Acne agminata: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose

Acne agminata is een zeldzame huidaandoening. De symptomen van acne agminata zijn roodbruine acneachtige knobbels en bultjes in het gezicht, in het bijzonder de oogleden, het voorhoofd, de wangen en de kin. Soms manifesteert de aandoening zich ook onder de oksels. Vermoedelijk gaat het om een ernstige variant van granulomateuze rosacea, wat weer een ernstige variant is van rosacea, gekenmerkt door stevige geelbruine puisten en bulten, rond de mond en de jukbeenderen. Het is geen sinecure om de aandoening te behandelen. Medicijnen en laserbehandeling behoren tot de mogelijkheden. Bij de meeste personen verdwijnen de knobbels en bultjes na enkele jaren, soms met achterlating van littekens. Acne agminata staat ook wel bekend als 'lupus miliaris disseminatus faciei'. Een verouderde term is 'acnitis van Barthélemy'.

• Wat is acne agminata?
• Oorzaak van acne agminata
• Risicofactoren
• Wie krijgt het?
• Acne agminata symptomen
• Onderzoek en diagnose
• Biopsie
• Vervolgonderzoek
• Differentiële diagnose
• Behandeling voor acne agminata
• Geen behandeling
• Medicatie
• Laserbehandeling
• Prognose

Wat is acne agminata?

Acne agminata wordt beschouwd als een ernstige variant van granulomateuze rosacea. Het gaat bij acne agminata om een acneachtige verschijning in het gezicht. De huidaandoening werd voor het eerst beschreven door de Engelse dermatoloog Tilbury Fox in 1878.

Oorzaak van acne agminata

Anno 2024 is de oorzaak van deze vervelende huidaandoening nog niet opgehelderd. Vermoedelijk gaat het bij acne agminata om een ernstige variant van granulomateuze rosacea. In het verleden ging men ervan uit dat het variant van tuberculose (tbc) was, maar Mycobacterium tuberculosis – de bacterie die tuberculose bij de mens veroorzaakt – is nooit aangetroffen. Er wordt soms ook gedacht dat acne agminata een reactie is op de huidmijt Demodex folliculorum.

Risicofactoren

De risicofactoren voor het ontstaan van deze huidaandoening zijn anno 2024 onbekend.

Wie krijgt het?

Acne agminata duikt meestal de kop op rond het twintigste levensjaar. Het zijn dus vooral adolescenten en jongvolwassenen die erdoor getroffen worden, alhoewel het bij elke leeftijdsgroep kan voorkomen.

Acne agminata symptomen

Acne agminata wordt gekenmerkt door roodbruine symmetrische knobbels en bultjes in het gelaat en dan in het bijzonder op de volgende plekken:

• oogleden;
• het voorhoofd;
• de wangen; en
• de kin.

Het kan ook de oksels treffen. Het gaat hierbij om 1-5 mm grote licht schilferende bultjes. De huidafwijkingen gaan niet gepaard met jeuk of pijn.

Onderzoek en diagnose

Biopsie

De diagnose acne agminata wordt vaak op het oog gesteld. Een biopt kan nodig zijn om andere aandoeningen die sterke gelijkenis kunnen vertonen met acne agminata, uit te sluiten.

Vervolgonderzoek

Andere onderzoeken zijn meestal niet nodig zodra de diagnose acne agminata is gesteld, tenzij er een vermoeden is van andere diagnoses zoals sarcoïdose of tuberculose (tbc). In dat geval kunnen volgende onderzoeken in overweging worden genomen.
Bloedonderzoek: volledig bloedbeeld, nierfunctie, Interferon Gamma

• Release Assay (IGRA);
• Beeldvorming: een röntgenfoto van de borstkas;
• Mantoux-test (tuberculine huidtest), waarmee een infectie met de tbc-bacterie kan worden opgespoord.

Differentiële diagnose

De volgende aandoeningen moeten als differentiële diagnose overwogen worden:

• Acne vulgaris;
• Rosacea;
• Cutane (huid) tbc;
• Granuloma annulare;
• Cutane leishmaniasis;
• Sarcoïdose;
• Syfilis.

Bij acne vulgaris zijn comedonen, ook wel mee-eters genoemd, afwezig en bij acne vulgaris zijn de oogleden niet aangedaan, terwijl dit bij acne agminata wel het geval kan zijn.

Behandeling voor acne agminata

Geen behandeling

Zonder behandeling blijft acne agminata ongeveer 2 tot 3 jaar aanwezig, waarna het in regressie gaat waarbij vaak littekens achterblijven.

Medicatie

Verschillende behandelingen zijn geprobeerd met enig succes, waaronder (al dan niet in combinatie):

• Doxycycline, een antibioticum;
• Prednison, een bijnierschorshormoon, vooral gebruikt bij ernstige ontstekingen;
• Metronidazol, welke Demodex tegengaat en tevens een anti-inflammatoir middel is;
• Dapson, een antobioticum;
• Plaquenil, een ontstekingremmend middel;
• Isotretinoïne, een middel dat wordt gebruikt bij ernstige vormen van acne;
• Clindamycine, een antibioticum;
• Kaliumjodide, welke jodium levert aan het lichaam.

Laserbehandeling

Daarnaast kan laserbehandeling (acne fototherapie) overwogen worden.

Prognose

Acne agminata is een lastig te behandelen huidaandoening. Meestal is het enkele jaren aanwezig, waarna het spontaan afneemt, soms met achterlating van littekens.

Lees verder

• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Huiduitslag voorhoofd: symptomen van rode vlekken of bultjes
• Uitslag in het gezicht: op de wangen, kin, neus en voorhoofd
• Acne conglobata: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose
• Acne Vulgaris (jeugdpuistjes): oorzaken en behandeling