Gingivostomatitis: Ontsteking mondslijmvlies en tandvlees

Gingivostomatitis is een ontsteking waarbij het mondslijmvlies en het tandvlees ontstoken zijn. De patiënt heeft hierdoor pijnlijke mondzweren die gepaard gaan met gezwollen tandvlees. Een virale of bacteriële infectie door onder andere een slechte mondhygiëne leidt tot een gingivostomatitis. Normaal gesproken herstelt de patiënt binnen enkele weken zonder medische behandeling en kunnen de symptomen worden verlicht via zelfzorgmaatregelen. Wanneer de symptomen echter langer dan drie weken aanhouden of wanneer andere symptomen bijkomen, is het raadplegen van een arts noodzakelijk. Vooral kinderen worden getroffen door deze pijnlijke aandoening.

• Oorzaken gingivostomatitis
• Symptomen: Ontsteking mondslijmvlies en tandvlees
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van mondzweren
• Prognose ziekte
• Complicatie van de aandoening
• Preventie infectie
• Epidemiologie gingivostomatitis
• Oorzaken gingivostomatitis
• Risicofactoren gingivostomatitis
• Symptomen gingivostomatitis
• Alarmsymptomen gingivostomatitis
• Diagnose en onderzoeken gingivostomatitis
• Behandeling gingivostomatitis
• Prognose gingivostomatitis
• Complicaties gingivostomatitis
• Preventie gingivostomatitis

Oorzaken gingivostomatitis

Virussen of bacteriën zijn de oorzaak van gingivostomatitis. De aandoening komt bijvoorbeeld voor na een ontsteking met het herpes simplex virus type 1 (HSV-1). Dit virus, dat tevens een koortslip veroorzaakt, verspreidt zich heel gemakkelijk via speeksel, gedeeld speelgoed, drinken, kopjes, eetgerei, enzovoort. De aandoening treedt bovendien op na een ontsteking met het coxsackievirus. Dit virus bevindt zich op door ontlasting verontreinigde oppervlakten. De verspreiding gebeurt snel van persoon tot persoon en ook door het aanraken van besmette objecten. Bepaalde bacteriën zoals Streptococcus en Actinomyces resulteren ook in een gingivostomatitis. Tot slot verschijnt de aandoening vaker bij patiënten die een slechte mondhygiëne hanteren. Hierbij poetst de patiënt niet regelmatig de tanden en flost hij evenmin.

Symptomen: Ontsteking mondslijmvlies en tandvlees

Het mondslijmvlies en tandvlees van de patiënt zijn ontstoken. De symptomen variëren van mild tot ernstig. De patiënt voelt zich over het algemeen niet goed (malaise). Hij bouwt koorts op, kwijlt (vooral jonge kinderen) en heeft moeite om te eten en drinken (slikproblemen en kauwproblemen). Hij heeft een stinkende adem (halitose) en een zeer pijnlijke mond. Deze symptomen zijn het gevolg van pijnlijke zweren op de lippen, de tong, het tandvlees en aan de binnenzijde van de wangen in de mond. De mondzweren hebben een grijsachtige of gele kleur aan de buitenkant en zijn rood in het midden. Het tandvlees is tot slot gezwollen (gezwollen tandvlees) en bloedt (bloedend tandvlees).

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts of tandarts identificeert de mondzweren en de koorts, en merkt de andere symptomen op. De patiënt heeft meestal ook gezwollen lymfeklieren (lymfadenopathie). Door middel van de symptomen die hij aantreft bij een lichamelijk onderzoek, kan de arts meestal al de juiste diagnose stellen.

Diagnostisch onderzoek

In de meeste gevallen voert de tandarts geen speciale onderzoeken uit om gingivostomatitis te diagnosticeren. Soms is een mondcultuur nodig om te bepalen of het om een virale of bacteriële ontsteking gaat, wat nuttig kan zijn voor de behandeling. Daarnaast kan een biopsie in sommige omstandigheden vereist zijn om andere mondaandoeningen uit te sluiten.

Differentiële diagnose

De mondzweren lijken mogelijk op mondzweren veroorzaakt door andere aandoeningen. Indien de patiënt hoest, koorts of spierpijn heeft, kan dit wijzen op een andere aandoening. Zo is herpangina niet hetzelfde als gingivostomatitis. Herpangina (pharyngitis vesicularis of pharyngitis aphthosa) is een acute, goedaardige coxsackievirusziekte die vaak voorkomt bij kinderen. De patiënt heeft hierbij blaasjes (herpes) en zweertjes in de mond en de keel.

Behandeling van mondzweren

Zelfzorg

Een goede mondhygiëne hanteren is belangrijk. Daarom borstelt de patiënt best grondig de tanden en het tandvlees om het risico op een ontsteking te verminderen. Voorzichtig de tanden poetsen met een zachte tandenborstel is nodig, zelfs als dit pijn doet. Mondwater vermindert tevens de pijn. Daarnaast is het spoelen van de mond met zout water (een halve theelepel zout in 1 kopje water) of mondwater met waterstofperoxide of Xylocaïne nuttig om de pijn te verlichten. Ook de voeding van de patiënt is belangrijk. Gezonde voedingsmiddelen die zacht en niet-pikant zijn, verminderen het ongemak tijdens het eten. Tot slot mag de patiënt gewone pijnstillers nemen.

Professionele medische zorg

Indien bij de patiënt mondzweren en koorts optreden of de mondzweren verergeren of niet reageren op een thuisbehandeling, is een medische behandeling vaak vereist. Antibiotica helpen bij bacteriële infecties, terwijl antivirale geneesmiddelen de symptomen bij virusinfecties verlichten. De tandarts voert daarnaast indien nodig een zacht debridement uit bij de patiënt. Hierbij verwijdert hij het geïnfecteerde weefsel.

Prognose ziekte

De prognose van gingivostomatitis varieert. Bij sommige patiënten is de aandoening mild en verdwijnen de symptomen binnen de twee tot drie weken. Bij anderen is de ontsteking ernstiger en pijnlijker, en is een behandeling vereist. Door medische behandeling kan het ongemak verminderen en het genezingsproces versnellen.

Complicatie van de aandoening

Wanneer het herpesvirus gingivostomatitis veroorzaakt, kan de infectie zich mogelijk naar het oog verspreiden (oculaire herpes). Het virus infecteert vervolgens het hoornvlies. Herpes simplex keratitis kan mogelijk leiden tot permanent verlies van het gezichtsvermogen. Daarom is het belangrijk om meteen een oogarts te raadplegen als het kind zich presenteert met waterige of rode ogen en fotofobie (overgevoeligheid voor licht).

Preventie infectie

Een goede mondhygiëne is van cruciaal belang. Daarnaast is het belangrijk dat het kind regelmatig de handen wast en geen eten of drinken deelt met andere kinderen. Rusten is ook belangrijk. Speelgoed moet regelmatig grondig worden gereinigd en ontsmet. Tot slot is het raadzaam dat ouders zieke kinderen thuis houden.

Epidemiologie gingivostomatitis

Gingivostomatitis komt vaak voor bij jonge kinderen, maar kan mensen van alle leeftijden treffen. De aandoening wordt vaker gezien in perioden van het jaar waarin virale infecties meer voorkomen, zoals tijdens de wintermaanden. De prevalentie kan variëren afhankelijk van de regio en het seizoen.

Oorzaken gingivostomatitis

De aandoening wordt meestal veroorzaakt door virale of bacteriële infecties. Het herpes simplex virus type 1 (HSV-1) en het coxsackievirus zijn de meest voorkomende virussen die leiden tot gingivostomatitis. Daarnaast kunnen bacteriën zoals Streptococcus en Actinomyces bijdragen aan de ontwikkeling van de aandoening. Slechte mondhygiëne speelt ook een rol in het ontstaan van gingivostomatitis.

Risicofactoren gingivostomatitis

Risicofactoren voor gingivostomatitis omvatten een verminderde mondhygiëne, frequent contact met besmette personen, en een verzwakt immuunsysteem. Kinderen die naar de kinderopvang gaan, zijn ook meer vatbaar voor de aandoening vanwege de verhoogde kans op blootstelling aan virussen en bacteriën.

Symptomen gingivostomatitis

Symptomen van gingivostomatitis kunnen variëren van milde tot ernstige ontsteking van het mondslijmvlies en tandvlees. Typische symptomen zijn koorts, kwijlen, slik- en kauwproblemen, stinkende adem, en pijnlijke mondzweren op de lippen, tong, tandvlees en wangen. De mondzweren hebben vaak een grijsachtige of gele kleur met een rode kern.

Alarmsymptomen gingivostomatitis

Alarmsymptomen waarvoor medische aandacht vereist is, zijn onder andere langdurige symptomen die niet verbeteren binnen drie weken, hoge koorts, ernstige pijn, het ontwikkelen van symptomen buiten de mond, zoals huiduitslag of oogproblemen, en moeite met ademhalen of slikken.

Diagnose en onderzoeken gingivostomatitis

De diagnose van gingivostomatitis wordt gesteld door lichamelijk onderzoek en evaluatie van symptomen. Diagnostische tests kunnen een mondcultuur of biopsie omvatten om virale of bacteriële oorzaken te identificeren en andere aandoeningen uit te sluiten.

Behandeling gingivostomatitis

Behandeling kan bestaan uit zelfzorgmaatregelen zoals goede mondhygiëne en het gebruik van pijnstillers, evenals medische behandelingen zoals antivirale middelen of antibiotica, afhankelijk van de oorzaak van de infectie. Het is belangrijk om voldoende rust en een passende voeding te waarborgen om het herstel te bevorderen.

Prognose gingivostomatitis

De meeste gevallen van gingivostomatitis genezen binnen twee tot drie weken met of zonder behandeling. Ernstigere gevallen kunnen langer duren en vereisen mogelijk intensievere medische interventie. De prognose is meestal goed met tijdige en adequate zorg.

Complicaties gingivostomatitis

Mogelijke complicaties van gingivostomatitis omvatten verspreiding van de infectie naar andere delen van het lichaam, zoals de ogen, wat kan leiden tot ernstige complicaties zoals keratitis. Bij ernstige of langdurige gevallen kunnen bijkomende infecties of ontstekingen optreden.

Preventie gingivostomatitis

Preventieve maatregelen omvatten het handhaven van een goede mondhygiëne, regelmatig handen wassen, vermijden van contact met besmette personen en het grondig reinigen van speelgoed en eetwaren. Voor kinderen is het belangrijk om goede hygiënepraktijken te volgen om het risico op infecties te minimaliseren.

Lees verder

• Jeukend tandvlees: Oorzaken van tandvlees dat jeukt
• Gingivitis: Ontsteking van tandvlees door plaque op tanden
• Bloedend tandvlees: Oorzaken en tips bij tandvleesbloeding
• Mondzweren: Oorzaken van aften (zweertjes) in mond