Vaginaal bloedverlies: oorzaken abnormale bloedingen

Vaginaal bloedverlies komt frequent voor. Abnormaal vaginaal bloedverlies duidt op overvloedig, tussentijds of onregelmatig vaginaal bloedverlies. Er kan hierbij sprake zijn van kleine hoeveelheden tussentijds bloedverlies, vaak zichtbaar op toiletpapier na het afvegen, of extreem zware menstruaties, waarbij je om de één tot twee uur je tampon of maandverband moet verwisselen. Een cycluslengte van 21 tot 35 dagen wordt als normaal beschouwd. Een menstruatie kan slechts een paar dagen tot een week duren. Menstruele cycli duren vaak langer bij tieners en bij vrouwen die bijna in de menopauze zijn. Menstruatie kunnen dan ook zwaarder zijn. Er zijn meerdere oorzaken van abnormaal vaginaal bloedverlies, zoals infecties, bepaalde aandoeningen, goedaardige gezwellen, kanker of factoren die samenhangen met vruchtbaarheid en voortplanting.

• Abnormaal vaginaal bloedverlies oorzaken
• Meisjes en vrouwen vanaf tienerleeftijd tot 40 jaar
• Vrouwen vanaf 40 jaar tot halverwege de 50 jaar
• Vrouwen na de menopauze
• Vaginaal bloedverlies door (voorstadia van) kanker
• Baarmoederhalskanker
• Endometriumkanker of baarmoederkanker
• Endometriumhyperplasie
• Eierstokkanker
• Vaginakanker
• Hormoonstelsel
• Hyperthyreoïdie (overactieve schildklier)
• Hypothyreoïdie (trage schildklier)
• Polycysteus ovarium syndroom (PCOS)
• Stoppen met de pil
• Vruchtbaarheid en voortplanting
• Buitenbaarmoederlijke zwangerschap
• Perimenopauze
• Vaginale atrofie
• Overige oorzaken
• Abnormaal vaginaal bloedverlies door infecties
• Baarmoederhalsontsteking
• Chlamydia
• Endometritis
• Gonorroe
• Pelvic inflammatory disease (PID)
• Vaginitis
• Abnormale vaginale bloedingen door medische aandoeningen
• Coeliakie
• Ernstige systemische ziekte, zoals nier- of leverziekte
• Trombocytopenie
• Von Willebrand-ziekte (en andere bloedstollingsstoornissen)
• Geneesmiddelen en hulpmiddelen
• Goedaardige gezwellen
• Bloedverlies uit de vagina door trauma
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van vaginaal bloedverlies
• Preventie

Abnormaal vaginaal bloedverlies oorzaken

Mogelijke oorzaken van abnormale vaginaal bloedverlies, zijn:

• Kanker en voorstadia van kanker;
• Hormoonstelsel (endocriene factoren);
• Vruchtbaarheids- en voortplantingsfactoren;
• Infecties;
• Medische aandoeningen;
• Medicijnen en hulpmiddelen;
• Goedaardige gezwellen en andere gezondheidsproblemen in relatie tot de baarmoeder; en
• Trauma.

Deze problemen kunnen op elke leeftijd optreden, maar de oorzaak van vaginaal bloedverlies hangt meestal af van je leeftijd.

Meisjes en vrouwen vanaf tienerleeftijd tot 40 jaar

Een algemene oorzaak van abnormale bloedingen bij jonge vrouwen en tieners is zwangerschap. Veel vrouwen hebben abnormale bloedingen in de eerste paar maanden van een normale zwangerschap. Sommige anticonceptiemiddelen ('de pil') of een hormoonspiraal, genaamd 'Mirena', kunnen ook abnormaal vaginaal bloedverlies veroorzaken.

Bij sommige jonge vrouwen die last hebben van abnormaal vaginaal bloedverlies, komt er geen eitje vrij uit de eierstok (ovulatie genoemd) tijdens hun menstruatiecyclus. Dit komt vaak voor bij tienermeisjes die net begonnen zijn met menstrueren. Dit veroorzaakt een hormonale onbalans. Dit is heel normaal en verdwijnt zonder behandeling wanneer de hormonale balans zich weer herstelt en het meisje een paar maanden verder is. Een hormonale onbalans kan er ook voor zorgen dat je lichaam niet weet wanneer het slijmvlies van de baarmoeder moet worden afgestoten. Dit kan onregelmatige tussentijdse bloedingen veroorzaken. Wanneer dit lichte bloedingen zijn dan wordt dit 'spotting' genoemd.

Vrouwen vanaf 40 jaar tot halverwege de 50 jaar

In de jaren vóór de menopauze en wanneer menopauze begint, kunnen vrouwen gedurende vele maanden niet ovuleren. Dit kan abnormale bloedingen veroorzaken, waaronder zware periodes en lichtere, en onregelmatige bloedingen.

De ovulatie is bij vrouwen in deze leeftijdsgroep minder regelmatig. De eierstokken maken nog steeds oestrogeen aan, maar de afscheiding van progesteron neemt af. Het endometrium (baarmoeder) gaat hierdoor groeien. De dikte van het baarmoederslijmvlies is een andere oorzaak van abnormaal vaginaal bloedverlies bij vrouwen van 40 tot 55 jaar. Deze verdikking kan soms duiden op baarmoederkanker. Als je last hebt van abnormaal vaginaal bloedverlies en je valt binnen deze leeftijdsgroep, dan kun je het beste een afspraak maken met de huisarts. Het kan een normaal onderdeel zijn van het ouder worden, maar het is belangrijk om ervoor te zorgen dat baarmoederkanker als oorzaak wordt uitgesloten.

Ook vormt de dikte van het baarmoederslijmvlies een risicofactor voor de vorming van poliepen of endometriale hyperplasie, ook wel 'verdikte endometrium' genoemd, een aandoening waarbij de bekleding van de baarmoeder té dik is. Endometriumhyperplasie is een risicofactor voor baarmoederkanker. Door deze veranderingen kan abnormaal vaginaal bloedverlies optreden. Ook een zwangerschap − wat op die leeftijd nog mogelijk is − en het slikken van hormonale anticonceptiemedicijnen, kunnen sneller zorgen voor abnormale vaginale bloedingen.

Vrouwen na de menopauze

Hormoonvervangingstherapie is een algemene oorzaak van de bloeding van de baarmoeder na de menopauze. Andere oorzaken zijn endometriumkanker en baarmoederkanker. Deze kankers komen vaker voor bij oudere vrouwen dan bij jongere vrouwen. Maar kanker is niet altijd de oorzaak van abnormale baarmoederbloeding. Veel andere problemen kunnen leiden tot abnormaal vaginaal bloedverlies na de menopauze. Om deze reden is het belangrijk om met je arts te overleggen als je na de menopauze last van bloedingen krijgt.

Vaginaal bloedverlies door (voorstadia van) kanker

Baarmoederhalskanker

Baarmoederhalskanker is een vorm van kanker die voorkomt in de cellen van de baarmoederhals, een buisvormig gedeelte van de baarmoeder dat aan een kant in de vagina eindigt. Een vroeg stadium van baarmoederhalskanker veroorzaakt over het algemeen geen klachten of symptomen. Bij een gevorderd stadium van baarmoederhalskanker kun je onder meer de volgende klachten krijgen:

• Vaginaal bloedverlies na het vrijen, tussentijds bloedverlies (vaginaal bloedverlies tussen de menstruaties door), of na de menopauze;
• Waterige, bloederige, soms hevige, vaginale afscheiding met een vieze geur; en
• Pijn in het bekken of pijn tijdens het vrijen.

Endometriumkanker of baarmoederkanker

Endometriumkanker of baarmoederkanker is een vorm van kanker die begint in de baarmoeder (uterus). De baarmoeder heeft ongeveer de grootte en vorm van een peer. In de baarmoeder vindt de ontwikkeling van het ongeboren kind plaats. Symptomen van baarmoederkanker kunnen bestaan uit:

• Vaginale afscheiding na de menopauze;
• Tussentijds bloedverlies
• Een abnormale, waterige of bloed-getinte afscheiding uit je vagina;
• Bekkenpijn (pijn in het bekken).

Endometriumhyperplasie

Endometriumhyperplasie is een aandoening waarbij cellen van het endometrium, de bekleding van de baarmoeder, in een sneller tempo groeien dan normaal. Endometriumhyperplasie is niet kwaadaardig, maar het verhoogt wel het risico op endometriumkanker. Symptomen kunnen bestaan uit langer of heviger bloeden tijdens de menstruatie dan normaal, een menstruele cyclus korter dan 21 dagen en bloedverlies na de menopauze.

Eierstokkanker

Eierstokkanker, ovariumkanker of ovariumcarcinoom is kanker aan één van de eierstokken. In Nederland wordt jaarlijks bij ongeveer 1.100 vrouwen eierstokkanker geconstateerd. In een vroeg stadium veroorzaakt eierstokkanker zelden symptomen. Gevorderde eierstokkanker kan symptomen geven die vaak verward worden met goedaardige aandoeningen, zoals obstipatie of het prikkelbare darm syndroom (PDS). Symptomen van eierstokkanker kunnen bestaan uit een opgeblazen gevoel of opgezwollen buik; snel een vol gevoel bij het eten; onverklaarbaar gewichtsverlies; gevoel van ongemak of irritatie in het bekkengebied; darmklachten zoals verstopping en pijn; een frequente behoefte om te plassen.

Vaginakanker

Vaginakanker of vaginacarcinoom is een zeldzame vorm van kanker die ontstaat in je vagina, het inwendige deel van het vrouwelijke geslachtsorgaan. Het komt vaker voor dat een andere kanker doorgroeit of uitzaait in de vagina, dan dat je primaire vaginakanker krijgt. Bij vaginakanker gaat het vaak om plaveiselcelcarcinomen, welke kunnen worden veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV), hetzelfde virus dat genitale wratten en baarmoederhalskanker veroorzaakt. In een vroeg stadium hoeft vaginakanker geen symptomen te veroorzaken. Gevorderde kanker kan de volgende symptomen veroorzaken:

• Abnormaal vaginaal bloedverlies, bijvoorbeeld na het vrijen of na de menopauze;
• Waterige vaginale afscheiding;
• Een knobbeltje of massa in je vagina;
• Pijn bij het plassen;
• Frequent urineren;
• Obstipatie; en
• Bekkenpijn.

Hormoonstelsel

Hormonale veranderingen kunnen leiden tot bloedingen die in de literatuur 'disfunctionele baarmoederbloedingen' worden genoemd, ook wel aangeduid als 'abnormale baarmoederbloeding'.

Hyperthyreoïdie (overactieve schildklier)

Hyperthyreoïdie (overactieve schildklier) is een aandoening waarbij de schildklier te veel van het hormoon thyroxine aanmaakt. Dit hormoon wordt via de bloedbaan door het lichaam vervoerd. Hyperthyreoïdie kan de stofwisseling van je lichaam aanzienlijk versnellen, waardoor plotseling gewichtsverlies, een snelle of onregelmatige hartslag, zweten, en nervositeit of prikkelbaarheid optreedt. Hyperthyreoïdie komt vooral voor bij volwassen vrouwen tussen 25 en 45 jaar.

Hypothyreoïdie (trage schildklier)

Hypothyreoïdie (traag werkende schildklier) is een aandoening waarbij je schildklier niet genoeg schildklierhormonen produceert. Deze hormonen zijn uitermate belangrijk voor de stofwisseling. Een tekort veroorzaakt dan ook een trager verloop van de stofwisseling en veel lichaamsfuncties. Hyperthyreoïdie is in het bloed vast te stellen door bloedonderzoek. Een trage schildklierwerking veroorzaakt zelden symptomen in de beginfase, maar na verloop van tijd kan hypothyreoïdie een aantal gezondheidsproblemen veroorzaken, zoals overgewicht, gewrichtspijn, onvruchtbaarheid en hartziekten.

Polycysteus ovarium syndroom (PCOS)

Het polycysteus ovarium syndroom is een veel voorkomende endocriene stoornis bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd. Bij PCOS produceren de eierstokken te veel mannelijk hormoon. Onregelmatig of langdurige menstruatie, overmatige haargroei, acne, en obesitas kunnen allemaal voorkomen bij vrouwen met het polycysteus ovarium syndroom. Bij adolescenten kunnen onregelmatige of afwezige menstruaties een signaal zijn van PCOS. De precieze oorzaak van het polycysteus ovarium syndroom is onbekend.

Stoppen met de pil

Als je drie maanden of langer de pil hebt gebruikt, dan is het niet gek als je na het stoppen met de pil last krijgt van bloedverlies. Dit komt doordat de pil het natuurlijke proces heeft verstoord. Na het stoppen met de pil heeft kan het lichaam soms 1 tot 8 maanden nodig hebben om weer haar balans te vinden. Het is daarom niet merkwaardig als je last hebt van onregelmatig bloedverlies na het stoppen met de pil.

Vruchtbaarheid en voortplanting

Buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap wordt ook wel afgekort als EUG (Extra Uterus Graviditeit). In eerste instantie hoeft een buitenbaarmoederlijke zwangerschap gaan klachten te veroorzaken. De eerste klachten kunnen gelijkenis vertonen met de symptomen van een gewone zwangerschap: het overslaan van een menstruatie, vermoeidheid, gevoelige borsten en misselijkheid. Licht vaginaal bloedverlies met buikpijn of pijn in het bekken, zijn vaak de eerste waarschuwingssignalen van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Maar vooral bloedverlies is meestal het eerste duidelijke teken van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap.

Perimenopauze

De perimenopauze verwijst naar de periode waarin bepaalde klachten optreden die de opmaat vormen voor de menopauze. Je kunt hierbij last krijgen van de volgende symptomen:

• Onregelmatige menstruatie;
• Opvliegers en slaapproblemen;
• Stemmingswisselingen.
• Vaginale problemen en blaasklachten;
• Afnemende vruchtbaarheid;
• Veranderingen in de seksuele functie;
• Botverlies (met verhoogde kans op osteoporose); en
• Verandering van het cholesterolgehalte.

Vaginale atrofie

Vaginale atrofie (atrofische vaginitis) duidt op het dunner en droger worden van de vaginale wand, wat te wijten is aan verminderde oestrogeenniveaus. Vaginale atrofie gebeurt meestal na de menopauze. Er kunnen allerlei symptomen optreden, waaronder vaginale droogheid, een branderig gevoel in de vagina, vaginale afscheiding, branderig gevoel bij het plassen, vaker urineweginfecties, licht bloeden na het vrijen, etc.

Overige oorzaken

Andere oorzaken van abnormaal bloedverlies die te maken hebben met vruchtbaarheid en voortplanting, zijn:

• Schommelende hormoonspiegels';
• Zwangerschap (een vrouw kan veel meer afscheiding tijdens de zwangerschap hebben dan normaal); en
• Geslachtsgemeenschap.

Abnormaal vaginaal bloedverlies door infecties

Baarmoederhalsontsteking

Baarmoederhalsontsteking of cervicitis is een ontsteking van de baarmoederhals, het onderste deel van de baarmoeder die uitkomt in de vagina. Het is mogelijk om een baarmoederhalsontsteking te hebben, zonder dat je last hebt van klachten. Symptomen kunnen bestaan uit tussentijds bloedverlies en veranderingen in de vaginale afscheiding. Vaak is een baarmoederhalsontsteking het gevolg van een seksueel overdraagbare aandoening (soa), zoals chlamydia, gonorroe, genitale herpes of trichomonas. Het kan ook ontstaan door andere infectieuze oorzaken, zoals bacteriën (bijvoorbeeld streptokokken en stafylokokken) of schimmels, alsmede niet-infectieuze oorzaken.

Chlamydia

Chlamydia is een veel voorkomende seksueel overdraagbare aandoening (soa). Vaak verloopt een chlamydia-infectie zonder symptomen. Vrouwen kunnen last krijgen van vaginale afscheiding. Andere klachten zijn pijn bij het plassen, pijn in de onderbuik, pijnlijke geslachtsgemeenschap en tussentijds bloedverlies.

Endometritis

Endometritis duidt op een ontsteking van het baarmoederslijmvlies of baarmoederontsteking. Symptomen zijn onder meer pijn in de onderbuik, koorts en abnormale vaginale bloedingen of afscheiding.

Gonorroe

Gonorroe is een seksueel overdraagbare bacterie die zowel mannen als vrouwen kan infecteren.
Gonorroe veroorzaakt in veel gevallen geen symptomen. Vrouwen kunnen onder meer last krijgen van de volgende symptomen:

• Verhoogde vaginale afscheiding;
• Pijn bij het plassen
• Tussentijds bloedverlies, zoals na vaginale geslachtsgemeenschap;
• Pijnlijke geslachtsgemeenschap; en
• Buik- of bekkenpijn.

Pelvic inflammatory disease (PID)

Pelvic inflammatory disease (afgekort als 'PID') is een infectie van de vrouwelijke voortplantingsorganen. Het gebeurt meestal als seksueel overdraagbare bacteriën zich van je vagina naar je baarmoeder, eileiders en eierstokken verspreiden. Veel vrouwen met PID ondervinden geen klachten of symptomen. PID wordt vaak pas later vastgesteld wanneer je problemen hebt om zwanger te raken of als je chronische pijn in het bekken ontwikkelt.

Vaginitis

Vaginitis is een ontsteking van de vagina. Klachten kunnen bestaan uit:
Verandering in kleur, geur of de hoeveelheid afscheiding uit je vagina;

• Vaginale jeuk of irritatie;
• Pijn tijdens het vrijen;
• Pijn bij het plassen; en
• Licht vaginaal bloedverlies of spotting.

Abnormale vaginale bloedingen door medische aandoeningen

Coeliakie

Coeliakie is een chronische auto-immuunziekte. Mensen met coeliakie (glutenintolerantie) kunnen niet tegen gluten. Bij coeliakie kan onder meer vaginaal bloedverlies optreden door een tekort aan vitamine K-afhankelijke stollingsfactoren.

Ernstige systemische ziekte, zoals nier- of leverziekte

Een ernstige systemische ziekte, zoals nier- of leverziekte, in zeldzame gevallen kan leiden tot vaginaal bloedverlies. Zo kunnen bijvoorbeeld slecht werkende nieren (acute nierinsufficiëntie), nierbekkenontsteking met gasvorming rond de nieren (emfysemateuze pyelonefritis), levercirrose of acuut leverfalen leiden tot bloedverlies uit de vagina.

Trombocytopenie

Trombocytopenie houdt in dat er te weinig bloedplaatjes (trombocyten) in het bloed aanwezig zijn.

Von Willebrand-ziekte (en andere bloedstollingsstoornissen)

De ziekte van Von Willebrand is de meest voorkomende erfelijke bloedingsziekte. Meestal gaat het om bloedingen in de mond, overvloedige menstruatie, huidbloedingen en bloedneuzen.

Geneesmiddelen en hulpmiddelen

De volgende factoren kunnen leiden tot vaginaal bloedverlies:

• Een vergeten tampon;
• Een spiraaltje;
• Stoppen met een anticonceptiemiddel of overschakelen op een ander anticonceptiemiddel;
• Stoppen met menopauzale hormoontherapie (onttrekkingsbloeding);
• Bijwerking van tamoxifen, een hormoonpil (oestrogeen-blokker) die wereldwijd het meest wordt voorgeschreven aan vrouwen met hormoongevoelige borstkanker.

Goedaardige gezwellen

Bij goedaardige gezwellen en andere gezondheidsproblemen in relatie tot de baarmoeder, kan het gaan om de volgende aandoeningen:

• Adenomyose, een goedaardige aandoening waarbij er een diffuse verdikking van de baarmoeder optreedt;
• Baarmoederhalspoliep;
• Baarmoederpoliep;
• Vleesbomen.

Bloedverlies uit de vagina door trauma

Er kan ook vaginaal bloedverlies optreden door een stomp trauma of letsel aan de vagina of baarmoederhals. Seksueel misbruik kan dit ook veroorzaken. Een arts dient hier bedacht op te zijn als het kinderen betreft.

Onderzoek en diagnose

De arts kan verschillende onderzoeken (laten) uitvoeren. Dit hangt onder meer af van je klachten en je leeftijd. De arts voert een lichamelijk en gynaecologisch onderzoek uit en neemt vaak een uitstrijkje. Als je zwanger bent, kan de arts een zwangerschapstest uitvoeren. Uitgebreid bloedonderzoek kan gedaan worden om onderliggende ziekten en infecties op te sporen. Als je veel bloed verliest, kan de arts tevens checken op ijzertekort en bloedarmoede.

Beeldvormend onderzoek
Een echografie van het bekkengebied kan uitgevoerd worden en dit toont zowel de baarmoeder als de eierstokken. Het kan ook de oorzaak van het vaginale bloedverlies aantonen. De arts kan zo nodig een endometriumbiopsie doen. Dit is een onderzoek waarbij een weefselmonster van de bekleding van de baarmoeder wordt weggenomen om onder de microscoop te laten onderzoeken. Dit onderzoek kan (een voorloper van) vaststellen, maar is ook zinvol in de keuze van een hormonale behandeling. Een andere test is een hysteroscopie. Een dunne buis met een kleine camera daarin wordt in je baarmoeder geplaatst. De camera toont aan de arts de binnenkant van je baarmoeder. Als er een afwijking wordt gezien, kan de arts een biopsie uitvoeren.

Behandeling van vaginaal bloedverlies

Er is geen specifieke behandeling voor abnormaal vaginaal bloedverlies. De behandeling zal variëren, afhankelijk van de onderliggende oorzaak, je leeftijd, en of je in de toekomst (nog) zwanger wilt worden. De arts bepaalt samen met jou welke behandeling het meest geschikt is in jouw situatie. de arts kan bij een hormonale onbalans ook een afwachtend beleid voorstellen om te kijken of het vaginale bloedverlies mettertijd vanzelf minder wordt. Enkele behandelingsopties zijn:

• Het plaatsen van een spiraaltje;
• Het nemen van de pil of het overstappen op een andere pil;
• Hoge dosis oestrogeenbehandeling voor vrouwen met zeer zware bloedingen;
• Hormoontherapie;
• Antibiotica, bij het bestrijden van een bacteriële infectie;
• IJzertabletten bij bloedarmoede als gevolg van bloedverlies of voeding met voldoende ijzer;
• NSAID'S die de vrouw net voor de menstruatieperiode gaat innemen;
• Ovulatiestimulerende medicijnen, zoals Clomid, bij een zwangerschapswens;
• Medicatie bij bloedstollingsproblemen;
• Hysterectomie, een operatie waarbij de baarmoeder verwijderd wordt;
• Endometrium ablatie, een chirurgische procedure die de voering van de baarmoeder vernietigt. In tegenstelling tot een hysterectomie, wordt de baarmoeder niet verwijderd. Deze behandeling wordt toegepast bij vrouwen die last hebben van hevig bloedverlies tijdens de menstruatie;
• Medische/chirurgische ingrepen bij bijvoorbeeld poliepen of kanker.

Preventie

Als het abnormale vaginale bloedverlies wordt veroorzaakt door hormonale veranderingen, kan je het niet voorkomen. Maar als je hormonale veranderingen veroorzaakt worden door overgewicht, kan het verliezen van wat overtollige kilo's helpen om de klachten te verminderen. Je gewicht heeft invloed op de hormoonproductie. Het behoud van een gezond gewicht kan helpen bij het voorkomen van abnormale baarmoederbloeding.

Lees verder

• Vaginitis: symptomen, oorzaken, behandeling en preventie
• Vaginale afscheiding: geur en kleur (geel, bruin of groen)
• Vulva aandoeningen: pijn en jeuk schaamlippen en clitoris
• Bruine afscheiding: oorzaken van bruine vaginale afscheiding
• Vaginale schimmelinfectie: symptomen, oorzaken & behandeling