Genua valga (X-benen): Naar binnen geknikte knieën

Genua valga is een aandoening waarbij de knieën elkaar raken, maar de enkels niet. Door de naar binnen geknikte knieën ontstaat een X-vorm van de benen, wat de afwijking ook de naam X-benen geeft. Deze aandoening komt meestal voor tijdens de kindertijd en verdwijnt vaak vanzelf naarmate het kind ouder wordt. Echter, in sommige gevallen blijft de afwijking bestaan en kan dit leiden tot veranderingen in de loopgang, pijn en andere symptomen. Diverse behandelingsopties zijn beschikbaar om de symptomen te verlichten. Het is belangrijk om genua valga te behandelen om verdere botproblemen te voorkomen. X-benen zijn moeilijk te voorkomen.

• Synoniemen van genua valga
• Epidemiologie van de aandoening
• Mechanisme
• Oorzaken van naar binnen geknikte knieën
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van genua valga
• Prognose van genua valga
• Complicaties van genua valga
• Preventie van genua valga
• Praktische tips voor het leven met / omgaan met genua valga (X-benen)
• Zorg voor een goede houding en techniek tijdens het lopen
• Ondersteunende hulpmiddelen en schoenaanpassingen
• Beheer pijn en ongemak met de juiste therapieën
• Houd regelmatige controleafspraken met je arts
• Verbeter je algehele mobiliteit met oefening

Synoniemen van genua valga

De afwijkende stand van de benen staat ook bekend als:

• Bakkersbenen
• X-benen

In het enkelvoud wordt de aandoening aangeduid als ‘genu valgum’ of ‘genu introrsum’.

Epidemiologie van de aandoening

De epidemiologie van genua valga (X-benen) betreft de prevalentie en incidentie van deze aandoening, waarbij afwijkingen in de kniehoek de benen in een X-vorm brengen. Dit kan zich in verschillende mate manifesteren, afhankelijk van de leeftijd en het type. De aandoening komt vaak voor bij jonge kinderen, maar het kan ook bij volwassenen voorkomen, vooral naarmate de belasting op de gewrichten toeneemt.

Prevalentie
De prevalentie van genua valga varieert per regio en demografie. In de kindertijd wordt het vaak waargenomen als een fysiologische afwijking die met de groei vermindert. Het komt voor bij 5-10% van de kinderen in de ontwikkelingsfase en is meestal een tijdelijke aandoening. Bij volwassenen is het minder vaak voorkomend, maar kan het geassocieerd zijn met andere orthopedische aandoeningen zoals overgewicht.

Leeftijdsgebonden verschijnselen
Genua valga is een aandoening die vaak wordt waargenomen bij kinderen tussen de 2 en 5 jaar, aangezien hun botten zich nog ontwikkelen. De hoek van de knieën kan tijdens de groei veranderen, en bij veel kinderen verdwijnen de X-benige vormen naarmate ze ouder worden. In sommige gevallen kan de afwijking aanhouden of verergeren met de leeftijd.

Mechanisme

Het mechanisme van genua valga betreft de afwijkingen in de botstructuur, gewrichten en weke delen rondom de knie, die leiden tot de karakteristieke X-vormige stand van de benen. Dit mechanisme kan genetisch bepaald zijn, maar ook door externe factoren beïnvloed worden.

Botontwikkeling
De benen ontwikkelen zich tijdens de kindertijd, en bij genua valga kan er een abnormale hoek tussen de dijbeenderen en het scheenbeen ontstaan. Dit veroorzaakt de afwijkende uitlijning van de knieën. In sommige gevallen kan de afwijking blijven bestaan als de groeischijven zich niet op de juiste manier sluiten.

Spier- en gewrichtsfactoren
De spieren rondom de knie spelen ook een cruciale rol. Asymmetrie in de spiertonus of een verminderde spierkracht kan bijdragen aan de ontwikkeling van de aandoening. Bij volwassenen kan de afname van spierspanning door veroudering of een sedentaire levensstijl bijdragen aan de verergering van de X-benen.

Oorzaken van naar binnen geknikte knieën

Genua valga is meestal aangeboren en wordt vaak als een fysiologische skeletafwijking beschouwd die vanzelf kan herstellen naarmate het kind ouder wordt. De natuurlijke X-stand is normaal bij kinderen tussen de twee en zes jaar oud. Genua valga kan ook optreden als gevolg van erfelijke aandoeningen. In deze gevallen is de afwijking vaak aangeboren en verdwijnt niet vanzelf. In sommige gevallen kan de skeletafwijking zich op latere leeftijd ontwikkelen.

Risicofactoren

Risicofactoren voor genua valga zijn onder meer:

• Artrose (: reumatische aandoening van gewrichtskraakbeen)
• Artritis ([ARTIKEL=196450]: gewrichtsontsteking), vooral in de knie
• Botinfecties ([ARTIKEL=171264])
• Letsels zoals breuken of ziektes van het been of de knie ([ARTIKEL=191533])
• Tekorten aan vitamine D ([ARTIKEL=184459]: vitamine D-deficiëntie) en calcium ([ARTIKEL=192715]: hypocalciëmie)
• Verkeerde kruipgewoonten bij baby’s ()
• Verkromming van het dijbeen of scheenbeen
• Genetische aandoeningen en stofwisselingsaandoeningen, zoals:
• Carpenter-syndroom ([ARTIKEL=173359]): ziekte met afwijkingen aan schedel en skelet
• Morquio-syndroom ([ARTIKEL=177279]): aandoening met afwijkingen aan gezicht en skelet
• Nail patella syndroom ([ARTIKEL=172315]): ziekte met afwijkingen aan nagels en knieschijven
• Homocystinurie ([ARTIKEL=173153]): erfelijke stofwisselingsaandoening
• Lamellaire ichthyosis ([ARTIKEL=179972]): huidaandoening met schubben op huid
• Schnyder kristallijn corneadystrofie ([ARTIKEL=166010]): oogaandoening
• Ziekte van Camurati-Engelmann ([ARTIKEL=166728]): botaandoening
• Groeiafwijkingen
• W-zit (bij kinderen)
• Hypermobiliteit ([ARTIKEL=183203]: erg soepele gewrichten met gewrichtspijn)
• Rachitis ([ARTIKEL=180537]: tekort aan vitamine D, calcium of fosfaat)
• Zwaarlijvigheid ([SPECIAL=9479])

Risicogroepen

Er zijn specifieke groepen die een verhoogd risico lopen op het ontwikkelen van genua valga. Deze risicogroepen omvatten zowel kinderen als volwassenen, en bepaalde medische aandoeningen kunnen het risico verder verhogen.

Kinderen in de groei
Kinderen, vooral in de leeftijd tussen 2 en 5 jaar, hebben een grotere kans op het ontwikkelen van genua valga. Dit komt door de normale botgroei, waarbij de botten zich in verschillende richtingen ontwikkelen. Meestal verdwijnt deze afwijking naarmate het kind ouder wordt.

Volwassenen met overgewicht
Overgewicht kan de belasting op de gewrichten aanzienlijk verhogen, wat het risico op genua valga bij volwassenen vergroot. Dit kan leiden tot de verergering van de misvorming van de knieën en gewrichtspijn.

Symptomen

Bij genua valga komen de knieën tegen elkaar aan terwijl er een aanzienlijke opening tussen de enkels is. Dit resulteert in een X-vorm van de benen. De loopgang van de patiënt kan veranderd zijn, wat kan leiden tot de volgende symptomen:

• Gebrek aan evenwicht bij het staan
• Pijn in de enkels ([ARTIKEL=187289]: enkelpijn)
• Pijn in de heupen ([ARTIKEL=189051]: heuppijn)
• Pijn in de knieën ([ARTIKEL=191218]: kniepijn)
• Pijn in de voeten ([ARTIKEL=191730]: voetpijn)
• Stijve gewrichten ([ARTIKEL=186189]: gewrichtsstijfheid)
• Zwakte tijdens het lopen

Alarmsymptomen

Bij genua valga kunnen er verschillende alarmsymptomen optreden die aangeven dat de aandoening ernstiger wordt of dat er sprake is van bijkomende complicaties.

Pijn en stijfheid
Pijn in de knieën, vooral na langdurig staan of lopen, kan een indicatie zijn van verergering van genua valga. Stijfheid in de gewrichten kan ook een teken zijn dat er sprake is van slijtage of schade aan de gewrichten.

Instabiliteit
Een ander alarmsymptoom is het gevoel van instabiliteit in de knieën, vooral bij het lopen of het maken van draaiende bewegingen. Dit kan wijzen op een verslechtering van de gewrichtsstructuren rondom de knie.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek
Naar binnen geknikte knieën komen vaak voor bij jonge kinderen, vooral in de vroege ontwikkeling. De diagnose wordt vaak pas gesteld bij oudere kinderen of volwassenen. De arts onderzoekt de oorzaak van de X-benen en bepaalt of een corrigerende behandeling nodig is. Hierbij wordt gekeken naar de medische geschiedenis van de patiënt, familiegeschiedenis en andere bestaande aandoeningen die mogelijk bijdragen aan X-benen. De arts bevraagt de patiënt ook over bijkomende klachten, zoals pijn.

Lichamelijk onderzoek
Bij het lichamelijk onderzoek kijkt de arts naar:

• De aanwezigheid van ongelijkmatige slijtagepatronen op de schoenzolen
• De knieuitlijning bij het staan
• De lengte van de benen en eventuele verschillen daartussen
• De loopgang

Diagnostisch onderzoek
In sommige gevallen kan de arts besluiten om een [ARTIKEL=170348]MRI-scan of röntgenfoto aan te vragen om de botstructuur te onderzoeken en de mate van afwijking in de stand van de benen te beoordelen.

Behandeling van genua valga

De behandeling van genua valga hangt af van de oorzaak en de ernst van de aandoening.

Chirurgie
Chirurgie kan nodig zijn bij patiënten met ernstige X-benen waarbij oefeningen en gewichtsverlies niet voldoende verlichting bieden. Bij kinderen kan geleide groeichirurgie worden toegepast. Hierbij plaatst de chirurg een metalen plaat in de knie om de groei in de juiste richting te sturen. Zodra het bot op de juiste positie is gegroeid, wordt de plaat verwijderd. Bij volwassenen en oudere tieners kan een osteotomie worden uitgevoerd, waarbij een metalen plaat permanent in de knie wordt geplaatst om de stand te corrigeren. In zeldzame gevallen kan een knievervangende operatie noodzakelijk zijn, waarbij een kunstknie (knieprothese) wordt geplaatst om de aandoening te verhelpen.

Gewichtsverlies
[Overgewicht] ([SPECIAL=9479]) is een risicofactor voor genua valga omdat het extra druk uitoefent op de benen en knieën. Gewichtsverlies door een combinatie van een aangepast dieet en regelmatige lichaamsbeweging kan helpen om de symptomen te verlichten.

Medicijnen en supplementen
De arts kan medicijnen en supplementen voorschrijven om onderliggende ziekten of tekorten te behandelen die bijdragen aan genua valga.

Regelmatige lichaamsbeweging
Een fysiotherapeut kan eenvoudige rek- en gewichtsoefeningen aanbevelen om de spieren van de benen te versterken en de knieën beter uit te lijnen.

Steunzolen
Steunzolen (podotherapeutische zolen) in stevige schoenen kunnen helpen de loopgang te verbeteren door de manier waarop de voeten de grond raken te corrigeren. Dit is vooral nuttig voor patiënten met een lengteverschil tussen de benen. Sommige kinderen kunnen ook orthopedische hulpmiddelen zoals spalken dragen om de botten in de juiste positie te laten groeien, soms in combinatie met steunzolen.

Prognose van genua valga

Bij de meeste patiënten met genua valga verdwijnt de aandoening vanzelf voordat een kind de adolescentie bereikt. Voor oudere kinderen en volwassenen kunnen fysiotherapie en orthopedische hulpmiddelen de meeste klachten verlichten. In ernstige gevallen kan een operatie noodzakelijk zijn, maar dit wordt meestal als laatste redmiddel beschouwd omdat andere therapieën vaak effectief zijn. Het is belangrijk om genua valga te behandelen bij volwassenen en oudere kinderen om verdere gezondheidsproblemen aan gewrichten en spieren te voorkomen, zoals osteoporose (verlies van botmassa met risico op botbreuken).

Complicaties van genua valga

Indien onbehandeld kan genua valga leiden tot:

• Artrose in de knieën en andere gewrichten door overmatige belasting
• Spier- en peesblessures als gevolg van een afwijkende loopgang
• Verhoogd risico op botbreuken door ongelijke verdeling van krachten op de botten
• Chronische pijn in de knieën, heupen of enkels door aanhoudende stress op de gewrichten

Preventie van genua valga

Hoewel het niet altijd mogelijk is om genua valga volledig te voorkomen, kunnen de volgende maatregelen helpen om het risico te verminderen:

• Gezonde voeding met voldoende vitamine D en calcium om botten sterk te houden
• Regelmatige lichaamsbeweging om een gezond gewicht te behouden en de spieren rondom de knieën te versterken
• Vroegtijdige medische controle bij kinderen om afwijkingen vroeg te detecteren en te behandelen
• Correcte kruip- en zitgewoonten bij jonge kinderen om skeletafwijkingen te voorkomen
• Het monitoren van erfelijke aandoeningen en het tijdig behandelen van genetische of stofwisselingsaandoeningen die het risico kunnen verhogen

Praktische tips voor het leven met / omgaan met genua valga (X-benen)

Genua valga, oftewel X-benen, is een aandoening waarbij de knieën naar binnen buigen, waardoor de benen in een X-vorm staan. Dit kan leiden tot ongemak, pijn en problemen met mobiliteit. Hoewel het vaak een aangeboren aandoening is, kunnen er ook andere oorzaken zijn, zoals een blessure of een onderliggende medische aandoening. Het is belangrijk om de juiste behandelingsopties te overwegen en je levensstijl aan te passen om de gevolgen van deze aandoening te minimaliseren.

Zorg voor een goede houding en techniek tijdens het lopen

Het is belangrijk om te letten op je houding en de manier waarop je beweegt, vooral als je last hebt van genua valga. Let erop dat je rechtop loopt en vermijd het overbelasten van je knieën. Het kan helpen om je voeten in een neutrale positie te houden, zodat je de druk op je knieën vermindert. Zorg ervoor dat je je spieren rondom de [SPECIAL=9221]spieren van je benen versterkt, omdat een goede spierondersteuning kan helpen om de stabiliteit van je knieën te verbeteren.

Ondersteunende hulpmiddelen en schoenaanpassingen

Het dragen van ondersteunende schoenen is cruciaal bij het beheersen van genua valga. Overweeg het dragen van op maat gemaakte inlegzolen of orthopedische schoenen om je knieën beter te ondersteunen en de druk te verlichten. In sommige gevallen kan fysiotherapie je ook helpen om specifieke oefeningen te leren die je houding verbeteren en de belasting op je knieën verminderen. Het is ook belangrijk om beenproblemen te vermijden door te zorgen voor een goede alignment van je benen tijdens fysieke activiteit.

Beheer pijn en ongemak met de juiste therapieën

Als je pijn of ongemak ervaart door genua valga, kan het nuttig zijn om pijnbestrijdingstechnieken te gebruiken, zoals het toepassen van koud- of warmtetherapie op de getroffen gebieden. Raadpleeg een arts voor mogelijke pijnstillers of ontstekingsremmende medicatie, en bespreek de mogelijkheid van fysiotherapie om de pijn te verlichten en de beweeglijkheid van je knieën te verbeteren. In sommige gevallen kan een arts ook overwegen om chirurgische opties te bespreken als de aandoening ernstig is en niet verbetert met conservatieve behandelingen.

Houd regelmatige controleafspraken met je arts

Het is belangrijk om regelmatig controleafspraken te maken met je arts om de voortgang van je aandoening te volgen. Dit helpt niet alleen bij het monitoren van je pijnniveau, maar ook bij het bepalen of er verdere behandelingsopties nodig zijn. Je arts kan aanvullende onderzoeken uitvoeren, zoals beeldvormende onderzoeken, om te zien hoe je knieën zich ontwikkelen en om te bepalen of er structurele veranderingen optreden die verdere zorg vereisen.

Verbeter je algehele mobiliteit met oefening

Fysieke activiteit is belangrijk voor het behouden van de gezondheid van je spieren en gewrichten. Het versterken van de spieren rondom de gewrichten kan helpen om de druk op je knieën te verminderen en de flexibiliteit te verbeteren. Raadpleeg een fysiotherapeut om een persoonlijk oefenprogramma op te stellen dat je helpt bij het verbeteren van je mobiliteit en het verlichten van pijn.

Met deze tips kun je de gevolgen van genua valga beter beheren en de impact op je dagelijks leven verminderen. Vergeet niet om altijd je arts te ra

Lees verder

• Genua vara (O-benen): Naar buiten geknikte knieën
• Kniepijn: Oorzaken pijnlijke knie (pijn aan kniegewricht)