Korenbloem: gezondheidsvoordelen & inhoudsstoffen korenbloem

De korenbloem (Centaurea cyanus), ook wel wilde korenbloem genoemd, is een plant uit de composietenfamilie. Met deze eenjarige plant zijn de bijen blij. De bloeitijd ten onzent is van juni tot oktober. De korenbloem houdt van zonnige standplaatsen en droge tot licht-vochtige grond die weinig voedselrijk is. Dit kan de rand zijn van kalkarme graanakkers of braakliggende terreinen. Vroeger hoorden korenbloemen en klaprozen bij de graanakkers, maar anno 2023 is dat veel minder het geval. Door de toenemende overbemesting van de velden is de korenbloem ook verdwenen. Pas met een zuiniger gebruik van kunstmest kwam de korenbloem als 'akkeronkruid' weer allengs terug op het veld. Met dit vermogen om snel te reageren op milieuvervuiling en veranderingen in bodemkwaliteit, is de korenbloem een ​​uitstekende bio-indicator. Hierdoor kreeg het ook de status van beschermde plant. De blauwe korenbloem bevat medisch actieve stoffen zoals tannines, flavonoïden, bitter- en slijmstoffen.

• Profiel van de korenbloem
• Inhoudsstoffen van de korenbloem
• Gebruikte plantendelen
• Werking
• Gezondheidsvoordelen van de korenbloem
• Traditionele volksgeneeskunde
• Toediening
• Huismiddeltje
• Korenbloem in de keuken
• Korenbloemen zaaien
• Wilde bloemenzaden
• Standplaats en verzorging
• Zaaitijd
• Bijwerkingen

Profiel van de korenbloem

De korenbloem heeft de volgende kenmerken:

• Botanische naam: Centaurea cyanus
• Gemeenschappelijke namen: wilde korenbloem
• Familie: composietenfamilie
• Verspreiding: oorspronkelijk waarschijnlijk het Middellandse Zeegebied, al in de oudheid verspreid door de teelt van graan in West-Azië en Centraal-Europa, open en voedselarme locaties
• Hoogte: een 30–60 cm hoge, eenjarige plant
• Toepassingsgebieden: ontsteking van de huid en keel, problemen met de spijsvertering, urinaire urgentie (wat duidt op een plotselinge, niet te stoppen drang om te moeten plassen), blaas- en nierproblemen, wondgenezing, maagklachten.
• Gebruikte plantendelen: bladeren en bloemen

Inhoudsstoffen van de korenbloem

De korenbloem bevat verschillende stoffen die een genezende werking hebben, waaronder tannines, flavonoïden, bitterstoffen en slijmstoffen. Andere stoffen die worden gebruikt binnen de (natuur)geneeskunde, zijn:

• harsen
• was
• centaurocyanine
• salicylzuur
• (flavon)glycosiden
• anthocyanen

Gebruikte plantendelen

De bloemen worden gebruikt in de geneeskunde. In het wild is verzamelen is echter verboden omdat de korenbloem een ​​beschermde soort is.

Werking

De delen van de plant die boven de grond liggen, drijven vocht af, verminderen winderigheid, bevorderen de spijsvertering (door de tannines), remmen ontstekingen, gaan bacteriën tegen en ondersteunen wondgenezing. De bloemen bevatten polysacchariden en deze remmen ontstekingen. De quercetine in de bloem vertraagt ​​onder meer de productie van maagzuur en is zeer geschikt om maagklachten te voorkomen.

Gezondheidsvoordelen van de korenbloem

Traditionele volksgeneeskunde

De korenbloem speelt in de huidige kruidengeneeskunde nauwelijks een rol. Zelfs als het kruid en de bloemen van de korenbloem medicinaal kunnen worden gebruikt, zijn er meestal andere kruiden die een betere werking hebben. In de middeleeuwen was de korenbloem veel belangrijker. In de kruidenboeken van de Middeleeuwen werd de korenbloem beschouwd als een universele medicinale plant die werd gebruikt voor zowel inwendige als uitwendige aandoeningen. De belangrijkste toepassingsgebieden waren voornamelijk slecht genezende wonden, koorts en giftige insectenbeten van spinnen of schorpioenen.

In de traditionele volksgeneeskunde werd de korenbloem gebruikt voor de volgende aandoeningen en ziekten:

• blaasklachten
• milde nierproblemen
• indigestie/dyspepsie
• lichte galwegaandoeningen
• hoofdpijn
• innerlijke rusteloosheid of nervositeit
• chronische hoest
• conjunctivitis (bindvliesontsteking)
• ontstoken oogleden en ooglidrand (blafaritis)

Toediening

De bloemen (Cyani flos) en het kruid (Cyani herba) worden zelden puur gebruikt. Vaak worden thee-extracten en tincturen bereid, en zelden kompressen. In de regel wordt de korenbloem gemengd met andere medicinale kruiden. Zo kunnen duizendblad, duizendguldenkruid of zelfs pepermunt worden toegevoegd als ingrediënten voor een thee tegen indigestie.

Een bekendere toepassing is de korenbloemtinctuur die vooral wordt ingenomen bij onrust, nervositeit en ter bevordering van mentale prestaties. Naast de korenbloembloesems bevat deze tinctuur ook de bloemen van tijm, lavendel, hyssop, bernagie (komkommerkruid) en cichorei. De bloemen worden gedurende ongeveer drie weken voorzichtig geëxtraheerd in een alcoholisch extract. Bij onrust, stress of nervositeit kunnen dan driemaal daags maximaal 15 druppels worden ingenomen (of zoveel als vermeld staat op de bijsluiter).

Huismiddeltje

Korenbloemen worden anno 2023 nog steeds gebruikt als een huismiddeltje voor sommige oogaandoeningen. Kompressen, waterige extracten en zalven gemaakt van korenbloemen zouden vooral helpen bij conjunctivitis, ontsteking van de oogleden en vervelende wallen of donkere kringen onder de ogen. Bovenal helpen de bloemen bij deze problemen.

Aanbevolen wordt om één tot twee theelepels korenbloembloesems te extraheren in een kop kokend water. Met dit extract wordt een kompres gemaakt, dat vervolgens op de ogen wordt geplaatst.

De bloem van de korenbloem bevat tal van polysacchariden die ontstekingsremmende eigenschappen hebben. In combinatie met het quercetine dat het bevat, kunnen ontstekingsprocessen worden geremd en de productie van maagzuur worden verminderd. Er zijn aanwijzingen dat korenbloemextracten een preventieve werking kunnen hebben bij maag- en spijsverteringsproblemen.

Korenbloem in de keuken

Je kunt delen van de korenbloem eten. Korenbloem wordt anno 2023 niet zo heel vaak meer in de keuken gebruikt, maar het maakte vroeger deel uit van de landelijke keuken. Tegenwoordig dienen de blauwe bloemen meestal als versiering. De bloemblaadjes smaken pittig en kun je heel goed verwerken in salades of als bijgerecht. De bloemblaadjes kunnen ook gebruikt worden voor kruidenboter, sandwiches, koek en taart, kwarkgerechten en pesto.

De bloemen hebben niet zo'n sterke smaak, maar geven net een licht bittere toon aan gerechten. De bladeren worden van de plant niet gebruikt in de keuken. Ze zijn eetbaar, maar door hun overvloed aan tannines en bitterstoffen zijn ze niet echt smakelijk.

Korenbloemen zaaien

Wilde bloemenzaden

Korenbloemen waren een kenmerkende plant in graanakkers toen er nog kleinschalige landbouw plaatsvond en ze zouden nog steeds wijdverspreid zijn als er geen bestrijdingsmiddelen werden gebruikt, het zaaizaad niet gezuiverd werd en er geen kunstmest werd gebruik. Ze kunnen gemakkelijk in de tuin worden gekweekt, waar ze een sieraad zijn. Korenbloemen zijn prachtig blauw en doen het goed in een veld, ruige border of berm. In kant-en-klare mengsels met wilde bloemenzaden zit heel vaak ook de korenbloem. Je kan ook zaadjes kopen van alleen de korenbloem.

Standplaats en verzorging

Hun verspreiding in graanakkers laat al zien: de bloemen vinden het heerlijk om open en zonnig te staan. Ze gedijen nauwelijks in de schaduwrijke bostuin. Korenbloem houdt van veel humus, een goed doorlatende en ietwat kalkrijke grond. Het kan ook goed overweg met voedselarme grond en koloniseert zandgebieden. Maar het is geen vriend van bodems die overladen zijn met minerale meststoffen. Overmatige voedingszouten beschadigen de wortels. Niet alleen de herbiciden, maar ook de overbemesting is een van de redenen waarom ze tegenwoordig zelden op de velden te vinden zijn.

Zaaitijd

Korenbloem ontkiemt als het koud is. De beste tijd om te zaaien is daarom in maart en april. Je kunt nog tot eind mei zaaien, maar de bloemen blijven dan beduidend kleiner. Het wordt direct buiten gezaaid. De afstand tussen de planten moet ongeveer 30 centimeter zijn. Druk de zaden niet meer dan 2,5 cm diep in de grond. Ongeveer twee weken na het zaaien beginnen ze te kiemen en kun je ze zien opkomen.

Bijwerkingen

Korenbloem mag niet worden gebruikt als er een allergie is voor planten uit de composietenfamilie. Gebruik tijdens zwangerschap en borstvoeding wordt ook niet aanbevolen.

Lees verder

• Gezegende distel: gezondheidsvoordelen van benedictuskruid
• Valeriaan: gezondheidsvoordelen, bijwerkingen en dosering
• Klein hoefblad: gezondheidsvoordelen en inhoudsstoffen
• Geneeskrachtige planten en kruiden: soorten en toepassingen
• Zevenblad: gezondheidsvoordelen en inhoudsstoffen zevenblad