De oorzaken van dementie

Dementie kan veel verschillende oorzaken hebben. Dit komt omdat er veel verschillende vormen van dementie zijn met elk hun eigen oorzaak. Ook is het is niet altijd bekend wat nou precies de oorzaak is van dementie. Wel is bekend dat bepaalde factoren de kans op dementie sterk vergroten. In dit artikel een overzicht van factoren die de kans op dementie vergroten en dus een oorzaak kunnen zijn. Bij dementie gaat het altijd om het beschadigen van de hersencellen. Er zijn twee soorten beschadigingen, interne of externe beschadigingen. Bij de ziekte van Alzheimer is de schade intern. De veranderingen vinden plaats in de hersencellen, de hersencellen kunnen hierdoor niet goed meer werken. Uit eindelijk sterven ze af. De externe beschadigingen kunnen een gevolg zijn van een tekort aan zuurstof. Bij externe beschadigingen kunnen bijvoorbeeld de bloedvaten in de hersenen beschadigd raken (vasculaire dementie, voor meer info zie: vormen Veel vormen van dementie hebben een eigen oorzaak, dementie is niet één bepaalde ziekte met één bepaalde oorzaak. Dementie is een verzamelnaam voor verschillende ziektes. Het kan het beste worden vergeleken met een paraplu waaronder tientallen vormen van dementie thuishoren.
Er zijn heel veel dingen die de kans op dementie vergroten. Hierna worden een aantal van die risicofactoren genoemd. Mensen met de volgenden ziekten/aandoeningen/gewoonten hebben meer kans op dementie:

Aids

Als aids en dementie samenvallen dan wordt dit ook wel het aids dementie complex genoemd. Aids wordt veroorzaakt door het humaan immunodeficiëntie virus (HIV). Door dit virus wordt de afweer minder en ontstaan er infecties. De oorzaak van het aids dementie complex is dat er ook infecties ontstaan in de hersenen en het zenuwstelsel. Hierdoor kunnen de hersenen niet meer normaal functioneren. De symptomen zijn hetzelfde als bij andere vormen van dementie. Dementie door aids komt meestal voor in het laatste stadium van aids.

Hersentumoren

Bij een hersentumor (kanker) raken cellen beschadigd, hierdoor kunnen ze niet meer goed functioneren. Dit kan dementie tot gevolg hebben omdat de cellen hun taak niet meer kunnen doen en dus dingen niet meer kunnen worden aangestuurd. Ook kan een bestraling van een hersentumor dementie tot gevolg hebben. Bij een bestraling kunnen cellen ook beschadigd raken en ze kunnen dus niet meer goed functioneren. De symptomen zijn hetzelfde als bij andere vormen van dementie.

Down syndroom

Veel mensen met het syndroom van Down ontwikkelen tussen hun 35e en 45e levensjaar dementie. Dit komt doordat ze 1 chromosoom te veel hebben (nr. 21). Op dit chromosoom ligt de informatie voor het β-app, dit is het voorstadium van het amyloïd (Alzheimer). Amyloïd heeft een rol in het ontstaan van de ziekte van Alzheimer. Mensen met het Down syndroom maken dus meer β-app door hun extra chromosoom, hierdoor hebben ze dus ook meer kans op dementie. Ook hebben vrouwen die op jonge leeftijd een kind hebben gekregen met het down syndroom meer kans op dementie. Het krijgen van een kind op hogere leeftijd vergroot de kans op het Down syndroom doordat de cellen verouderd zijn. Als een moeder op jonge leeftijd een kind met het down syndroom heeft gekregen kan dit er op wijzen dat ze vatbaarder is voor verouderingsverschijnselen.

Een ernstig vitaminetekort

Vitaminen zijn bouwstenen. Als je te weinig vitaminen (dus bouwstenen) binnen krijgt dan kunnen de cellen in hersenen dus niet opgebouwd worden. Hierdoor kun je dus stukken gaan missen in je hersenen omdat ze niet aangemaakt kunnen worden. Door dat je die stukken mist kunnen ze dus ook niet functioneren, waardoor dementie op kan treden. Op dit moment worden er nog onderzoeken gedaan naar wat precies de oorzaak is van speciale voedingsbestanddelen op dementie.

Verkeerd of teveel medicijn/drugs/alcoholgebruik

(te veel) Alcohol, drugs en medicijn gebruik kunnen de hersenen zodanig beschadigen dat die delen niet meer kunnen functioneren. Bij alcohol heet deze dementie het Korsakov syndroom. Het verschil tussen Korsakov en ander vormen van dementie is dat Korsakov geen progressieve ziekte is. Dit betekent als de drinker stopt dan blijft de ziekte stabiel. Er komen dus geen beschadigingen meer bij. Dit is ook zo bij dementie wat komt door medicijn en drugs gebruik.

Hersenschuddingen

Als de hersenen een grote klap krijgen kunnen er grotere of kleinere hersenbeschadigingen optreden. Vaak blijven deze beschadigingen onopgemerkt omdat je hersenen genoeg reserve capaciteit heeft om dit op te vangen. Wel maakt dit je hersenen vatbaarder voor verouderingen in de hersenen, waardoor de ziekte van Alzheimer kan ontstaan. Het vatbaarder zijn komt omdat je hersenen niet nog meer reserve capaciteit hebben om op terug te vallen als ook de delen uitvallen waar ze een beroep op hebben gedaan toen er beschadigingen kwamen (door bijvoorbeeld die hersenschudding).

Hoge bloeddruk

Door een te hoge bloeddruk kunnen de aderen in de hersenen beschadigd raken. Hierdoor kan er minder zuurstof in de hersenen komen. Waardoor er delen van de hersenen ernstig beschadigd kunnen raken of kunnen afsterven. Deze vorm van dementie wordt vasculaire dementie genoemd (voor meer informatie zie: vormen).

Aderverkalking

Bij aderverkalking komen er door verschillende oorzaken allerlei vettig materiaal op de binnenlaag van de slagaders. Hierdoor kan de slagader vernauwd worden waardoor er minder bloed door kan. Hierdoor kan er te weinig bloed in de hersenen komen waardoor er delen ernstig beschadigd kunnen raken of kunnen afsterven. (vasculaire dementie, voor meer informatie zie: vormen)

Suikerziekte

Bij suikerziekte is er een verstoorde balans tussen glucose en insuline in het lichaam. Dit heeft verhoogde bloedsuikerwaarden tot gevolg. Suikers kunnen zich hierdoor gaan ophopen in de bloedbaan. Dit kan verstoppingen tot gevolg hebben waardoor er weer te weinig zuurstof in de hersenen kan komen waardoor er delen hersenen afsterven of beschadigd raken (vasculaire dementie, voor meer informatie zie: vormen).

Mensen die roken

In sigaretten zit nicotine. Nicotine kan tot gevolg hebben dat je bloeddruk hoger wordt waardoor je bloedvaten weer beschadigd raken waardoor er weer te weinig zuurstof naar je hersenen gaat. Wat weer tot gevolg heeft dat er delen van je hersenen te weinig zuurstof krijgen. Door de koolmonoxide die je binnenkrijgt kan er ook minder zuurstof getransporteerd worden naar je hersenen. Door deze dingen raken delen beschadigd of sterven af (vasculaire dementie, voor meer informatie zie: vormen). Hierdoor vallen er dus functies weg en kan dementie optreden.

Overige oorzaken

Een matig gebruik van alcohol (1-3 glazen per dag) en het vroeger verhoogde gebruik van cafeïne kunnen je beschermen tegen dementie. Dementie is bij sommige vormen ook erfelijk. Psychosociale factoren kunnen ook een rol spelen bij het ontwikkelen van dementie. Psychosociale factoren zijn allerlei gebeurtenissen en ervaringen in het leven van mensen, die veel invloed op hun hebben. Oudere mensen merken bijvoorbeeld dat er veel mensen om hun heen overlijden, dat kan een flinke klap geven. Ook vallen er allerlei andere dingen weg zoals hun werk, kinderen opvoeden enzovoort. Mensen voelen zich minder nuttig. Dat kan het dementeringsproces versnellen. Dit komt door dat bijnierschorshormonen worden geproduceerd in reactie op stress. De functie van dat hormoon is het lichaam te beschermen tegen de gevolgen van stress. De hormonen hebben verschillende negatieve effecten, bijvoorbeeld op de hippocampus (speelt een rol in de informatieverwerking en de emotionele beleving). Uit onderzoek is naar voren gekomen dat verhoogde concentraties van bijnierschorshormonen in het bloed samen gaan met een verslechtering van de leerprestaties. Dit kan dementie versnellen omdat door stress het dus moeilijker wordt nieuwe dingen op te slaan (te leren). Hoe ouder iemand wordt, hoe groter de kans op dementie, vooral op Alzheimer.

Van de mensen die 90 jaar en ouder zijn heeft 40% dementie. Ook vrouwen van 75 jaar en ouder hebben vaker dementie dan mannen van hun leeftijd. Bij ongeveer negentig procent van de mensen die verschijnselen van dementie vertonen, ligt de oorzaak in de hersenen. Het is niet mogelijk om zonder nadelige gevolgen voor de gezondheid van de dementerende de hersenen bij een nog levend mens te onderzoeken, is het is dus pas na het overlijden mogelijk om te zeggen wat de oorzaak van dementie was.

Lees verder

• Hoe ga je om met dementie?
• Onderzoek naar dementie
• Wat is er tegen dementie te doen?
• Welke vormen van dementie zijn er?
• De symptomen en de fasen van dementie