Gebroken teen: symptomen en behandeling gebroken tenen

Een gebroken teen of teenfractuur komt relatief vaak voor. Een gebroken teen is vaak een gevolg van een verwonding of trauma. Een gebroken teen is een veelvoorkomend en pijnlijk letsel. Symptomen van een gebroken teen zijn pijn, zwelling of stijfheid, bloeduitstorting (in de loop van de eerste week een blauwe verkleuring), soms gevoelsstoornissen in de teen en moeilijk kunnen lopen als de grote teen is gebroken. Een gebroken kleine teen geeft vaak veel minder problemen. Een gebroken teen kan meestal worden gediagnosticeerd door het maken van een röntgenfoto. Als de pijn en verkleuring niet na een paar dagen wegtrekken, moet je zeker een arts raadplegen. Een gebroken teen of teenbreuk die niet goed kan genezen kan leiden tot artrose, een pijnlijke aandoening die chronische pijn veroorzaakt in één of meer gewrichten. Gebroken tenen worden in de meeste gevallen conservatief behandeld met een pleisterverband, maar soms is een operatie nodig als je je teen gebroken hebt.

• Een gebroken teen
• Teenfractuur
• Waar kan de breuk optreden?
• Oorzaken van gebroken tenen
• In vogelvlucht
• 25 mogelijke oorzaken van een gebroken teen
• Symptomen gebroken teen
• Verschijnselen
• Pijn, zwelling en stijfheid
• Gekneusd of gebroken?
• Wandelen met een gebroken teen
• Complicaties teenbreuk
• Nagelbeschadiging
• Open botbreuk
• Latere complicaties
• Gevolgen van het niet (goed) behandelen van een teenfractuur
• Wanneer medische hulp inschakelen?
• Spoedeisende hulp
• Arts
• Eerste hulp en diagnose
• Behandeling gebroken teen
• Pleisterverband of gebroken teen tapen
• Gips of gipsverband / drukverband en verbandschoen
• Operatieve ingreep
• Prognose en vooruitzicht
• Preventie van een teenfractuur
• Casus: Gebroken teen
• Patiënt
• Klachten
• Onderzoek
• Diagnose
• Behandeling
• Advies
• Prognose

Een gebroken teen

Teenfractuur

Een gebroken teen of teenfractuur is een breuk van een van de in de tenen gelegen botjes of teenkootjes, de phalanges genoemd. Elke teen heeft drie kootjes, uitgezonderd de grote teen die er twee heeft. De drie kootjes zijn:

• phalanx proximali: het kootje dat contact maakt met het middenvoetsbeen of de metatarsalia;
• phalanx media: het middelste kootje; en
• phalanx distalis; het derde kootje.

Waar kan de breuk optreden?

Er kan een fractuur optreden in één of meerdere kootjes van één of meerdere tenen of in het gewrichtje. Soms wordt een afscheuring gezien van de pezen.

Oorzaken van gebroken tenen

In vogelvlucht

Vaak ontstaat een fractuur na direct trauma op de teen (doordat er bijvoorbeeld een zwaar voorwerp op valt), door beknelling van de teen, bij hard stoten van de teen of door het schoppen tegen iets zwaars. Een gebroken teen wordt ook vrij vaak opgelopen tijdens fysiek contact sporten, zoals rugby en voetbal.

25 mogelijke oorzaken van een gebroken teen

• Het laten vallen van een zwaar voorwerp op de teen.
• Beknelling van de teen in een deur of ander object.
• Het stoten van de teen tegen een hard object zoals een meubelstuk.
• Schoppen tegen een zwaar voorwerp, zoals een muur of meubel.
• Een val waarbij de teen ongelukkig landt.
• Verkeerd landen na een sprong.
• Een sportblessure tijdens voetbal.
• Een sportblessure tijdens rugby.
• Een sportblessure tijdens basketbal.
• Een sportblessure tijdens hockey.
• Een sportblessure tijdens handbal.
• Een sportblessure tijdens karate of een andere vechtsport.
• Een ongeval tijdens het hardlopen of joggen.
• Een fietsongeluk waarbij de voet onder het wiel komt.
• Een auto-ongeluk waarbij de voet bekneld raakt.
• Een ongeluk met een motorfiets of scooter.
• Het laten vallen van gewichten tijdens krachttraining.
• Een val van een ladder.
• Verkeerd op de trap stappen en daardoor de teen verdraaien of stoten.
• Een kind dat op de voet van een volwassene springt.
• Struikelen en met de voet ergens tegenaan slaan.
• Een trap van een paard of ander groot dier.
• Het stampen van iemand anders op de voet tijdens een drukke bijeenkomst.
• Het dragen van slecht passend schoeisel dat leidt tot een ongelukkige beweging.
• Een ongeluk tijdens het werken met zwaar gereedschap of machines.

Symptomen gebroken teen

Verschijnselen

Symptomen van een gebroken teen zijn:

• pijn (bij rust en beweging)
• drukpijn
• zwelling
• stijfheid
• bloeduitstorting
• moeite met lopen
• (soms) standsafwijking van de teen

Pijn, zwelling en stijfheid

Er kan sprake zijn van één gebroken teen, maar je kunt ook last hebben van meerdere gebroken tenen. Pijn, zwelling of stijfheid zullen optreden als je een gebroken teen hebt. Vaak is de hele teen gezwollen en is er een bloeduitstorting zichtbaar op de plaats waar het botje gebroken is. Het kan moeilijk zijn om te lopen als gevolg van de pijn, vooral met een gebroken grote teen. Dit komt doordat het gewricht tussen de grote teen en de voorvoet bij iedere stap vrijwel het volle lichaamsgewicht draagt. Een gebroken kleine teen kan pijnlijk zijn, maar beperkt je meestal niet in je mobiliteit. Andere symptomen zijn drukpijn op de fractuurplaats en pijn in de teen in rust en bij beweging, evenals pijn bij buigen of strekken van de teen. Soms kan er een standsafwijking van de teen optreden.

Gekneusd of gebroken?

Een gebroken teen moet worden onderscheiden van een verstuikte of gekneusde teen, waarbij ook pijn, zwelling en stijfheid kunnen optreden. Vaak kan je een verstuikte teen beter bewegen dan een gebroken en is de pijn niet zo ernstig als bij een gebroken teen. Ook treedt bij een gekneusde teen geen vervorming of scheefstaand op van de teen.

Complicaties teenbreuk

Complicaties die kunnen optreden bij een gebroken teen of teenbreuk, zijn:

Nagelbeschadiging

Een verzameling bloed kan zich ontwikkelen onder de teennagel. De medische benaming van een bloeduitstorting onder de nagel is subunguaal hematoom. Bij hevige pijn kan de arts een klein gaatje in de nagel maken, waardoor het bloed kan weglopen. Als het hematoom zeer groot of pijnlijk is, moet de gehele teennagel verwijderd worden.

Open botbreuk

Soms is er sprake van een open botbreuk. Bij een open breuk is haast geboden, aangezien er sprake kan zijn van veel bloedverlies. Ook bestaat het risico op ontstekingen of necrose (afsterven van weefsel door gebrek aan zuurstof).

Latere complicaties

Nadat de botbreuk genezen is, kan de persoon last krijgen van pijn, stijfheid of zelfs een vervorming. Een gebroken teen die niet goed kan genezen kan leiden tot artrose, wat blijvende pijn tot gevolg heeft. (Bij artrose verandert het kraakbeen met klachten als stijfheid en gewrichtspijn.) Soms zal het gebroken bot helemaal niet genezen (een non-union genoemd), of het groeit verkeerd vast (een malunion genoemd). Soms is een operatie nodig om dit probleem op te lossen.

Gevolgen van het niet (goed) behandelen van een teenfractuur

Het is een veel voorkomende misvatting dat ene gebroken teen niet kan worden behandeld en vanzelf wel zal genezen. De waarheid is dat het niet behandelen van een gebroken teen kan leiden tot complicaties die niet alleen het genezingsproces langer laten duren, maar ook blijvende schade kunnen veroorzaken.

Wanneer een gebroken teen niet wordt gestabiliseerd, kan het bot niet goed genezen, wat kan leiden tot beperkte mobiliteit in die teen. Bovendien passen je schoenen mogelijk niet meer goed en dit kan van invloed zijn op de manier waarop je loopt. Dit kan leiden tot andere complicaties, zoals enkel-, knie- en rugklachten.

Ook kunnen de gebroken helften van het bot zo slecht genezen dat een operatie nodig kan zijn. Deze invasieve procedure kan worden vermeden als een gebroken teen tijdig en goed wordt behandeld.

Een open wond moet onmiddellijk worden behandeld om het risico op infectie te verminderen.

Wanneer medische hulp inschakelen?

Veel mensen denken dat als ze op een gewonde teen kunnen lopen, deze dan niet gebroken is. Dit is echter niet altijd het geval. Het komt heel vaak voor dat je een teen breekt en toch nog steeds in staat bent om erop te lopen.

Spoedeisende hulp

Ga direct naar een spoedeisende-eerstehulpafdeling van een ziekenhuis als zich één van de volgende symptomen voordoet:

• Eventuele symptomen van een samengestelde of open breuk, waarbij het gebroken bot door de huid heen steekt, als gevolg waarvan bacteriën uit de omgeving kunnen binnendringen, wat de kans op infectie vergroot.
• Koud, verdoofd, tintelend of ongebruikelijk gevoel in de tenen.
• Blauwe of grijze huid in de buurt van het letsel.
• Als de aangetaste teen is vervormd of in de verkeerde richting wijst.

Arts

Laat altijd een arts je teen beoordelen bij (vermoeden van) een gebroken teen. Raadpleeg na behandeling wederom een arts als één van de volgende symptomen optreedt:

• Een plotselinge toename van pijn of zwelling.
• Bij zweren, roodheid of open wondjes bij de aangedane teen.
• Bij slechte genezing.
• In geval van koorts of koude rillingen.

Eerste hulp en diagnose

Bij (vermoeden van) een gebroken teen is het verstandig de teen te koelen volgens gedurende 10 minuten onder de kraan. Doe dit koelen bij voorkeur niet met een coldpack of icepack vanwege risico op bevriezing. Geef de aangedane teen steun en rust (dat wil zeggen staken van inspanning) en houd het aangedane lichaamsdeel hoog (elevatie). Schakel vervolgens een (huis)arts in. De diagnose wordt gesteld op basis van lichamelijk onderzoek en soms ook röntgenopnames.

Behandeling gebroken teen

Wie een gebroken teen of vinger niet adequaat laat behandelen, kan daar later veel hinder van ondervinden.

Pleisterverband of gebroken teen tapen

Een gebroken teen (tweede tot en met kleine teen) wordt in de meeste gevallen conservatief behandeld met een pleisterverband, een zogenaamde 'pleisterspalk' waarbij de gebroken teen gefixeerd wordt door deze met een pleister aan een naastliggende teen te plakken of te tapen. Dit wordt buddytaping' genoemd. Je kunt daarmee doen wat mogelijk is, zonder dat je daarbij pijn krijgt. Een dergelijke spalk mag niet nat worden. Als je gaat douchen, kun je je voet in een plastic zak doen die je hebt dichtgebonden. Meestal is na één tot twee weken zo'n spalk niet meer nodig. Je kunt eventueel tussentijds zelf de spalk vernieuwen. De breuk is na grofweg drie weken vastgegroeid. Meestal duurt het zes tot acht weken voordat alle klachten zijn verdwenen.

Voor een goede genezing is rust belangrijk. Een stevige schoen met een stugge zool kan het lopen enigszins vergemakkelijken. De eerste dagen is de teen gezwollen en dit veroorzaakt pijn. Je voet omhoog leggen biedt verlichting van de klachten. Bij pijnklachten kun je paracetamol nemen.

Na 1-2 weken mag je de buddytape verwijderen zodra de pijn dit toelaat. Blijf wel een stevige schoen dragen. Na 3 weken kun je weer sporten en gymmen als de pijn dit toelaat.

Gips of gipsverband / drukverband en verbandschoen

Een fractuur van de grote teen kan zo nodig met een gipsverbandbehandeling worden behandeld. Of een drukverband en verbandschoen. Dit is vaak nodig omdat de grote teen flink wordt belast bij het afwikkelen tijdens het lopen.

Na een paar weken mag het gips er af en krijg je loopgips gedurende een aantal weken. Daarna kan het nog een tijd duren voordat je volledig hersteld bent.

Na 0-1 week mag je het drukverband en verbandschoen verwijderen als de pijn dit toelaat. Na 1-3 weken ma je de voet weer belasten met een stevige schoen. Na 3 weken mag je weer sporten en gymmen als de pijn dit toelaat.

Operatieve ingreep

Een open of gecompliceerde breuk aan een teen wordt vaak operatief behandeld.

Prognose en vooruitzicht

De sleutel voor een goed herstel van gebroken tenen ligt in het opvolgen van het advies van de arts. Leer hoe je eventueel een spalk kunt vernieuwen. Probeer voorzichtig elke dag iets meer druk uit te oefenen op je gebroken om te zien hoe het zich herstelt. Kleine verbeteringen in pijn en ongemak die je ervaart, kun je beschouwen als een teken dat het letsel aan het genezen is.

Preventie van een teenfractuur

In sommige gevallen is een gebroken teen niet te voorkomen, maar er zijn dingen die je kan doen om het risico om je teen te breken te verminderen. Enkele preventieve maatregelen die je kunt nemen zijn:

• Draag schoenen die je tenen goed beschermen, vooral op je werk en tijdens het sporten.
• Draag schoenen die goed passen.
• Neem thuis maatregelen om te voorkomen dat je valt:
• Werk losliggende snoeren weg langs de plinten.
• Zorg voor goede verlichting.
• Leg een antislipmat in bad of onder een los kleed.
• Verstevig je trapleuning en laat niets op de trap liggen.
• Als je een medische aandoening hebt, zoals osteoporose (botontkalking), volg dan het behandelingsplan op om letsel te vermijden.
• Wees extra voorzichtig wanneer je deelneemt aan high-impact activiteiten of sporten waarbij intensief, fysiek contact plaatsvindt.
• Verhoog je vitamine C- en zinkinname voor krachtige en gezonde botten.
• Zoek medische hulp als je vermoedt dat er sprake is van een gebroken teen.

Casus: Gebroken teen

Patiënt

Peter, 40 jaar, logistiek medewerker.

Klachten

Peter heeft sinds een paar dagen last van hevige pijn en zwelling aan zijn linker grote teen na een ongeluk waarbij een zwaar voorwerp op zijn voet viel. Hij kan moeilijk lopen en merkt dat de teen blauw en gezwollen is.

Onderzoek

• Anamnese: Peter is niet bekend met botziekten of eerdere voetblessures. Het ongeluk vond plaats op het werk, waarbij een zwaar voorwerp op zijn voet viel. Hij gebruikt geen medicatie.
• Fysiek onderzoek: Zichtbare zwelling, blauwe plekken en gevoeligheid bij palpatie van de linker grote teen van Peter. Bewegingsbeperking en pijn bij het proberen te bewegen van de teen.
• Beeldvorming: Röntgenfoto van de voet toont een duidelijke breuk van het proximale falanx van de linker grote teen.

Diagnose

Gebroken grote teen (proximale falanxfractuur) door trauma.

Behandeling

• Immobilisatie: Peter krijgt een buddy taping, waarbij de gebroken teen wordt vastgebonden aan de naastgelegen teen ter stabilisatie. In ernstige gevallen kan een loopgips of speciale schoen nodig zijn.
• Pijnstilling: Zo nodig gebruik van paracetamol om de pijn en zwelling te verminderen.
• Rust en ijs: Aanbrengen van ijs op de gebroken teen gedurende 15-20 minuten, meerdere keren per dag, en rusten om de zwelling te verminderen. Hij mag nooit rechtstreeks ijs op de huid aanbrengen; wikkel ijs in een dunne handdoek.

Advies

• Voetverzorging: Peter moet vermijden dat hij zijn voet belast en hij moet proberen de voet hoog te houden om de zwelling te verminderen.
• Schoeisel: De arts adviseert Peter om stevige, beschermende schoenen te dragen teneinde verdere schade te voorkomen.
• Medische follow-up: Peter moet terugkomen na 1-2 weken voor controle en mogelijk nieuwe röntgenfoto's om de genezing te beoordelen.

Prognose

Met de juiste behandeling en zorg kan Peter's gebroken teen binnen 4-6 weken genezen. Peter dient de instructies voor immobilisatie en rust volgt op te volgen om een goede genezing te bevorderen. Regelmatige controle is essentieel om complicaties te voorkomen alsook de voortgang van de genezing te monitoren.

Lees verder

• Pijn in de tenen: oorzaken van pijnlijke tenen of teenpijn
• Gebroken voet: symptomen, oorzaak & behandeling voetfractuur
• Gebroken teen of tenen: symptomen, oorzaak en behandeling
• Gezwollen teen of tenen: oorzaken en symptomen dikke teen
• Gekneusde teen: oorzaken en behandeling van gekneusde tenen