Ziekte van Addison: oranjebruine huid, moe en duizeligheid

De bijnierschors is verantwoordelijk voor de afgifte van een drietal zeer essentiële hormonen. Dat zijn androgenen, aldosteron en cortison. Door toedoen van het afweersysteem kan het wordt aangevallen, waardoor cellen worden vernietigd. Het zorgt ervoor dat de persoon die hormonen niet meer krijgt, waardoor verschillende lichaamsprocessen worden benadeeld. Wat houdt de ziekte van Addison in, wat zijn de gevolgen en hoe wordt het behandeld?

Ziekte van Addison

• Wat doet de bijnierschors?
• Primaire of secundaire insufficiëntie
• Auto-immuunziekte
• Symptomen ziekte van Addison
• Addisoncrisis
• Hoe wordt het behandeld?

Wat doet de bijnierschors?

Boven de nieren liggen de bijnieren, welke zijn onderverdeeld in twee lagen. Het bijniermerg (het binnenste) is verantwoordelijk voor de aanmaak van adrenaline en noradrenaline. Het buitenste deel van de bijnieren – oftewel de bijnierschors – maakt androgenen, aldosteron en cortisol aan. Androgenen worden gebruikt voor de aanmaak van geslachtshormonen, zoals progesteron, oestrogeen en testosteron. Aldosteron reguleert de hoeveelheid water en zout in het lichaam, door het uit voorurine te recyclen. Hoeveel aldosteron wordt aangemaakt wordt door de nieren bepaald. Het zorgt ervoor dat het lichaam een stabiele bloeddruk heeft. Cortisol (aangemaakt vanuit cholesterol) is van invloed op de afweer, hoe goed we slapen en de mate van voedselvertering. Het ligt daarnaast ten grondslag aan de stofwisseling en opslag van energie met andere stoffen. Hypercortisolemie kan leiden tot het syndroom van Cushing, waarbij de persoon slank is maar plaatselijk veel vetopslag heeft.

Primaire of secundaire insufficiëntie

Het onvoldoende functioneren van de bijnierschors kan op twee manieren worden veroorzaakt. Enerzijds kan het door een aangetaste werking van de hypofyse komen. Hierbij kan het corticotropine of adrenocorticotroop hormoon worden aangetast, waardoor de bijnierschors onvoldoende stoffen aanmaakt. Dit wordt secundaire bijnierschorsinsufficiëntie genoemd. Anderzijds kan het voorkomen dat de bijnierschors niet functioneert. In het geval van primaire bijnierschorsinsufficiëntie worden cortisol, aldosteron en androgenen compleet niet meer aangemaakt. Omdat de hormonen voor vele lichaamsprocessen noodzakelijk zijn, zal een volledige uitschakeling van de bijnierschors ernstige gevolgen hebben.

Auto-immuunziekte

De ziekte wordt veroorzaakt door het eigen afweersysteem. Eigen lichaamscellen worden in dat geval als lichaamsvreemd beschouwd, waardoor de bijnierschors wordt aangevallen. De cellen worden afgebroken, waardoor deze niet meer kunnen functioneren. Een compleet niet werkende bijnierschors resulteert in uiteenlopende klachten.

Symptomen ziekte van Addison

Komt de ziekte voor dan heeft het verschillende complicaties. Meest kenmerkende is het hebben van oranje- tot bruinachtige huidverkleuringen, welke praktisch altijd voorkomen. Dit wordt veroorzaakt door een ongewoon hoog adrenocorticotroop hormoongehalte. De menstruatie kan ontregeld raken of compleet wegblijven en men heeft bloedarmoede. De persoon ervaart ernstige vermoeidheid en heeft weinig kracht in het lichaam. De vertering werkt niet goed, waardoor men veel afvalt. Omdat men zouten als het ware uitplast, zal men in toenemende mate meer zout willen innemen. Een tekort aan bijvoorbeeld natrium zorgt ervoor dat zenuwen minder goed werken, waardoor gevoelloosheid kan ontstaan. Ook de bloeddruk kan ernstig dalen, waarbij men bij beweging snel duizelig of misselijk kan worden. Het kan gepaard gaan met concentratieproblemen, brabbelen en verwardheid. Verder kan het ook samen met hypoglykemie voordoen, waardoor het lichaam bij inspanningen ongewoon begint te trillen.

Addisoncrisis

Hoe goed een persoon tegen inspanning en stress kan, wordt door cortisol beïnvloed. Het hebben van een chronisch tekort, zorgt ervoor dat men zeer slecht met dergelijke omstandigheden kan omgaan. De bloeddruk kan tijdens een Addisoncrisis dermate dalen dat er een kritische omstandigheid ontstaat. De persoon kan bij overmatige hoeveelheid stress of angsten in een shocktoestand terechtkomen. Deze omstandigheid dient direct te worden behandeld door bijvoorbeeld een EpiPeninjectie. Indien de ziekte is gediagnosticeerd dan kan men medicatie innemen om een aanval tijdens stressmomenten te vermijden.

Hoe wordt het behandeld?

Indien de bijnierschors niet meer werkt, dan is het niet te genezen. De patiënt kan door de inname van voldoende medicatie er goed mee leven. Denk aan corticosteroïden, waarmee een groot deel van de klachten worden verholpen. Bij kinderen wordt hydrocortison toegepast. Indien dit niet werkt moet prednisolon worden ingenomen. Het is van belang om bij deze en andere medicatie een goede balans voor het lichaam te vinden. Dit dient in samenspraak met de behandelend arts te worden gedaan. Overdosering kan namelijk ook ernstige gevolgen hebben. Laat u goed informeren door de desbetreffende medisch specialist.

Lees verder

• Langdurig moe, vermoeidheid, wat kan de oorzaak zijn?
• Wallenberg-syndroom: hangend ooglid en lastig spreken na TIA
• Oorzaken van duizeligheid: waarom ben ik duizelig?
• BPPD: aanval van draaierigheid, duizeligheid bij beweging
• Paniekaanval, duizeligheid door aangetast evenwichtsorgaan