Ichthyosis, vissehuid

Ichthyosis oftewel vissehuid (nieuwe spelling: vissenhuid) is een huidziekte waarbij de huid zeer droog en schilferig is en schubben vormt. Ichthyosis moet niet verward worden met eczeem of psoriasis. Ichthyosis vulgaris is de meest voorkomende erfelijke variant en kan al bij het jonge kind ontstaan. De huidziekte is vooral vervelend omdat deze andere mensen afschrikt. Er is behandeling mogelijk maar deze kan de ziekte niet genezen. Ichthyosis wordt ook wel de schubziekte genoemd.

Oorzaak

Ichthyosis (soms geschreven als ichtyosis) is vaak erfelijk bepaald. Wanneer één van de ouders deze ziekte heeft is de kans 50 procent dat het kind het ook krijgt. Dit is een vrij hoog percentage. Bepaalde varianten worden alleen via de moeder aan de zonen doorgegeven. De moeder is drager van het gen, de zoon krijgt de ziekte. In sommige gevallen komt de ziekte alleen tot uiting wanneer beiden ouders drager zijn van het afwijkende gen. Overigens hoeft iemand die het afwijkende gen draagt, zelf de ziekte niet te krijgen. Soms ontstaat ichthyosis op volwassen leeftijd. Erfelijkheid speelt dan geen rol. De precieze oorzaak is dan onduidelijk. Vaak komt het voor bij mensen die toch al een erg droge huid hebben.

Symptomen: een geschubde huid

Bij ichthyosis is de verhoorning van de bovenste laag cellen verstoord. In de onderste delen van de opperhuid (het bovenste laagje van de huid) vindt celdeling plaats. Op deze manier groeit de huid. De nieuwe cellen worden naar boven geschoven doordat daaronder weer nieuwe cellen gevormd worden. Tijdens dat naar boven schuiven verliezen de cellen hun celkern en gaan verhoornen. De buitenste laag van de huid bestaat nu uit een hoornlaag. Aan de binnenkant van deze laag wordt telkens nieuw hoorn gevormd, terwijl aan de buitenkant de laag telkens afschilfert. Doordat de verhoorning verstoord is, ontstaat er een extreme schilfering van de huid. De onderliggende huid kan soms erg rood uitzien. Er ontstaan vaak schubben door de verstoorde verhoorning.

Aan handen en voeten zien we een extra verhoorning, er ontstaat eelt. Heel vaak ontstaan er kloofjes die zich op de duim of vingertoppen kunnen bevinden, maar ook aan de voet. Kloofjes of kloven zijn barsten in de huid die ontstaan op plekken waar zich eelt bevindt. Er kunnen zich ook blaren vormen aan de huid. Soms is er sprake van jeuk. Ichthyosis kan overgaan in eczeem maar ook kan ichthyosis ontstaan na een periode van eczeem. Sommige mensen met ichthyosis hebben hooikoorts of een andere vorm van allergie. Vaak komen eczeem, allergie, hooikoorts en ichthyosis gelijktijdig voor of wisselen elkaar af.

Ichthyosis is niet altijd bij de geboorte aanwezig maar ontstaat vaak al in de eerste maanden. Dit begint met een lichter schilfering. Vaak heeft de baby eerst last van berg (eczeem) op het hoofd. Duidelijk wordt dat de baby gevoelig is voor huidziekten of huidafwijkingen. In sommige gevallene ontstaat ichthyosis pas op late leeftijd maar kan jarenlang voorafgaan door een erg droge huid of schilfering.

Ichthyosis vulgaris

De meest voorkomende variant van deze ziekte is ichthyosis vulgaris. Deze vorm komt net zo vaak voor bij jongens als bij meisjes en wordt door één van de ouders overgedragen. Vaak heeft de ouder met het afwijkende gen de ziekte zelf ook. Bijna alle gevallen van ichthyosis bestaan uit de vulgaris-vorm.

Andere vormen van ichthyosis

Er zijn nog meer vormen van ichthyosis. Deze komen soms alleen bij het mannelijk geslacht voor zoals bij de X-gebonden variant. De moeder is dan drager van het gen en geeft dit door aan haar zoon. Moeder heeft geen last van de ziekte en vertoont geen symptomen. Lamellaire ichthyosis komt alleen tot uiting wanneer beide ouders drager zijn van het gen. Wanneer slechts één van de ouders drager is van het gen wordt dit gen wel overgedragen aan het kind, maar zal het kind de ziekte niet krijgen. Wel kan het kind de ziekte weer overdragen aan zijn nageslacht wanneer deze een kind krijgt met een andere drager van het gen. Lamellaire ichthyosis komt vaak al bij de geboorte voor en kan al gelijk ernstig zijn. De onderste oogleden zijn soms naar buiten gekeerd.

Behandeling

De arts (dermatoloog) zal onderzoeken of het hier gaat om ichthyosis. Dit kan middels een huidbiopsie, waarbij een klein stukje huid wordt weggenomen voor nader onderzoek. Ook kan er genetisch onderzoek verricht worden. De ziekte is niet te genezen maar kan wel zo goed mogelijk behandeld worden. Dit gebeurt middels het meerdere malen per dag insmeren met een vette crème. De dermatoloog kan deze voorschrijven. Gebruik geen hormoonzalven die voor eczeem bedoeld zijn. Acitretine, een stof die veel lijkt op vitamine A, brengt vaak goede resultaten met zich mee en kan gebruikt worden bij bepaalde varianten. Een zal met ureum geeft ook goed resultaat. Door ureum te smeren wordt water beter opgenomen door de huid.

Lees verder

• Eczeem en de behandeling
• Hooikoorts of pollenallergie
• Kloven en kloofjes