Zwanger en tuinieren

Tuinieren is voor sommige vrouwen een vorm van ontspanning. Voor anderen is het gewoon een noodzakelijk kwaad. Hoe dan ook, zwangere vrouwen moeten tijdens het tuinieren extra opletten. Niet alleen vanwege de zware belasting op het lichaam, maar ook vanwege een mogelijke kans op toxoplasmose-infectie. Beide kunnen namelijk een nadelig effect hebben op het verloop van de zwangerschap.

Tuinieren

Tijdens het tuinieren kom je in veel gevallen in aanraking met de grond. Deze grond kan besmet zijn met de parasiet Toxoplasma gondii. Deze parasiet kan gevaarlijk zijn voor zwangere vrouwen. Daarbij is tuinieren vaak een zware klus. Er moet doorgaans veel gebukt worden en bijvoorbeeld onkruid uit de grond trekken kan een zware belasting zijn op het lichaam van een zwangere vrouw.

Toxoplasma gondii

Het is voor zwangere vrouwen aan te raden om contact met Toxoplasma gondii zoveel mogelijk te vermijden. Hoewel de parasiet alleen gevaarlijk is als deze ook daadwerkelijk in het maagdarmkanaal komt, is aanraking via de handen door tuinieren toch gevaarlijk. Via de handen kan namelijk besmetting met voedsel optreden. Voorzorgsmaatregelen tijdens en na het tuinieren zijn daarom voor zwangere vrouwen een goed idee.

Wat is toxoplasmose

Toxoplasmose is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door de parasiet Toxoplasma gondii. Deze parasiet kan eitjes in het darmslijmvlies van verschillende soorten dieren achterlaten. Deze dieren kunnen via de ontlasting de aarde verontreinigen. Vooral de ontlasting van jonge katten is vaak verontreinigd met Toxoplasma.

Toxoplasma in de grond

In tuinaarde kan Toxoplasma voorkomen. Maar ook planten en gewassen, zoals groenten en fruit, kunnen de verontreiniging bevatten. Ook potgrond kan besmet zijn met Toxoplasma. Dit betekent dat er ook opgelet moet worden bij het verpotten van planten binnenshuis. Omdat jonge katten vaak geïnfecteerd zijn, zal de grond in een tuin waar katten poepen vaak verontreinigd zijn.

Besmetting

Besmetting kan niet alleen maar via verontreinigde grond of groente en fruit, maar ook door het eten van rauw vlees of het verschonen van een kattenbak. Als er een besmetting is opgetreden, komen de eitjes in het lichaam uit en kunnen zich daar vermenigvuldigen. Het afweersysteem maakt deze parasieten na verloop van tijd onschadelijk waardoor je immuun wordt voor toxoplasmose. Toch kunnen de onschadelijk gemaakte parasieten bij een nieuwe besmetting weer schadelijk worden.

Gevolgen toxoplasmose

Een mens merkt weinig van de besmetting en kan hooguit last krijgen van lichte verhoging, lusteloosheid of vermoeidheid. Deze symptomen treden pas tien tot drieëntwintig dagen na de besmetting op. Een foetus kan wel wat van de besmetting merken doordat de parasiet de placenta kan passeren. De kans op infectie van de foetus is groter als je tijdens de zwangerschap voor het eerst met de parasiet in aanraking komt. De gevolgen kunnen variëren van aangeboren afwijkingen tot een miskraam of doodgeboorte. Hierbij geldt dat als de besmetting later in de zwangerschap optreedt, het risico op miskraam of doodgeboorte afneemt. In plaats daarvan leidt een besmetting aan het einde van de zwangerschap vaak tot neurologische en oogafwijkingen van de baby.

Risico's

De risico's voor het oplopen van toxoplasmose zijn klein. Gemiddeld loopt een vrouw pas op haar negenentwintigste voor het eerst een besmetting met Toxoplasma op. Daarbij hoeft een besmetting met Toxoplasma tijdens de zwangerschap nog niet te leiden tot een infectie van de ongeboren baby. De kans dat de baby ook geïnfecteerd wordt is gemiddeld veertig procent. Aan het begin van de zwangerschap is dit risico zelfs maar drie procent, maar aan het einde kan het oplopen tot zestig procent. Wel is het zo dat de gevolgen aan het begin van de zwangerschap veel groter kunnen zijn dan aan het einde van de zwangerschap.

Bescherming tegen toxoplasmose

De beste bescherming is om tijdens de hele zwangerschap contact met mogelijk besmet eten en besmette aarde te vermijden. Daarbij is het mogelijk om je tijdens de zwangerschap te laten screenen op toxoplasmose, daar vrouwen die al immuun zijn een veel minder hoog risico lopen op een besmetting. Vooralsnog wordt dit in Nederland alleen gedaan bij vrouwen die een verhoogd risico lopen door hun beroep, zoals bijvoorbeeld het werken met dieren, planten of rauw vlees. Wil je tijdens de zwangerschap toch graag tuinieren, draag dan altijd stevige tuinhandschoenen en was en desinfecteer je handen zodra je klaar bent.

Belasting van tuinieren op het lichaam

Tuinieren kan erg belastend zijn voor het lichaam. Vooral zwangere vrouwen kunnen door de veranderingen in hun lichaam hier extra snel last van ondervinden. Door versoepelde gewrichtsbanden, een groeiende baarmoeder en een verandering in het zwaartepunt van het lichaam, kan rugpijn en pijn in de benen sneller voorkomen bij zwangere vrouwen. Het tuinieren bestaat veelal uit bukken, tillen en gehurkt dicht bij de grond werken. Dit is belastend voor de rug en de benen.

Ergonomisch werken

Vanwege de belasting op het lichaam is het voor zwangere vrouwen aan te raden om ergonomisch te werken. Dit kan door zoveel mogelijk gebruik te maken van goed tuingereedschap en door hulpmiddelen te gebruiken die het werk verlichten. Gebruik bijvoorbeeld een handveger met lange steel, zodat je niet hoeft te bukken. Een kruiwagen kan het tilwerk verminderen. Een schep met lange steel kan onkruid wieden vergemakkelijken en er tevens voor zorgen dat je minder met mogelijk verontreinigde aarde in aanraking komt. Ook is het belangrijk om rustig aan te doen. Snel en haastig werken kan leiden tot niet ergonomisch werken. Het is belangrijk om te luisteren naar je lichaam. Als het te zwaar wordt, of als er klachten ontstaan, ga dan niet verder met tuinieren.

Zwanger en tuinieren

Als je zwanger bent kun je best tuinieren als je goed oplet. Let niet alleen op schoon werken door het dragen van handschoenen en het wassen van de handen, maar let ook op dat het werk niet te belastend wordt voor je lichaam. Draag liever geen zware dingen en buk niet te veel.

Lees verder

• Zwanger en rauwe ham
• Zwanger: voordelen en risico's van groente en fruit
• Zwanger en leverworst
• Zwanger en biefstuk
• Zwanger en veranderde eetlust