Blaasontsteking bij een vrouw: wat te doen om te verhelpen?

Een blaasontsteking kan bij een vrouw de volgende klachten geven: pijn bij plassen, vaak plassen, moeilijk of niet kunnen ophouden bij aandrang, pijn in de onderbuik, bloed bij de urine, pijnlijke plasbuis en moeite om te plassen. Koorts hoort niet bij een blaasontsteking, maar is een teken van een nierbekkenontsteking. Een 'gewone' (ongecompliceerde) blaasontsteking kun je vaak verhelpen door veel te drinken. Dagelijks voldoende drinken wordt ook aanbevolen om een blaasontsteking te voorkomen, naast allerlei andere adviezen die we hieronder zullen bespreken.

Blaasontsteking bij vrouwen

• Wat is een blaasontsteking?
• Hoe ontstaat een blaasontsteking?
• Risicofactoren blaasontsteking bij een vrouw
• Geslachtsgemeenschap
• Na de overgang
• Zwangerschap
• Afwijkingen aan de urinewegen
• Terugkerende blaasontsteking
• Complicaties blaasontsteking
• Symptomen blaasontsteking bij een vrouw
• Blaasontsteking verhelpen
• Blaasontsteking voorkomen

Wat is een blaasontsteking?

Bij een blaasontsteking of cystitis is het slijmvlies van de urineblaas ontstoken, wat meestal veroorzaakt wordt door colibacteriën uit de endeldarm. Een blaasontsteking is niet besmettelijk, maar kan wel af en toe terugkeren. Blaasontsteking komt veel voor, vooral bij vrouwen in de leeftijdscategorie 15-24 jaar en bij vrouwen die ouder zijn dan 60 jaar.

Hoe ontstaat een blaasontsteking?

Vrijwel in alle gevallen van blaasontsteking, zijn er darmbacteriën in het spel. Deze darmbacteriën bevinden zich normaal gesproken in het gebied rond je anus, maar ze kunnen ook rond de plasbuis voorkomen. Soms weten ze via de urinebuis de blaas binnen te dringen, waar ze een ontsteking van het slijmvlies veroorzaken en zich vermenigvuldigen en verder verspreiden. In de vagina zijn andere, zure bacteriën (zogeheten 'melkzuurbacteriën') aanwezig die darmbacteriën tegengaan door een zuur milieu in de vagina te creëren, waardoor de vagina wordt beschermd tegen de meest schadelijke micro-organismen. Doch onder bepaalde omstandigheden kunnen darmbacteriën er toch in slagen om via de plasbuis in de blaas terecht te komen, waar ze tegen de blaaswand gaan kleven en aldus een ontsteking kunnen veroorzaken. Vooral bij een slecht functionerende blaas, maar ook bij afkoeling van het onderste deel van het lichaam in de herfst of winter, kunnen bacteriën hun kans schoon zien om binnen te dringen. Deze darmbacteriën kunnen bij vrouwen relatief gemakkelijk in de vagina of plasbuis komen, onder meer door de plaats van de opening van de urinebuis. De afstand tussen je anus en de vagina en ingang van de plasbuis is bij vrouwen klein. Bovendien is de urinebuis bij vrouwen slechts 3 cm en bij mannen maar liefst 20 cm.

Risicofactoren blaasontsteking bij een vrouw

Het is niet bekend waarom de ene vrouw nooit een blaasontsteking krijgt en een ander juist heel vaak. Wel zijn er enkele risicofactoren die de kans op het krijgen van een blaasontsteking vergroten.

Geslachtsgemeenschap

Het hebben van seksuele gemeenschap is de grootste risicofactor voor het krijgen van blaasontstekingen. Vermoed wordt dat bacteriën door de bewegingen tijdens de geslachtsgemeenschap, vanuit de vagina in het urinekanaal terechtkomen en naar de blaas worden geduwd. Je kunt het risico niet verkleinen door met condoom te vrijen. Overigens hebben vrouwen die condooms gebruiken met zaaddodend glijmiddel, meer kans op een blaasontsteking. Het risico op blaasinfecties stijgt zodra een vrouw seksueel actief wordt.

Na de overgang

Na de menopauze komen blaasontstekingen bij vrouwen ook vaker voor, vanwege het feit dat er dan minder zure vaginale bacteriën aanwezig zijn die een beschermende rol spelen door een zuur milieu tot stand te brengen in de vagina.

Zwangerschap

Bij zwangerschap is de kans op blaasontstekingen groter.

Afwijkingen aan de urinewegen

Aangeboren of verworven afwijkingen aan de urinewegen waardoor je bijvoorbeeld de blaas niet goed (meer) leeg kunt plassen, vergroot de kans op (terugkerende) blaasontstekingen. Het niet goed leeg kunnen plassen van de blaas speelt ook een rol bij vrouwen na de overgang. Je hebt tevens meer kans op een blaasontsteking als je blaasstenen of nierstenen hebt, een urinekatheter hebt, of in geval van verminderde weerstand, zoals bij diabetes. Daarnaast speelt familiaire aanleg een rol, vooral als je moeder vroeger ook blaasontstekingen had.

Terugkerende blaasontsteking

Als je last hebt van terugkerende 'gewone' blaasontstekingen, dan hoeft een huisarts pas te verwijzen naar de uroloog bij meer dan vijf blaasontstekingen in een jaar. De huisarts kan ook besluiten om je eerder te verwijzen als hij of zij daar aanleiding toe ziet.

Complicaties blaasontsteking

Een blaasontsteking kan zich uitbreiden tot urineleiders (ureteritis) en nierbekken (nierbekkenontsteking of pyelonefritis). Vaak is de oorzaak een niet opgemerkte, of niet goed behandelde blaasontsteking. Als je je ziek voelt en last hebt van koorts, dan heb je waarschijnlijk niet alleen een blaasontsteking maar ook een nierbekkenontsteking. Schakel bij vermoeden van een nierbekkenontsteking altijd de huisarts in.

Symptomen blaasontsteking bij een vrouw

Een blaasontsteking kan de volgende klachten geven:

• pijn bij het plassen of een branderig gevoel tijdens het plassen;
• vaker aandrang voelen om te plassen, maar per keer plas je wel minder dan normaal;
• ‘s nachts uit bed moeten om te plassen;
• aandrang om te plassen kan al pijnlijk zijn;
• pijn in onderbuik of rug;
• troebele urine of bloed in de urine;
• geen koorts, hooguit wat verhoging.

Bij een nierbekkenontsteking voel je je zieker, er treedt koorts op en vaak heb je ook pijn in je flank of zij.

Blaasontsteking verhelpen

Bij een blaasontsteking is het van belang om je urinewegen goed te laten doorstromen, door veel te drinken en te plassen. Bij een lichte blaasontsteking kan dit voldoende zijn. Verdwijnen je klachten hierdoor echter niet, dan zal de huisarts een antibioticum voorschrijven. Vrouwen die meer kans hebben op een nierbekkenontsteking, starten altijd direct met antibiotica. Voorbeelden zijn vrouwen die zwanger zijn, vrouwen met verminderde weerstand (door bijvoorbeeld diabetes) of vrouwen met bepaalde afwijkingen aan de urinewegen. Wanneer infecties (mede) ontstaan door verstoppingen, dan zal ook deze onderliggende oorzaak aangepakt moeten worden.

Een vrouw die na de overgang vaak een blaasontsteking heeft, kan estriol-crème of -vaginaal pillen gebruiken waardoor het slijmvlies rond de plasbuis minder kwetsbaar wordt. Mocht (uit onderzoek) blijken dat je de blaas onvoldoende leeg plast, of dat het plassen vlotter kan, dan zal de arts je verwezen naar een erkende bekkenfysiotherapeut.

Ken je de berendruif (Arctostaphylos uva-ursi) al? Deze plant uit de heidefamilie (Ericaceae) heeft een verborgen talent waar je blij van wordt. Het blijkt namelijk dat berendruif kan helpen bij het verlichten van urinewegaandoeningen en blaasontsteking bij volwassen vrouwen.

Blaasontsteking voorkomen

Neem de volgende adviezen in acht ter voorkoming van een blaasontsteking:

• Sommige vrouwen krijgen snel een blaasontsteking na geslachtsgemeenschap. Goed uitplassen na het vrijen kan helpen om dit te voorkomen.
• Als je vermoedt dat condooms of zaaddodend glijmiddel steeds zorgen voor een blaasontsteking, overweeg dan om over te stappen op andere anticonceptie.
• Voldoende drinken, bij voorkeur ruim twee liter per dag, gelijkmatig over de dag verdeeld.
• Ga regelmatig plassen en stel het plassen niet onnodig uit, maar ga naar het toilet zodra je aandrang voelt.
• Plas de blaas helemaal leeg.
• Ga altijd plassen voor het slapengaan.
• Cranberry-producten kunnen soms helpen om een blaasontsteking te voorkomen, mits je het iedere dag consequent gebruikt.
• Veeg na toiletbezoek je billen van voren naar achteren af. Hiermee voorkom je dat bacteriën uit de ontlasting bij de urinebuis kunnen komen.

Lees verder

• Blaasontsteking symptomen en behandelen met cranberrysap
• Blaasontsteking tijdens zwangerschap: symptomen en oorzaken
• Blaasontsteking bij mannen en vrouwen: oorzaken en symptomen
• Blaasontsteking zelf behandelen: natuurlijke behandeling
• Wat te doen bij blaasontsteking? Drink water en cranberry