, aangezien dit kan leiden tot hypoglykemie. Een hypo is te herkennen aan aanvallen van trillen, zweten, hartkloppingen, geeuwen en bewusteloosheid.

Bloedstolling

Er is ook enige bezorgdheid dat jiaogulan de bloedstolling kan remmen en daarom schade kan toebrengen aan mensen met bloedaandoeningen en/of degenen die anticoagulantia of antistollingsmiddelen gebruiken. Vanwege de mogelijke effecten van jiaogulan op de bloedstolling, is het ook cruciaal om het gebruik van dit kruid te vermijden voordat je een operatie ondergaat.

Immuunsysteem

Jiaogulan kan een invloed hebben op het immuunsysteem. Mensen met anti-immuunziekten zoals lupus, multiple sclerose (MS) en reumatoïde artritis (RA) moeten het kruid vermijden totdat er meer onderzoek is gedaan.

Zwangerschap en borstvoeding

Jiaogulan is mogelijk onveilig wanneer het tijdens de zwangerschap via de mond wordt ingenomen. Een van de stoffen in jiaogulan is in verband gebracht met mogelijke geboorteafwijkingen. Er is onvoldoende bekend over de veiligheid van jiaogulan tijdens het geven van borstvoeding. Blijf aan de veilige kant en vermijd het gebruik ervan zolang je ene kind aan de borst hebt.

Noten:

1. Blumert M, Liu J. China’s Immortality Herb. Badger, California: Torchlight Publishing, Inc; 1999.
2. Choi EK, Won YH, Kim SY, et al. Supplementation with extract of Gynostemma pentaphyllum leaves reduces anxiety in healthy subjects with chronic psychological stress: A randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial. Phytomedicine. 2019;52:198-205. doi:10.1016/j.phymed.2018.05.002
3. Li, Y., Lin, W., Huang, J., Xie, Y., & Ma, W. (2016). Anti-cancer effects of Gynostemma pentaphyllum (Thunb.) Makino (Jiaogulan). Chinese medicine, 11, 43. https://doi.org/10.1186/s13020-016-0114-9
4. Changjun Li, Xiaolan Wu, Xiaojuan Lou, Yajun Wu, Ang Li and Haiyan Wang, 2012. Protective Effects of Crude Polysaccharide from Gynostemma pentaphyllum on Swimming Exercise-Induced Oxidative Stress in Rat. Journal of Animal and Veterinary Advances, 11: 1627-1632.

Lees verder

• Groene thee: gezondheidsvoordelen en soorten groene thee
• Rooibos: gezondheidsvoordelen en voedingswaarde rooibosthee
• Geneeskrachtige planten en kruiden: soorten en toepassingen
• Heermoes: gezondheid & voedingswaarde van akkerpaardenstaart
• Herik: gezondheidsvoordelen en herik in de tuin en keuken