Vergrote milt: oorzaken, symptomen, gevolgen en behandeling
Splenomegalie is de medische term voor een vergrote milt. De milt bevindt zich in de linker bovenhelft van de buik, net achter de maag, onder het middenrif. Het is een orgaan dat deel uitmaakt van het lymfesysteem, hetgeen werkt als een drainagenetwerk dat het lichaam beschermt tegen infecties. De milt is het grootste lymforgaan, waar talloze witte bloedlichaampjes (lymfocyten) hun werk doen en waar 'oude' bloedcellen uit het bloed worden gefilterd. Een vergrote milt is geen ziekte op zich, maar het gevolg van een onderliggende aandoening. De milt kan vergroot zijn door zeer veel aandoeningen, zoals de ziekte van Pfeiffer, hepatitis, malaria, maar ook door leukemie en de ziekte van Hodgkin en andere lymfomen. Miltpijn, pijn links in de zij, kan duiden op een vergrote milt.
- Gevolgen van een vergrote milt
- Functie en taken milt
- Mogelijke oorzaken vergrote milt
- Symptomen van een vergrote milt
- Verschijnselen
- Verdere problemen
- Risicofactoren
- Complicaties
- Infectie
- Gescheurde milt
- Onderzoek en diagnose
- Anamnese en lichamelijk onderzoek
- Diagnostisch onderzoek
- Behandeling van een vergrote milt
Gevolgen van een vergrote milt
De milt is een paarsig orgaan, ongeveer ter grootte van een vuist. De milt is gelegen aan de linkerzij onder de ribben. Een vergrote milt houdt een overmaat aan bloedcellen en bloedplaatjes vast. Hierdoor daalt het aantal bloedcellen en bloedplaatjes in de bloedbaan. Dit proces ontaardt in een vicieuze cirkel, waarbij de sterk vergrote milt niet alleen abnormale cellen, maar ook normale rode bloedcellen vasthoudt en vernietigt. Door de grote aantallen bloedcellen en bloedplaatjes kan de milt verstopt raken. Hierdoor raakt de milt ontregelt en verstoord in zijn functie.Functie en taken milt
De milt is een belangrijk orgaan, die normaal gesproken ongeveer zo groot is als de vuist van een persoon. De milt weegt bij een volwassene tussen de 100 en 250 gram. De milt zorgt voor een goede afweer tegen bacteriën en het zuiveren van het bloed. Dit doet de milt door de aanmaak van antistoffen tegen bepaalde bacteriën en het filteren en verwijderen van bacteriën en geïnfecteerde rode bloedcellen uit de bloedsomloop.
Vergrote milt / Bron: Mikael Häggström, Wikimedia Commons (Publiek domein)Mogelijke oorzaken vergrote milt
Een vergrote milt is geen ziekte op zich, maar een symptoom van een onderliggende aandoening. Bij veel aandoeningen kan de milt groter worden. Enkele veelvoorkomende oorzaken zijn:- Infecties:
- Virale infecties, zoals de ziekte van Pfeiffer;
- Parasitaire infecties, zoals toxoplasmose (een infectieziekte die wordt veroorzaakt door de parasiet toxoplasma gondii);
- Bacteriële infecties, zoals bacteriële endocarditis (een ontsteking van de binnenwand van het hart, vooral van de hartkleppen, veroorzaakt door bacteriën in het bloed).
- Kanker:
- Leukemie (een vorm van kanker waarbij witte bloedcellen normale bloedcellen verdringen);
- Lymfklierkanker of lymfoom: Hodgkin-Lymfoom of ziekte van Hodgkin (een kanker van het immuunsysteem dat wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van reuzencellen, met symptomen als vergrote lymfeklieren, koorts en vermoeidheid);
- Kanker die is (uitgezaaid) naar de milt.
- Chronische infecties, onder andere:
- Leverontsteking;
- Malaria;
- Tuberculose (tbc);
- Syfilis.
- Andere oorzaken van een vergrote milt zijn onder meer:
- Ontstekingsziekten zoals sarcoïdose (ook wel bekend als de ziekte van Besnier-Boeck-Schaumann) en reumatoïde artritis;
- Hereditaire sferocytose (een erfelijke aandoening waarbij het bloed wordt afgebroken, waardoor geelzucht, een vergrote milt en bloedarmoede ontstaan);
- Trauma, zoals een blessure tijdens het sporten;
- Een cyste (in de milt kunnen zogeheten miltcysten optreden);
- Een abces (meestal veroorzaakt door een bacteriële infectie);
- Infiltratieve- of stapelingsziekten zoals de ziekte van Gaucher (een zeldzame erfelijke stofwisselingsziekte) en amyloïdose. (een groep aandoeningen waarbij afwijkende eiwitten zich ophopen in de inwendige organen, zoals de milt);
- Levercirrose (leververschrompeling).
Teneinde de oorzaak van een vergrote milt vast te kunnen stellen, moeten dus allerlei uiteenlopend aandoeningen in overweging worden genomen.
Symptomen van een vergrote milt
Verschijnselen
De meeste mensen weten niet dat ze een vergrote milt hebben, aangezien er (aanvankelijk) vaak geen symptomen optreden. Meestal komt men erachter tijdens een lichamelijk onderzoek. Symptomen van een vergrote milt variëren, afhankelijk van de oorzaak. Dit zijn de meest voorkomende symptomen van een vergrote milt:- Het gebied waar de milt ligt kan gevoelig zijn. Gevoel van ongemak of pijn aan de linkerkant van de buik of rug, deze pijn kan uitstralen naar de linkerschouder. Deze pijn ontstaat vaak als delen van de milt onvoldoende bloed krijgen en beginnen af te sterven.
- Niet in staat om een grote maaltijd te eten. Een vergrote milt kan tegen de maag drukken, waardoor de patiënt al na een kleine maaltijd of zelfs zonder iets te hebben gegeten, een vol gevoel kan hebben.
Verdere problemen
Wanneer de milt te veel bloedcellen en bloedplaatjes aan de bloedstroom onttrekt, kunnen als gevolg daarvan allerlei problemen ontstaan:- Door een tekort aan rode bloedcellen ontstaat bloedarmoede;
- Door een tekort aan witte bloedcellen ontstaat verminderde afweer, waardoor vergrote kans op infecties;
- Door een tekort aan bloedplaatjes ontstaat een neiging tot bloeden.
Risicofactoren
Iedereen kan op elke leeftijd een vergrote milt ontwikkelen, maar bepaalde groepen lopen een hoger risico lopen, zoals:- Kinderen en jongvolwassenen met infecties zoals de ziekte van Pfeiffer;
- Mensen die de ziekte van Gaucher, ziekte van Niemann-Pick, en verscheidene andere erfelijke metabole aandoeningen van de lever en milt hebben;
- Mensen die wonen in of reizen naar gebieden waar malaria heerst.
Complicaties
Mogelijke complicaties van een vergrote milt, zijn:Infectie
Een vergrote milt kan het aantal gezonde rode bloedcellen, bloedplaatjes en witte bloedcellen in je bloed te verminderen, wat leidt tot meer frequente infecties. Bloedarmoede en het sneller ontwikkelen van bloedingen zijn ook mogelijk.Gescheurde milt
De mogelijkheid van een miltruptuur is veel groter wanneer de milt is vergroot. Een gescheurde milt kan leiden tot levensbedreigende bloedingen in de buikholte.
CT-scan / Bron: IStock.com/Pavel LosevskyOnderzoek en diagnose
Anamnese en lichamelijk onderzoek
De arts zal de patiënt lichamelijk onderzoeken. Hierbij kan een vergrote milt worden gevoeld. Ook zal de arts allerlei vragen stellen over je gezondheid en de klachten die je ervaart.Diagnostisch onderzoek
Voorts zullen allerlei diagnostische tests uitgevoerd worden om de oorzaak van de vergrote milt te achterhalen. Deze kunnen bestaan uit een bloedonderzoek, een echografie of computertomografie (CT)-scan. Deze beeldvormende onderzoeken zijn nodig om vast te stellen hoe groot de milt is en of de milt tegen andere organen drukt. In sommige gevallen kunnen andere tests nodig zijn.
Radiotherapie (bestraling) / Bron: Adriaticfoto/Shutterstock.comBehandeling van een vergrote milt
Beperk alle activiteiten die kunnen leiden tot een miltruptuur, ofwel een gescheurde milt, zoals fysieke contactsporten. Een gescheurde milt kan tot veel bloedverlies leiden en levensbedreigend zijn. Het is belangrijk om de onderliggende ziekte die de vergrote milt veroorzaakt, te behandelen. Onbehandeld kan een vergrote milt aanleiding geven tot ernstige complicaties. In de meeste gevallen kan adequate behandeling van de onderliggende oorzaak van de vergrote milt, voorkomen dat de milt verwijderd moet worden. In sommige gevallen zal de milt echter operatief verwijderd moeten worden (splenectomie). Soms zal als alternatief voor een operatie gekozen worden voor een verkleining van de milt door bestraling (radiotherapie). Operatieve verwijdering van de milt kan problemen veroorzaken, zoals een grotere vatbaarheid voor infecties.Lees verder
Gerelateerde artikelen
Milt (opslagplaats voor bloedplaatjes)De milt is een opslagplaats voor de bloedplaatjes in het menselijk lichaam. Bloedplaatjes zorgen ervoor dat bij een verw…
Waarom voel ik steken bij mijn milt?De milt is een multifunctioneel orgaan dat onderdeel is van het zogenaamde 'lymfesysteem' en bevindt zich aan je linkerz…
Pijn aan de milt: oorzaken, behandeling & tips bij miltpijnDie stekende pijn in de zij die optreedt bij sportieve inspanningen: we hebben allemaal wel eens last gehad van "de milt…
Blaasstenen, hoe kom je er vanaf?Blaasstenen: symptomen, klachten, pijn, vergruizen, behandeling en verwijderen. Een blaassteen is een steen in de urineb…Bronnen en referenties
- Inleidingsfoto: istock.com/Wavebreakmedia
- Dr. Jannes J.E. van Everdingen (hoofdredactie): Het medisch handboek; Kosmos-Z&K Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, vijfde volledig herziene druk 2006.
- http://www.merckmanual.nl
- J.A.M. Baar, C.A. Bastiaansen, A.A.F. Jochems: Anatomie & fysiologie. Bohn Stafleu van Loghum, tweede druk, 2007.
- Mayo Clinic. Enlarged spleen (splenomegaly): Symptoms and causes. http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/enlarged-spleen/symptoms-causes/dxc-20214722 (ingezien op 8-2-2017)
- Patrice van Efferen. Mordern medisch woordenboek - Praktische snelzoekgids van A-Z. Elmar, Rijswijk, 5e druk 2009.
- Afbeelding bron 1: Mikael Häggström, Wikimedia Commons (Publiek domein)
- Afbeelding bron 2: IStock.com/Pavel Losevsky
- Afbeelding bron 3: Adriaticfoto/Shutterstock.com
Reacties
Paul, 18-08-2017
Ik woon nu al 4 jaar in thailand, zinds een half jaar geleden kreeg ik last van dat er iets naar me buik zakte.eerst dacht ik dat het me lever was, maar die kan niet zakken, en door het zelf op te zoeken, bij de milt kan dit blijkbaaar wel. als het zakt kan ik het zelf terug duwen, het is maar kort, maar doet wel pijn.
ik zou graag de oorzaak willen weten, en wat ik er tegen kan doen. ik heb er voornamelijk er last van als ik bepaalde bewegingen maak, en soms blijft het een tijd weg, en heb er dus niet constant last van.
Reactie infoteur, 23-08-2017
Dat is een wandelende milt, ook 'splenoptosis' genoemd. Hierbij wordt het orgaan niet zoals normaal op zijn plaats gehouden door bindweefselbanden, waardoor deze vrijelijk kan bewegen. Het is verstandig om deze klacht met uw huisarts te bespreken. Behandeling kan bestaan uit het opnieuw fixeren van de milt in het abdomen.
Fred, 25-05-2016
Beste
Er is bij mij ook een te grote milt ontdekt. Ik had voor het ontdekken van dit probleem 5 weken last van braken ( waar ik nu nog steeds last van heb) na mijn maaltijd. Kan de vergrootte milt hier een oorzaak van zijn?
Hoor graag van u
met vr.gr.
Fred
Reactie infoteur, 29-05-2016
Als de maag vol is na een maaltijd, kan een vergrote milt hiertegen aandrukken wat klachten veroorzaakt als misselijkheid en braken. Op de afbeelding in dit artikel kunt u zien waar de milt en de maag liggen: http://goo.gl/MtOiFe. Niet gezegd dat dit ook de verklaring is voor uw klachten. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts. Overigens kan braken (niet specifiek na de maaltijd) ook een symptoom zijn van een onderliggende aandoening, zoals een leverziekte.
Mevrouw El Boukili, 21-05-2016
Ik heb een vergrote milt. Ik heb verscheidene consultaties gehad maar zonder resultaten. Wat moet ik volgens u doen? Kunt U misschien mijn arts raadplegen en zien als die mij vooruit kan helpen? Dr. Hani Adel in Antwerpen
Reactie infoteur, 29-05-2016
U doet er het beste aan om uw vragen te bespreken met uw behandeld arts. Twijfelt u aan de mening of de behandeling die uw eigen arts voorstelt? Dan kunt u desgewenst een second opinion aanvragen. Een second opinion is een oordeel van een andere arts dan degene die u behandelt.
Anoniem, 14-01-2016
Goedemiddag.
Ik heb zo'n pijn steeds links boven in en dan onder de borst ter hoogte vd ribbenboog. Vooral als ik na voren buk om bvb mn dochter dr schoen dicht te doen… Het voelt net als of toen ik zwanger was dat er een voetje in de ribben zat te porren maar dan eens zo erg zeg maar. Ben 26 jaar maar iemand een idee of ik hiermee na de dokter moet? Loop er ongeveer een jaartje mee maar het wordt niet minder helaas.
Reactie infoteur, 15-01-2016
Bij dergelijke aanhoudende klachten is het verstandig de huisarts te raadplegen.
Vinod, 25-02-2015
Goedemiddag. Ik heb een zoontje van 3jaar oud. Hij heeft plots last van Braken en buikpijn rond de navel. Na enkele onderzoekingen door de huisarts is navelbreuk uitgesloten. Er is toen een echo gemaakt en is een vergrote milt geconstateerd. Dit maakt ons angstig. Wat voor een advies heeft u voor ons.
Reactie infoteur, 28-02-2015
Een vergrote milt is geen ziekte op zich, maar een symptoom van een onderliggende aandoening. Vraag uw (huis)arts om advies.
Ureal, 06-06-2013
Wat ik eigenlijk nergens kan vinden, hoe herstel je het snelste van een vergrote milt, zijn er nog bepaalde vitamines/mineralen en bepaalde voedingsstoffen die hierbij kunnen ondersteunen. En is het noodzakelijk dat je rust neemt, en hoe moet dat ik dat dan zien? En ik werk 2 avonden in de week bij een transportbedrijf waar ik redelijk zwaar werk moet doen, als ik daar gewerkt heb heb ik er ook meteen last van. Zou het verstandig zijn om tijdelijk niet meer te werken, want hoelang kan het duren voordat je hier doorgaands van hersteld?
BVD
Reactie infoteur, 07-06-2013
Ik kan hier alleen maar een algemeen antwoord op geven. Specifieke vragen m.b.t. uw gezondheid, moet u aan uw huisarts of behandelend art stellen.
Zolang je last hebt van een vergrote milt, doe je er verstandig aan om geen lichamelijke inspanning te verrichten. Als de vergrote milt weer verdwenen is (doordat bijvoorbeeld de onderliggende oorzaak is behandeld of weggenomen), kun je geleidelijk aan je dagelijkse activiteiten en de lichamelijke activiteiten weer uitbouwen. Luister hierbij goed naar je lichaam en forceer niets.
Chantal, 22-03-2013
Beste
Al enige tijd loop ik met de vraag rond, is er wat te doen aan m'n opgezette buik, dit komt door de milt maar kan ook door de lever komen?
Zou sporten het opgezette beeld, verminderen?
dankjewel.
Reactie infoteur, 24-03-2013
Een opgezette buik kan allerlei oorzaken hebben: http://alturl.com/pfndi
Uw huisarts kan onderzoeken wat de oorzaak is. Alleen op basis van een goede diagnose kan bepaald worden welke behandeling ingezet moet worden.
Jelly Teeuwsen, 18-03-2013
Ik ben een vrouw van 57 jaar en heb een spastische darm. De laatste tijd heb ik veel last van pijn in de zij, links ong.6 cm. onder de linkerborst. Vooral als ik iets gegeten heb, komen de klachten.In het begin dacht ik dat dit kwam door dat ik misschien iets te vet had gegeten.Maar het begint nu ook al als ik gewoon brood eet. Zou u mij kunnen zeggen of ik hier toch maar weer mee naar de dokter moet gaan?
Reactie infoteur, 24-03-2013
Uw huisarts kan onderzoeken waar de klachten mee samenhangen. Als PDS (Prikkelbare Darm Syndroom, ook wel 'spastische darm' genoemd) een rol speelt, kan het zinvol zijn om naar een diëtist te gaan voor ondersteuning bij uw voeding. Bespreek dit met uw huisarts.
Laatste update: 29-04-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 9
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.