Vasovagale syncope: Flauwvallen na uitlokkende factor

Een vasovagale syncope (neurocardiogene syncope) is een veel voorkomende aandoening waarbij een patiënt flauwvalt omdat het lichaam reageert op een bepaalde uitlokkende situatie. De hersenen krijgen kortstondig te weinig bloed in deze situatie. Ook andere symptomen gaan mogelijk gepaard bij of vlak voor het flauwvallen, zoals een bleke huidskleur en misselijkheid. De goedaardige aandoening vereist in de meeste gevallen geen medische behandeling, maar enkele leefstijladviezen verminderen wel de kans op een vasovagale syncope. Sommige patiënten raken wel gewond nadat ze plotseling flauw zijn gevallen omdat ze soms slecht terechtkomen bij het flauwvallen.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Nakende episode
• Medicatie
• Biofeedback
• Fysiotherapie
• Chirurgie
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het omgaan met vasovagale syncope
• Herken de waarschuwingssignalen
• Vermijd triggers zoveel mogelijk
• Hanteer een goede hydratatie
• Eet regelmatig en gebalanceerd
• Zorg voor voldoende rust
• Wees voorbereid op onverwachte situaties
• Oefen spanningsmanoeuvres
• Draag comfortabele kleding
• Beoordeel je omgeving op veiligheid
• Raadpleeg je arts voor aanvullende begeleiding
• Informeer je omgeving
• Monitor je symptomen en houd een dagboek bij
• Blijf actief, maar met mate
• Misvattingen rond vasovagale syncope
• Vasovagale syncope wordt alleen veroorzaakt door angst of stress
• Flauwvallen bij vasovagale syncope is altijd gevaarlijk
• Vasovagale syncope kan alleen optreden bij gezonde mensen
• Flauwvallen komt altijd plotseling en zonder waarschuwing
• Er is geen behandeling voor vasovagale syncope
• Vasovagale syncope is hetzelfde als een hartaanval
• Vasovagale syncope komt alleen voor bij volwassenen
• Een gezonde levensstijl voorkomt altijd vasovagale syncope

Epidemiologie

Vasovagale syncope (VVS), ook wel bekend als de 'flauwvallen door een vagale reactie', is de meest voorkomende vorm van syncope (flauwvallen) en heeft een prevalentie van 3 tot 5% in de algemene bevolking. Het komt zowel bij volwassenen als bij kinderen voor, hoewel het meestal op jongvolwassen leeftijd begint en vaker voorkomt bij vrouwen dan bij mannen. VVS wordt gekarakteriseerd door een tijdelijke vermindering van de bloedtoevoer naar de hersenen, wat resulteert in een plotselinge bewusteloosheid die kortdurend is en vaak gepaard gaat met een gevoel van duizeligheid of zwakte.

Leeftijd en geslacht
Vasovagale syncope komt het meest voor bij adolescenten en jongvolwassenen, met pieken in de incidentie tussen de 10 en 30 jaar. De aandoening komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, mogelijk als gevolg van hormonale invloeden en verschillen in het autonome zenuwstelsel tussen de geslachten. De prevalentie neemt af bij ouderen, maar kan nog steeds voorkomen bij mensen boven de 60 jaar.

Geografische variatie
De prevalentie van vasovagale syncope kan variëren afhankelijk van de geografische locatie en sociaaleconomische factoren. In ontwikkelde landen is de incidentie van syncope doorgaans hoger, wat mogelijk te maken heeft met de diagnose en medische zorg die beschikbaar is, evenals levensstijl- en omgevingsfactoren die de ziekte kunnen beïnvloeden.

Verband met andere aandoeningen
Er bestaat een verhoogd risico op vasovagale syncope bij mensen met bepaalde gezondheidsaandoeningen, zoals neurologische aandoeningen, cardiologische aandoeningen of een verzwakt autonoom zenuwstelsel. Ook mensen die regelmatig langdurig staan of snel opstaan, hebben meer kans om een vasovagale syncope te ervaren.

Mechanisme

Vasovagale syncope wordt veroorzaakt door een abrupte afname van de hartslag en een verlaging van de bloeddruk, wat leidt tot een tijdelijke vermindering van de bloedtoevoer naar de hersenen en daardoor tot bewusteloosheid. Dit mechanisme is vaak een reactie van het autonome zenuwstelsel op bepaalde triggers, zoals angst, pijn, stress, of langdurig staan.

Autonome zenuwstelsel en vagale reactie
Het autonome zenuwstelsel reguleert automatische lichaamsfuncties zoals hartslag, ademhaling en spijsvertering. Bij vasovagale syncope is er een overmatige vagale (parasympathische) reactie op een stimulus, wat leidt tot vasodilatatie (verwijding van de bloedvaten) en bradycardie (afname van de hartslag). Deze veranderingen zorgen ervoor dat er onvoldoende bloed naar de hersenen stroomt, wat resulteert in een flauwte.

Triggers voor vasovagale syncope
Verschillende factoren kunnen een vasovagale syncope uitlokken. Veel voorkomende triggers zijn langdurig staan, plotseling opstaan, angst, pijn, stress, bloedverlies, of het zien van bloed. Deze triggers activeren het autonome zenuwstelsel, wat leidt tot de typische symptomen van VVS, zoals duizeligheid, misselijkheid en flauwvallen.

Herstel van bewustzijn
Na de syncope komt het bewustzijn meestal binnen enkele minuten terug, doordat de bloeddruk en hartslag zich herstellen. De herstelfase kan variëren afhankelijk van de trigger en de onderliggende gezondheidstoestand van de patiënt, maar in de meeste gevallen is er geen langdurige schade of behoefte aan intensieve medische zorg.

Oorzaken

Een vasovagale syncope is een veelvoorkomende oorzaak van flauwvallen. Bij een vasovagale syncope valt een patiënt flauw omdat het lichaam reageert (vasovagale reactie) op een specifieke uitlokkende factor. Door de specifieke uitlokkende situatie gebeurt een activering (overstimulatie) van de nervus vagus. Dit zijn twee grote zenuwen die de hartslag, de ademhaling, de bloeddruk en andere onvrijwillige processen in het lichaam reguleren. Deze zenuwen zijn erg gevoelig voor emoties en lichaamssensaties. Door blootstelling aan een risicofactor vertraagt de hartslag en daalt de bloeddruk. Dit heeft als gevolg dat de hersenen minder bloed krijgen. Dit resulteert in duizeligheid waardoor patiënten kortstondig het bewustzijn verliezen (bewustzijnsverlies).

Risicofactoren

De oorzaak van flauwvallen is voor elke patiënt weer anders, maar veel voorkomende uitlokkende factoren zijn:

• alcohol
• bloeddrukmedicatie
• een bloedafname / het zien van bloed
• een lichamelijk inspanning leveren (bijvoorbeeld iets zwaar optillen)
• een stressvolle situatie
• een volle of lege maag
• een warme, drukke of slecht geventileerde plaats
• genetische factoren: Mogelijk is een vasovagale syncope erfelijk maar de genen die hiervoor verantwoordelijk zijn, zijn nog niet geïdentificeerd anno september 2024.
• hyperventilatie
• intense emoties, waaronder shock, woede, pijn of angst
• lange tijd rechtstaan
• plotselinge veranderingen in de lichaamshouding (snel staan na een lange tijd zitten)
• spanning uitoefenen op het lichaam (om bijvoorbeeld stoelgang te produceren)
• uitdroging

Risicogroepen

Vasovagale syncope kan iedereen treffen, maar er zijn bepaalde risicogroepen die een verhoogde kans hebben om deze aandoening te ervaren. Deze groepen omvatten mensen met specifieke demografische kenmerken of onderliggende medische aandoeningen.

Jongeren en adolescenten
Adolescenten en jongvolwassenen zijn de grootste risicogroep voor vasovagale syncope. Het autonome zenuwstelsel van jongeren is vaak nog in ontwikkeling, wat hen vatbaarder maakt voor overmatige vagale reacties. Bovendien kunnen hormonale veranderingen tijdens de puberteit bijdragen aan de verhoogde incidentie van syncope.

Vrouwen
Vrouwen hebben een hoger risico op vasovagale syncope, mogelijk als gevolg van hormonale invloeden, zoals de menstruatiecyclus en zwangerschap, die het autonome zenuwstelsel kunnen beïnvloeden. Vrouwen ervaren vaak een grotere frequentie van VVS, vooral tijdens periodes van hormonale schommelingen.

Mensen met een verzwakt autonoom zenuwstelsel
Mensen met een verzwakt autonomisch zenuwstelsel, zoals patiënten met diabetische neuropathie, Parkinson’s ziekte of andere neurologische aandoeningen, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van vasovagale syncope. Een verstoorde functie van het autonome zenuwstelsel maakt het moeilijker om de bloeddruk en hartslag adequaat te reguleren, wat kan leiden tot flauwvallen.

Ouderen
Hoewel vasovagale syncope vaak voorkomt bij jongeren, kunnen ouderen ook getroffen worden, hoewel de frequentie lager is. Ouderen hebben mogelijk een minder veerkrachtig cardiovasculair systeem, wat kan bijdragen aan een verhoogd risico op syncope. Bovendien kunnen comorbide aandoeningen zoals hartziekten of neurologische stoornissen bijdragen aan een verhoogde vatbaarheid.

Mensen die langdurig staan
Mensen die regelmatig langdurig staan, zoals kappers, leraren, of wachttijdmedewerkers, kunnen vatbaarder zijn voor vasovagale syncope. Langdurig staan kan de bloedcirculatie naar de hersenen belemmeren, waardoor de kans op een plotselinge daling van de bloeddruk toeneemt, wat kan leiden tot flauwvallen.

Symptomen

Een aantal voortekenen wijzen op een nakende episode van flauwvallen. Mensen uit de omgeving merken bijvoorbeeld een aantal tekenen op, en ook de patiënt ervaart een aantal symptomen voor, tijdens en ook na een episode van flauwvallen:

• abnormale, schokkerige bewegingen
• braken
• duizeligheid
• een bleke huidskleur (pallor)
• een langzame en zwakke pols
• een wazig gezichtsvermogen
• geeuwen
• hartkloppingen
• het warm hebben
• hoofdpijn
• koud zweten / een klamme huid
• misselijkheid
• pijn op de borst
• tunnelzicht
• verwardheid
• verwijde pupillen (mydriasis)
• zwakte

Alarmsymptomen

Een patiënt die flauwgevallen is, moet een arts bezoeken als:

• bijkomende symptomen aanwezig zijn zoals kortademigheid, een onregelmatige hartslag of toevallen
• het flauwvallen een aanzienlijke blessure veroorzaakt heeft, zoals een val op het hoofd
• hij is flauwgevallen zonder duidelijke oorzaak

Diagnose en onderzoeken

De arts bevraagt de patiënt over wat er gebeurd is en welke mogelijke risicofactoren aan de basis liggen van het kortstondig flauwvallen. De arts voert vervolgens enkele onderzoeken uit om een hartaandoening, hartritmestoornissen, epilepsie of andere neurologische stoornissen uit te sluiten.

• een bloedonderzoek
• een CT-scan
• een echocardiografie (onderzoek van het hart door middel van geluidsgolven)
• een elektrocardiografie (meting van elektrische activiteit van het hart)
• een inspanningstest
• een MRI-scan

Indien de arts geen onderliggende oorzaak vindt van de vasovagale syncope, voert hij een kanteltafeltest uit. De arts test het hartritme en de bloeddruk bij een positieverandering.

Behandeling

Nakende episode

Sommige patiënten voelen de episode aankomen. Ze gaan dan het best liggen en heffen vervolgens de benen op. Hierdoor stroomt het bloed sneller naar de hersenen. Soms is het niet mogelijk om te gaan liggen. De patiënt gaat dan het best zitten en legt zijn hoofd tussen de knieën totdat hij zich weer beter voelt.

Medicatie

Soms is medicatie nodig om de symptomen en het aantal episoden te verminderen. Het medicijn fludrocortisonacetaat behandelt een lage bloeddruk waardoor het mogelijk is om een episode van vasovagale syncope te voorkomen. Ook zet de arts soms selectieve serotonineremmers in.

Biofeedback

Biofeedback is een nuttige behandelingsoptie voor patiënten met vasovagale syncope; dit helpt namelijk bij het controleren van de hartslag.

Fysiotherapie

Beenoefeningen en hulpmiddelen zoals steunkousen voorkomen dat het bloed zich in de benen verzamelt.

Chirurgie

Chirurgie is zeer zelden noodzakelijk. De arts implanteert dan een elektrische pacemaker om de hartslag te reguleren. Dit is enkel nodig wanneer geen enkele andere behandelingsvorm effectief is.

Prognose

Vasovagale syncope is een vervelende maar goedaardige aandoening. Flauwvallen is slechts een kortstondige situatie. Minder dan een minuut later herstelt de patiënt alweer. Wel mag de patiënt niet te snel weer opstaan nadat hij is flauwgevallen omdat hij dan het risico loopt om opnieuw flauw te vallen. De patiënt blijft daarom het best nog vijftien à twintig minuten rustig zitten en staat dan voorzichtig weer op om de activiteiten te hervatten.

Complicaties

Een vasovagale syncope leidt mogelijk tot valpartij en een letsel. Aangezien een vasovagale syncope vooral optreedt bij ouderen, leiden deze valpartijen mogelijk tot ernstige complicaties.

Preventie

Het is belangrijk om de situaties en risicofactoren te vermijden waarbij patiënten mogelijk een vasovagale syncope ervaren. Het is wel niet altijd mogelijk om een vasovagale syncope te voorkomen. Enkele leefstijladviezen verminderen wel de kans op het ontstaan van de aandoening. Patiënten zorgen er best voor dat ze voldoende vocht (geen alcohol!) en voedingsstoffen (gezonde en evenwichtige voeding, vezelrijke voeding, voldoende maar niet te hoge zoutinname) binnenkrijgen. Verder moeten ze lange tijd rechtstaan en stressvolle situaties vermijden. Indien dit niet mogelijk is, kan de patiënt best even rustig zitten, en desnoods een kort rustpauze inlassen en de benen omhoog leggen om het risico op een vasovagale syncope te verminderen.

Praktische tips voor het omgaan met vasovagale syncope

Vasovagale syncope is een tijdelijke flauwte die optreedt door een plotselinge daling van de hartslag en bloeddruk, waardoor de bloedtoevoer naar de hersenen afneemt. Deze episodes kunnen verontrustend zijn, maar zijn meestal niet ernstig. Het is belangrijk om triggers te herkennen en praktische maatregelen te nemen om episodes te voorkomen en veilig te handelen als ze toch optreden. Hier volgen gedetailleerde en praktische tips voor het omgaan met vasovagale syncope.

Herken de waarschuwingssignalen

Het herkennen van de eerste tekenen van een naderende flauwte is essentieel om veilig te blijven. Symptomen zoals duizeligheid, misselijkheid, zweten, wazig zicht of een gevoel van warmte kunnen wijzen op een dreigende vasovagale syncope. Als je deze symptomen ervaart, ga dan onmiddellijk zitten of liggen om een flauwte te voorkomen.

Vermijd triggers zoveel mogelijk

Triggers zoals langdurig staan, hitte, uitdroging, emotionele stress, of pijn kunnen vasovagale syncope veroorzaken. Probeer deze situaties te vermijden of de impact ervan te minimaliseren. Als langdurig staan onvermijdelijk is, probeer dan regelmatig te bewegen door op je tenen te wiebelen of je knieën te buigen om de bloedcirculatie te bevorderen.

Hanteer een goede hydratatie

Uitdroging kan het risico op vasovagale syncope vergroten. Drink voldoende water, vooral op warme dagen of bij lichamelijke inspanning. Vermijd overmatig gebruik van cafeïne en alcohol, omdat deze stoffen uitdroging kunnen bevorderen.

Eet regelmatig en gebalanceerd

Een evenwichtig voedingspatroon helpt om je bloedsuikerspiegel stabiel te houden en kan bijdragen aan het voorkomen van flauwvallen. Vermijd langdurig vasten en zorg voor kleine, frequente maaltijden die rijk zijn aan eiwitten en complexe koolhydraten.

Zorg voor voldoende rust

Vermoeidheid en slaapgebrek kunnen de kans op vasovagale syncope vergroten. Zorg voor een regelmatig slaappatroon en voldoende nachtrust. Probeer stress te verminderen door ontspanningstechnieken zoals yoga, meditatie of ademhalingsoefeningen.

Wees voorbereid op onverwachte situaties

Als je merkt dat een vasovagale syncope episode begint, ga dan meteen liggen of zet je hoofd tussen je knieën als liggen niet mogelijk is. Dit helpt om de bloedstroom naar de hersenen te herstellen. Draag altijd een identificatiekaart of medische informatie bij je waarin staat dat je vatbaar bent voor vasovagale syncope, zodat omstanders snel kunnen handelen.

Oefen spanningsmanoeuvres

Technieken zoals het aanspannen van je beenspieren, handen of armen kunnen helpen om de bloeddruk te verhogen en een flauwte te voorkomen. Vraag je arts of fysiotherapeut om je deze manoeuvres te leren en oefen ze regelmatig.

Draag comfortabele kleding

Strakke kleding kan de bloedcirculatie belemmeren en bijdragen aan vasovagale syncope. Kies voor comfortabele, loszittende kleding die je bewegingen niet beperkt.

Beoordeel je omgeving op veiligheid

Als je vatbaar bent voor vasovagale syncope, zorg er dan voor dat je omgeving veilig is. Vermijd bijvoorbeeld situaties waarin je kunt vallen en jezelf kunt verwonden, zoals werken op een ladder of harde oppervlakken zonder ondersteuning in de buurt.

Raadpleeg je arts voor aanvullende begeleiding

Als je vaak episodes van vasovagale syncope hebt, bespreek dit dan met je arts. Soms kan aanvullende behandeling nodig zijn, zoals medicatie, veranderingen in levensstijl of het gebruik van steunkousen om de bloedcirculatie te verbeteren.

Informeer je omgeving

Zorg ervoor dat familie, vrienden en collega’s op de hoogte zijn van je aandoening en weten hoe ze moeten handelen als je een episode krijgt. Leg uit dat ze je moeten helpen liggen en je benen omhoog moeten houden om de bloedtoevoer naar de hersenen te herstellen.

Monitor je symptomen en houd een dagboek bij

Het bijhouden van een dagboek over je symptomen, triggers en episodes kan je helpen om patronen te herkennen en te bespreken met je arts. Noteer wanneer episodes optreden, hoe je je voelde vlak ervoor en welke activiteiten je op dat moment deed.

Blijf actief, maar met mate

Lichamelijke activiteit kan je bloedsomloop verbeteren en je algehele gezondheid ondersteunen. Vermijd echter overmatige inspanning of oefeningen die een snelle daling van je bloeddruk kunnen veroorzaken. Kies voor matige activiteiten zoals wandelen, zwemmen of yoga en stop onmiddellijk als je je duizelig voelt.

Misvattingen rond vasovagale syncope

Vasovagale syncope, ook wel bekend als flauwvallen, is een veelvoorkomend verschijnsel waarbij een plotselinge vermindering van de bloedstroom naar de hersenen leidt tot verlies van bewustzijn. Hoewel het vaak als onschuldig wordt beschouwd, kunnen er veel misvattingen zijn over wat het precies is, wat de oorzaken zijn, en hoe het behandeld moet worden.

Vasovagale syncope wordt alleen veroorzaakt door angst of stress

Veel mensen denken dat vasovagale syncope uitsluitend wordt veroorzaakt door angst of stress. Hoewel deze factoren inderdaad een rol kunnen spelen, zijn er verschillende andere triggers die het flauwvallen kunnen veroorzaken. Het kan bijvoorbeeld optreden na langdurig staan, plotseling opstaan, of zelfs na het zien van bloed of een verwonding. Het belangrijkste mechanisme achter vasovagale syncope is een plotselinge daling van de bloeddruk, die kan worden veroorzaakt door een verminderde bloedstroom naar de hersenen. Dit kan gebeuren door verschillende externe factoren, zoals pijn, schrik of zelfs een sterke emotionele reactie.

Flauwvallen bij vasovagale syncope is altijd gevaarlijk

Hoewel het verlies van bewustzijn bij vasovagale syncope beangstigend kan zijn, is het over het algemeen niet gevaarlijk. Het is meestal een kortdurende episode die geen langdurige schade veroorzaakt. Het belangrijkste risico is het vallen en de mogelijke verwondingen die hierbij kunnen optreden. In sommige gevallen kunnen mensen die flauwvallen, zich verwonden bij het vallen, vooral als ze niet op tijd geholpen worden. Het is belangrijk om te weten dat vasovagale syncope geen onderliggende hartaandoening aanduidt, hoewel het soms moeilijk kan zijn om het van andere, ernstiger vormen van syncope te onderscheiden.

Vasovagale syncope kan alleen optreden bij gezonde mensen

Hoewel vasovagale syncope vaker voorkomt bij gezonde mensen, kan het ook optreden bij mensen met andere medische aandoeningen. Mensen met een bloeddrukdiepe dalingen of hartproblemen kunnen een verhoogd risico lopen op het ontwikkelen van flauwvallen. Bovendien kunnen mensen die veel medicijnen gebruiken die de bloeddruk beïnvloeden of het zenuwstelsel beïnvloeden, vatbaarder zijn voor dit soort episodes. Het is belangrijk om te begrijpen dat, hoewel vasovagale syncope vaak onschuldig is, een arts de onderliggende oorzaak moet onderzoeken om andere mogelijke aandoeningen uit te sluiten.

Flauwvallen komt altijd plotseling en zonder waarschuwing

Bij vasovagale syncope zijn er vaak waarschuwingen voordat iemand flauwvalt. Veel mensen ervaren symptomen zoals duizeligheid, zweten, misselijkheid, of het gevoel van flauwvallen voordat het daadwerkelijke verlies van bewustzijn optreedt. Dit geeft hen vaak genoeg tijd om te gaan liggen of in een veilige positie te komen, waardoor het risico op verwondingen wordt verminderd. Het herkennen van deze vroege symptomen kan cruciaal zijn om flauwvallen te voorkomen.

Er is geen behandeling voor vasovagale syncope

Hoewel vasovagale syncope vaak niet veel behandeling vereist, kunnen er enkele stappen worden genomen om het risico op flauwvallen te verminderen. Het vermijden van triggers zoals lang staan of snel opstaan, het drinken van voldoende water, en het leren van technieken om het zenuwstelsel te reguleren, kunnen helpen. In sommige gevallen kan een arts medicijnen voorschrijven die de bloeddruk stabiliseren of andere behandelingen aanbevelen om de symptomen te verminderen. Het is belangrijk om het advies van een arts in te winnen als vasovagale syncope frequent optreedt of als er andere medische zorgen zijn.

Vasovagale syncope is hetzelfde als een hartaanval

Een veelvoorkomende misvatting is dat vasovagale syncope een teken is van een hartaanval. Hoewel het flauwvallen kan worden geassocieerd met andere hartgerelateerde aandoeningen, zoals hartproblemen, is vasovagale syncope meestal geen aanwijzing voor een ernstig hartprobleem. Het belangrijkste verschil is dat vasovagale syncope meestal wordt veroorzaakt door een tijdelijke verlaagde bloeddruk, terwijl een hartaanval ontstaat door een blokkade van de bloedstroom naar het hart. Het is belangrijk om deze twee condities van elkaar te onderscheiden, omdat de behandeling volledig verschillend is.

Vasovagale syncope komt alleen voor bij volwassenen

Vasovagale syncope kan zich op elke leeftijd voordoen, ook bij kinderen en adolescenten. In feite komt het bij jongeren vaak voor, vooral in situaties van stress of angst. Bij oudere volwassenen kunnen andere oorzaken van flauwvallen, zoals mentale gezondheidproblemen of medicatie, ook bijdragen aan het optreden van vasovagale syncope. Het is belangrijk om te begrijpen dat deze aandoening niet leeftijdsgebonden is, en dat zowel jonge als oudere mensen het kunnen ervaren.

Een gezonde levensstijl voorkomt altijd vasovagale syncope

Hoewel een gezonde levensstijl, inclusief een evenwichtig voedingspatroon en regelmatige lichaamsbeweging, kan helpen bij het verminderen van risicofactoren voor vasovagale syncope, garandeert het niet dat iemand nooit zal flauwvallen. Er zijn verschillende factoren die bijdragen aan vasovagale syncope, waarvan sommige buiten de controle van een persoon liggen. Het is belangrijk om een gezonde levensstijl te handhaven, maar ook bewust te zijn van de signalen van flauwvallen en voorbereid te zijn op het herkennen en voorkomen van de aandoening.

Lees verder

• Duizeligheid en vertigo: Oorzaken van duizelig gevoel
• Flauwvallen (syncope): Tijdelijk verlies van bewustzijn
• Mictiesyncope: Flauwvallen tijdens of na het plassen
• Presyncope: Bijna flauwvallen (licht gevoel in het hoofd)
• Bewustzijnsverlies (bewusteloosheid): Oorzaken & behandeling