Wie loopt kans op een beroepsziekte? Feiten, cijfers en tips

Beroepsziekten staan in de belangstelling. Maar wat is een beroepsziekte eigenlijk? Welke vorm van beroepsziekten komt het meest voor, en in welk beroep loop je risico? Het Rapport Beroepsziekten in Cijfers geeft antwoorden. We horen steeds meer over beroepsziekten. Maar wat zijn beroepsziekten eigenlijk? De term 'ziekten die samenhangen met het werk' is in dat verband wat kort door de bocht. Het antwoord is, dat een beroepsziekte een lichamelijke of psychische, acute of chronische kwaal betreft waarvan de oorzaak minstens deels ligt in het beroep dat iemand uitoefent.

Volgens Peilstation Intensief Melden deden zich in 2013 267 nieuwe beroepsziekten voor per honderdduizend werknemers

Zorgelijk verschijnsel

Al blijft het aantal door mensen gemelde beroepsziekten zo'n beetje gelijk de laatste tijd, toch baart het verschijnsel zorgen. Gemiddeld hebben we in Nederland zeven miljoen mensen in het arbeidsproces. Van hen krijgen elk jaar bijna twintigduizend mensen een ziekte of aandoening die minstens deels verband houdt met het werk. Beroepsziekten verminderen de levensvreugde én productiviteit van werknemers, en daardoor ook de productiviteit van bedrijven. Mensen opnieuw voor het 'volle pond' aan de slag helpen gaan kan een langdurige en kostbare zaak zijn. Ook blijkt dat in zes op de tien gevallen sprake is van tijdelijk of blijvend arbeidsongeschikt worden.

Drie categorieën in beroepsziekten

Beroepsziekten zijn in drie hoofdcategorieën onder te verdelen. Ten eerste zijn dat de psychische aandoeningen, waarbij stress en burn-out de hoofdrol spelen. Door deze redenen krijgen gemiddeld 94 op de 100.000 werknemers klachten in een jaar. Daarnaast onderscheiden we aandoeningen van houding- en bewegingsapparaat. Daar is RSI een oude bekende, maar we kennen sinds kort ook de 'iPad-schouder' of de 'tablet-nek.' Alledrie echter, zijn ze merendeels terug te wijzen naar problemen veroorzaakt door houding en beweging bij het gebruik van elektronische en technische apparatuur zoals desktop computer, iPad of tablet. In deze categorie krijgen jaarlijks 69 op de 100.000 werknemers problemen. De derde categorie is die van gehoorschade. Door het werken in een lawaaiige omgeving en onvoldoende gebruik van beschermende maatregelen, kan een gehoorvermindering ontstaan of oorsuizen. Beide zijn lang niet altijd te genezen. Hier gaat het om 60 op de 100.000 werknemers.

Wat zijn de voornaamste psychische klachten?

Bij het Peilstation Intensief Meten, is overspannenheid of burnout de geestelijke beroepsziekte die het vaakst gemeld wordt: het gaat hier om 77% van de gevallen. Overspannenheid of burnout ontstaat vaak door de aard en/of hoeveelheid van het werk, maar ook door spanningen of problemen tussen collega's onder elkaar of collega's en leidinggevenden. Het vaakst worden deze klachten gemeld vanuit de financiële sector. Een minder voorkomende en minder bekende vorm van een psychische beroepsziekte is PTS (posttraumatische stressstoornis). Dit probleem vertoont een stijgende lijn, inmiddels gaat het om een op de tien gevallen van psychische beroepsziekten. Het meest getroffen worden mensen die werken bij de politie, treinconducteurs en -machinisten, zorgmedewerkers - vooral uit de hoek van de psychiatrie - en mensen uit het leger.

Hoe te handelen bij beroepsgerelateerde klachten

Wie lichamelijk of geestelijk klachten krijgt, moet hiermee niet blijven doorlopen. Bespreek deze met de huisarts, zodat eventueel van daaruit de bedrijfsarts kan worden ingeschakeld. Afhankelijk van de aard en ernst van de klachten, kan het werk worden aangepast, bijvoorbeeld praktisch, om een betere zit- of werkhouding te krijgen. Daarnaast is een verminderde psychische belasting een mogelijk doel. Met name bij psychische klachten, is de trend om mensen niet snel helemaal thuis te laten zitten. Volgens nieuwe inzichten is met een verminderde belasting doorwerken vaak beter dan helemaal eruit raken. Een andere trend in opkomst is mindfulness, gericht op het beter psychisch bestand zijn tegen werkdruk.

Bouw, industrie en vervoer: zorgenkindjes

Lichamelijke beroepsziekten, dus aandoeningen aan het houding- en bewegingsapparaat, laten een dalende lijn zien. Er worden minder gevallen gemeld. Maar juist die drie takken van bedrijvigheid waar de meeste van deze beroepsziekten voorkomen, laten een stijging zien. Dit zijn de bouw, de industrie, en de branche van vervoer en opslag. Ook gehoorklachten, met name slecht gaan horen door blootstelling aan lawaai, worden vaak gemeld.

Lees verder

• Onderzoek stress: hoe kom je eraan, hoe kom je eraf?
• RSI, burn-out en OPS: loopt u risico?
• Pas op voor de IPad-schouder en de tablet-nek
• Mindfullness op je werk: goed voor jou, goed tegen stress