Kater: Oorzaken, symptomen, behandeling, tips en preventie

Een kater is een groep milde tot ernstige symptomen die ontstaan na het overmatig consumeren van alcoholische dranken. Hoofdpijn, misselijkheid, geheugenverlies, duizeligheid, stemmingswisselingen en een verlies van coördinatie zijn de bekendste symptomen van een kater. De beste methode om een kater te voorkomen is om alcohol met mate te drinken of helemaal te vermijden. Een remedie voor een kater is er bijgevolg niet, maar enkele (natuurlijke) middeltjes verlichten wel de symptomen van een kater. Daarnaast verminderen enkele voorzorgsmaatregelen de kans dat een (zware) kater tot stand komt. Een kater zelf is in principe niet gevaarlijk, maar veel van de symptomen bootsen de levensbedreigende toestand na van een alcoholvergiftiging. Wanneer een patiënt dan ook bepaalde symptomen vertoont, is dringende medische hulp noodzakelijk.

• Wat is een kater?
• Oorzaken en risicofactoren
• Vanaf wanneer een kater?
• Symptomen
• Fysiek
• Mentale klachten
• Risico’s van een kater
• Alcoholisme
• Alcoholvergiftiging
• Tips voor het wegwerken van een kater
• Doen
• Niet doen
• Natuurlijke behandelingen bij over het overmatig drinken van alcohol
• Preventie van kater

Wat is een kater?

Een kater is een groep symptomen die ontstaan na het drinken van te veel alcohol. Hoe meer alcohol mensen verbruiken, des te groter de kans dat ze een kater ontwikkelen. De meeste symptomen van een kater nemen binnen de twaalf uur af, maar soms houden ze tot 24 uur aan.

Oorzaken en risicofactoren

Te veel alcohol drinken veroorzaakt een kater, maar nog andere risicofactoren zorgen er voor dat de kater sneller tot stand komt. Dit gebeurt namelijk voor door het drinken op een lege maag en het drinken van donkerder gekleurde alcoholische dranken zoals bourbon (whisky), scotch, tequila, cognac, donker bier of rode wijn.

Vanaf wanneer een kater?

Het is onmogelijk om een getal te plakken op de hoeveelheid alcohol die mensen veilig kunnen consumeren alvorens een kater te krijgen. Dit hangt af van de persoon en andere factoren, zoals hoe moe hij was voordat hij begon te drinken, of hij al uitgedroogd was voordat het drinken begon, of ze hij veel water dronk tijdens de drinksessie, hoeveel slaap hij daarna kreeg, het medicatiegebruik, het geslacht, het gewicht, de hoeveelheid en soort drankjes, …

Symptomen

De symptomen van een kater starten wanneer de alcoholwaarden in het bloed beginnen te dalen, dus na het drinken van het laatste drankje. De katersymptomen blijven verergeren en bereiken de meest intense piek wanneer de bloedalcoholwaarden terugkeren naar nul. Mensen met een kater ervaren dit allemaal anders. De symptomen zijn afhankelijk van de persoonlijke chemie, de hoeveelheid alcohol die mensen drinken, het voedsel dat in het lichaam aanwezig is en andere factoren. De tekenen van een kater doen soms denken aan deze van acute hoogteziekte. De lastige symptomen die gepaard gaan met het overmatig drinken van alcohol zijn zowel lichamelijk als mentaal van aard.

Fysiek

Fysieke tekenen van een kater omvatten:

• bloeddoorlopen ogen
• diarree
• dorst
• duizeligheid
• een droge mond (xerostomie)
• een hoge hartslag (tachycardie)
• een lage bloedsuikerspiegel (hypoglykemie)
• een overgevoeligheid voor harde geluiden (fonofobie)
• een overgevoeligheid voor licht (fotofobie)
• een slechte adem (halitose)
• een slechte balans
• een verminderde eetlust (door een ontstekingsreactie van het immuunsysteem)
• een verminderde totale slaaptijd (wordt geassocieerd met meer ernstige alcoholkaters)
• hoofdpijn (zoals ochtendhoofdpijn) (door een uitzetting van bloedvaten)
• lusteloosheid
• maagirritatie: Alcoholgebruik verhoogt de productie van maagzuur; het vertraagt ook de snelheid waarmee de maag zichzelf leegt - deze combinatie leidt tot:
• braken
• buikpijn
• een grommende maag (borborygmi)
• misselijkheid
• overmatig zweten (hyperhidrose)
• slaperigheid
• speekselvloed
• spierpijn
• stemmingswisselingen
• trillen of beven, onregelmatige motorische functies
• uitdroging (dehydratie): Door het drinken van alcohol gaat het lichaam meer urine produceren, hetgeen zorgt voor uitdroging.
• vermoeidheid en uitputting: Drinken interfereert met de hersenactiviteit tijdens de slaap, waardoor uitputting ontstaat. Daarnaast veroorzaakt een slechte slaapkwaliteit de vermoeidheid en uitputtung.
• winderigheid

Mentale klachten

Een kater gaat tevens gepaard met mentale klachten:

• angst
• concentratieproblemen (door een ontstekingsreactie van het immuunsysteem)
• geheugenverlies (door een ontstekingsreactie van het immuunsysteem)
• neerslachtigheid
• prikkelbaarheid
• schaamte
• spijt
• verlegenheid
• zwaarmoedigheid

Risico’s van een kater

Alcoholisme

Overmatig alcohol drinken op regelmatige basis leidt mogelijk tot alcoholmisbruik (alcoholisme), een leveraandoening en een breed scala van andere ernstige gezondheidsproblemen.

Alcoholvergiftiging

Sommige mensen lijken echter symptomen te hebben van een kater, terwijl ze in de praktijk lijden aan alcoholvergiftiging. Tekenen van alcoholvergiftiging zijn onder meer:

• aanhoudend braken
• een blauw getinte huid (cyanose)
• een bleke huid (pallor)
• een langzame ademhaling (bradypneu)
• een onregelmatige ademhaling
• epileptische aanvallen
• flauwvallen / verlies van bewustzijn / blijvende bewusteloosheid
• onderkoeling (hypothermie: de lichaamstemperatuur daalt)
• toevallen (aanvallen)
• verdoving (de drinker verkeert in een roes)
• verwardheid

Dringende medische bijstand is nodig bij deze noodsituatie. Bovendien zorgen katers ervoor dat patiënten werk en school missen en niet optimaal presteren. Omdat een slechte balans en duizeligheid veel voorkomende symptomen zijn bij een dalend alcoholgehalte in het bloed, komen vallen en ongelukken ook regelmatig voor.

Tips voor het wegwerken van een kater

Doen

Volgende tips helpen bij het wegwerken van een kater:

• ambulance bellen wanneer de patiënt bewusteloos is na het drinken
• een douche nemen
• een gezonde maaltijd met eiwitten en complexe koolhydraten eten
• een goede nachtrust krijgen om het lichaam te laten herstellen
• elektrolyten aanvullen door kefir te drinken, kokoswater te drinken of verse watermeloen te eten
• even een dutje doen
• gaan wandelen of gaan sporten
• ibuprofen nemen (pijnstiller)
• meer vocht innemen: gezoete thee, water en vers sinaasappelsap

Niet doen

Nadat symptomen van een kater zijn opgetreden, is het van belang om enkele zaken niet te doen:

• erg veel drank met cafeïne innemen
• een zware, vette maaltijd eten
• machines besturen, werken met gereedschap of rijden met voertuigen; de balans en coördinatie zijn verminderd
• paracetamol (Tylenol) of aspirine nemen (deze veroorzaken ernstige leverproblemen wanneer het zich vermengt met alcohol)

Natuurlijke behandelingen bij over het overmatig drinken van alcohol

Enkele natuurlijke middeltjes staan er voor bekend om de symptomen van een kater te verlichten. Er bestaat niet één wondermiddel of bewezen effectief middel dat alle symptomen aanpakt. Daarom behandelt elk natuurlijk middel één à twee aparte klachten van een kater.

• Botbouillon: Maagklachten en een stabiele elektrolytenbalans komen tot stand door het drinken van hoogwaardig botbouillon. Botbouillon bevat tevens gemakkelijk te absorberen mineralen.
• Complexe koolhydraten: De bloedsuikerspiegel is vaak verlaagd door het alcoholgebruik, en daarom is het nuttig om energie te stimuleren met gezonde koolhydraten. Zoete aardappelen zijn een perfecte keuze; ze zitten vol met bètacaroteen, kalium, vitamine A, vitamine C en vitamine B6.
• Eieren: Ook eieren zijn een goede keuze om de neveneffecten van alcohol te verlichten. Eieren bevatten L-cysteïne, een aminozuur dat verantwoordelijk is voor het afbreken van gifstoffen en het afgeven ervan. Daarnaast bezorgen eieren mensen ook meer energie. Het is echter beter om een dergelijke maaltijd te nuttigen alvorens te gaan drinken om de effecten van de kater te verlichten.
• Gemberthee: Gemberthee (met een vleugje honing) beschermt de maag, vermindert het braken en stabiliseert de bloedsuikerspiegels.
• Gefermenteerde Akebia-quinata-extracten: Akebia quinata is een geslacht van een klimplant, in het Nederlands bekend als ‘schijnaugurk’ of ‘chocoladewingerd’. Deze verlichten de meeste klachten van een kater.
• Kokoswater: Door het drinken van kokoswater, krijgen mensen veel elektrolyten binnen die het lichaam nodig heeft. Dit verbetert de uitdrogingsverschijnselen.
• Magnesium: Het innemen van 400 milligram magnesium verlicht hoofdpijnklachten.
• Mariadistel: Mariadistel neemt gifstoffen op en is goed voor de levergezondheid.
• Siberische Ginseng: Siberische Ginseng helpt bij misselijkheid, maagpijn, braken en vermoeidheid. Het is wel belangrijk om advies van een arts in te nemen indien mensen reeds medicatie gebruiken omdat ginseng mogelijk invloed heeft op deze medicijnen.
• Vitamine B6: Voor, tijdens en na het drinken van alcohol is het mogelijk om vitamine B6 in te nemen, voor het verlichten van de meeste symptomen. Hoge doses vitamine B6 hebben soms wel een wisselwerking met voorgeschreven medicijnen zoals antidepressiva, antibiotica, bepaalde astmamedicijnen, medicijnen voor de behandeling van een hoge bloeddruk of tuberculose en chemotherapie. Het is dan ook belangrijk om hierover steeds met een arts contact op te nemen.

Preventie van kater

De beste manier om een kater te voorkomen is door het alcoholgebruik te verminderen of door onthouding van het gebruik van alcohol. De ernst van de symptomen neemt namelijk toe naarmate mensen meer gaan drinken. De ernst van een kater verminderen is mogelijk met volgende tips:

• een glas water (of een andere niet-alcoholische drank) drinken tussen elke verbruikte alcoholische drank in
• een groot glas water drinken alvorens naar bed te gaan
• een maaltijd eten voor het eerste slokje alcoholische drank te drinken; zo mogelijk eiwitrijk voedsel en complexe koolhydraten om de bloedsuikerspiegel stabiel te houden
• niet roken tijdens het drinken; nicotine en alcohol verhogen samen de symptomen van de kater.

Lees verder

• Alcoholmisbruik: Overmatig en herhaald alcoholgebruik
• Auto-brouwerij-syndroom: Kater door eten van koolhydraten
• Alcoholintolerantie: Symptomen na drinken van alcohol
• Alcoholintoxicatie: Behandeling van alcoholvergiftiging
• Alcoholische neuropathie: Symptomen aan o.a. armen en benen