Schilferige tong: Oorzaken van schilferend tonggebied

Sommige patiënten kampen met een tong die schilfert. Dit is een natuurlijk afweermechanisme waarbij het lichaam zich ontdoet van beschadigde en dode huidcellen met als doel om het huidoppervlak te vernieuwen. Een schilferige tong lijkt een alarmerend symptoom, maar meestal zijn de oorzaken hiervan niet ernstig, zoals het eten van zout voedsel of zuur snoep. Ook bij patiënten met enkele aandoeningen komt een schilferige tong tot stand. Een schilferende tong is meestal niet pijnlijk, maar eten en praten is wel lastiger. Afhankelijk van de oorzaak komen nog meerdere symptomen voor. De behandeling hangt af van de oorzaak en bestaat uit veranderingen in de levensstijl, medicatie en/of chirurgie.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken van schilferende tong
• Allergieën en schilferende tong
• Landkaarttong en tong die schilfert
• Soa’s en tong met schilferend uiterlijk
• Thermische brandwonden en een schilferende tong
• Voeding en schilfering aan de tong
• Zwangerschap en schilferige tong
• Tongschilfering met verkleuring
• Witte tong
• Rode tong
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van tonggebied met schilferig uiterlijk
• Prognose van schilferige tong
• Complicaties van schilferig tonggebied
• Preventie van tong die schilfert

Epidemiologie

Schilferige tong is een veelvoorkomend symptoom dat kan wijzen op verschillende onderliggende aandoeningen. Het kan bij zowel gezonde mensen als bij patiënten met specifieke gezondheidsproblemen optreden. Epidemiologische studies hebben aangetoond dat het verschijnsel schilferige tong meer voorkomt bij bepaalde groepen, hoewel het bij de algemene bevolking ook relatief vaak wordt gezien. De prevalentie varieert afhankelijk van de onderliggende oorzaak en de populatie die wordt bestudeerd.

Prevalentie van schilferige tong
Schilferige tong komt wereldwijd voor, maar de prevalentie verschilt afhankelijk van de leeftijd, geslacht en geografische locatie. Het wordt vaak geassocieerd met een aantal oorzaken zoals schimmelinfecties, slechte mondhygiëne, uitdroging of een onjuiste voedingstoestand. In epidemiologische studies is aangetoond dat ongeveer 2-3% van de bevolking schilferige tong ervaart, waarbij een hogere prevalentie wordt waargenomen bij oudere volwassenen en mensen met bepaalde chronische aandoeningen zoals diabetes of auto-immuunziekten.

Verhouding tussen schilferige tong en andere aandoeningen
Schilferige tong komt vaak voor in combinatie met andere symptomen, zoals een droge mond, pijnlijke mondzweren, of een branderig gevoel. Studies wijzen uit dat er een verhoogde incidentie is van schilferige tong bij patiënten met aandoeningen zoals orale candidiasis, glossitis, en stomatitis. Ook is er een sterk verband aangetoond tussen schilferige tong en ziekten die het immuunsysteem beïnvloeden, zoals HIV/AIDS.

Mechanisme

Het mechanisme achter schilferige tong is complex en kan variëren afhankelijk van de onderliggende oorzaak. In de meeste gevallen is het te wijten aan een verstoring van de normale slijmvliesstructuur van de tong, wat leidt tot het loslaten van schilfers of het verlies van de normale oppervlaktebedekking. Dit kan veroorzaakt worden door een infectie, een ontstekingsreactie, of een verandering in de speekselproductie.

Infecties en schilferige tong
Een van de meest voorkomende oorzaken van schilferige tong is een infectie, zoals orale candidiasis. De gist Candida albicans kan de tong bedekken met een witte laag die kan schilferen wanneer deze wordt verwijderd. Dit leidt tot een schilferig uiterlijk van de tong, vaak gepaard gaand met een branderig gevoel. Daarnaast kunnen bacteriële infecties, zoals streptokokkeninfecties, ook bijdragen aan het schilferen van de tong.

Ontstekingsreacties en schilferige tong
Ontstekingsreacties in de mond kunnen ook bijdragen aan het ontstaan van schilferige tong. Bij aandoeningen zoals glossitis of stomatitis is er sprake van een ontsteking van de tong of de slijmvliezen in de mond, wat leidt tot schilfering van het tongoppervlak. Dit kan veroorzaakt worden door zowel infecties als allergische reacties of trauma aan de mond.

Verstoring van de speekselproductie
Een verminderde speekselproductie, zoals bij patiënten met xerostomie (droge mond), kan ook bijdragen aan de ontwikkeling van schilferige tong. Speeksel heeft normaal gesproken een beschermende werking op de tong, en een tekort aan speeksel kan leiden tot een droog en schilferig uiterlijk van de tong.

Oorzaken van schilferende tong

De oorzaken van een schilferende tong zijn divers, variërend van contact met allergenen en voeding tot onderliggende medische aandoeningen zoals landkaarttong, soa’s en thermische brandwonden.

Allergieën en schilferende tong

Een tong gaat mogelijk schilferen wanneer deze in contact komt met een allergeen (uitlokkende stoffen van een allergische reactie). Het lichaam wordt hierbij gevoelig voor het allergeen. Voedsel, stuifmeel, medicijnen en andere stoffen leiden mogelijk tot allergische reacties die gepaard gaan met symptomen zoals rode ogen, een verstopte neus, een jeukende huid, een schilferige tong, een gezwollen tong en/of een huiduitslag op het gezicht en de hals.

Landkaarttong en tong die schilfert

Een landkaarttong zorgt voor een schilferig uiterlijk van de tong. Meestal heeft de tong papillen die verschijnen als roze-witachtige bultjes. Bij patiënten met een landkaarttong heeft de tong geen papillen en zijn een paar gladde rode eilandjes te zien. Een patiënt met een landkaarttong heeft gladde, rode ongelijke tongvlekken aan de boven- of zijkant van de tong. Er zijn bovendien veranderingen in de grootte, de vorm en de locatie van de vlekken of tongletsels. Door de vlekken lijkt de tong op een landkaart. De goedaardige letsels worden soms bestempeld als ‘goedaardige migrerende glossitis’. Meestal is namelijk één gebied aangetast en na genezing verplaatst de vlek zich naar een ander deel van de tong. De tongaandoening veroorzaakt soms tongpijn, een brandende tong of ongemak wanneer een patiënt bepaalde stoffen eet, zoals zout, pittig of zuur voedsel. De aandoening leidt niet tot een infectie of tongkanker (zweren, zwelling en pijn in tonggebied) en is meestal onschadelijk.

Soa’s en tong met schilferend uiterlijk

Seksueel overdraagbare aandoeningen zijn aandoeningen zijn overdraagbaar via vaginaal, oraal (via de mond) of seksueel contact. Deze infecties dragen bij aan het afschilferen van de tong. Patiënten moeten getest worden voordat ze seksuele activiteiten ondernemen. Symptomen van seksueel overdraagbare aandoeningen zijn:

• chronische pijn
• donkere urine
• een brandend gevoel tijdens het plassen (dysurie)
• een penisafscheiding
• een schilferige uitslag op de handpalmen en een schilferende uitslag aan de voetzolen
• gewichtsverlies
• gezwollen lymfeklieren
• jeuk rond de vagina
• keelpijn
• nachtelijk zweten
• pijn in de anus
• pijn tijdens de seks
• wratten rond de genitaliën

Thermische brandwonden en een schilferende tong

De tong schilfert soms af wanneer brandende pijn ontstaat door de inname van warm eten en drinken (thermische brandwonde). Dit is een veel voorkomend verschijnsel en gaat meestal gepaard met schade aan de huidlaag van de tong.

Voeding en schilfering aan de tong

Zure voedingsmiddelen zoals tomaten en sauzen afkomstig van tomaten, gekruid voedsel zoals salsa, jalapeno en chili en koolzuurhoudende frisdranken leiden tot het afschilferen van de tong.

Zwangerschap en schilferige tong

Tijdens de zwangerschap gebeuren veel emotionele en fysieke veranderingen in het lichaam van een vrouw. Hormonen reguleren deze veranderingen. Hormonale veranderingen bij vrouwen veroorzaken veel gebitsproblemen die zich manifesteren in de vorm van gezwollen tandvlees, bacteriële tandplak, een schilferende tong en een droge mond.

Tongschilfering met verkleuring

Soms treedt een schilferende tong op die van tongkleur wijzigt. De roze tong krijgt dan echter helderrode of witte tinten, wat wijst op een onderliggend gezondheidsprobleem.

Witte tong

Een witte of bleke tong die gepaard gaat met schilfering duidt op problemen met de bloedsomloop, bijvoorbeeld bloedarmoede. Dit veroorzaakt een vermindering van rode bloedcellen en zuurstof. Vaak is een witte of bleke tong een teken van een chronische maag- en darmaandoening of een lage schildklierfunctie (hypothyreoïdie).

Rode tong

Als de een schilferige tong roder (rode tong) is dan normaal, is mogelijk teveel aan zuur in het lichaam aanwezig, of anders lijdt de patiënt aan een ontsteking, een bacteriële infectie of uitdroging.

Risicofactoren

Schilferige tong wordt beïnvloed door verschillende risicofactoren, die de kans op het ontwikkelen van deze aandoening vergroten. Het begrijpen van deze risicofactoren is cruciaal voor zowel preventie als behandeling. Risicofactoren kunnen variëren van omgevingsfactoren tot medische aandoeningen die het functioneren van het mondslijmvlies verstoren.

Slechte mondhygiëne
Een van de belangrijkste risicofactoren voor het ontwikkelen van schilferige tong is een slechte mondhygiëne. Het niet regelmatig poetsen van de tanden en tong kan leiden tot de ophoping van bacteriën en schimmels in de mond, wat kan resulteren in een schilferige tong, vooral bij oudere volwassenen of bij patiënten met een verminderde mondzorg.

Immuunsysteemdisfunctie
Patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals bij HIV, diabetes, of na chemotherapie, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van schilferige tong. Het verzwakte immuunsysteem kan de afweer tegen infecties en ontstekingen in de mond verminderen, waardoor schimmels en bacteriën gemakkelijker kunnen groeien en de tong kunnen bedekken met schilfers.

Chronische aandoeningen
Schilferige tong wordt vaker gezien bij mensen met chronische aandoeningen zoals diabetes, gastro-intestinale problemen (bijv. prikkelbare darmsyndroom), en auto-immuunziekten. Deze aandoeningen kunnen leiden tot veranderingen in de mondflora of het vermogen van het lichaam om de tong te beschermen, wat het risico op schilferige tong verhoogt.

Risicogroepen

Bepaalde bevolkingsgroepen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van schilferige tong. Deze risicogroepen omvatten mensen met specifieke medische aandoeningen, levensstijlfactoren of leeftijdsgroepen die meer kans hebben op mondgezondheidsproblemen.

Ouderen
Oudere volwassenen zijn vatbaarder voor schilferige tong door factoren zoals verminderde speekselproductie, verminderde mondhygiëne, en de aanwezigheid van andere gezondheidsproblemen zoals diabetes of hoge bloeddruk. Veroudering kan de normale slijmvliesstructuur van de mond veranderen, waardoor het risico op infecties en ontstekingen toeneemt.

Mensen met chronische ziektes
Mensen met chronische ziekten zoals diabetes, HIV, of reumatoïde artritis hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van schilferige tong. Deze aandoeningen kunnen de mondgezondheid beïnvloeden door veranderingen in de mondflora, verminderde afweer, of het gebruik van medicijnen die de speekselproductie verminderen.

Roken en alcoholgebruik
Rokers en mensen die regelmatig alcohol drinken lopen een verhoogd risico op schilferige tong door de schadelijke effecten van deze stoffen op de mondgezondheid. Roken kan de speekselproductie verminderen en de mondflora verstoren, terwijl alcohol het mondslijmvlies irriteert en het immuunsysteem onderdrukt.

Symptomen

Schilferige tong wordt vaak geassocieerd met verschillende symptomen die kunnen variëren afhankelijk van de onderliggende oorzaak. De meest voorkomende symptomen zijn het zichtbare schilferen van de tong, een branderig gevoel, en veranderingen in de mondgezondheid. Het herkennen van de symptomen van schilferige tong is belangrijk om de oorzaak te achterhalen en de juiste behandeling te starten.

Schilferende laag op de tong
Het meest kenmerkende symptoom van schilferige tong is de aanwezigheid van een schilferende of witte laag op de tong. Deze laag kan er dik of dun uitzien, afhankelijk van de oorzaak. Bij sommige aandoeningen, zoals orale candidiasis, is de schilfering vaak witachtig, terwijl andere oorzaken, zoals glossitis, kunnen leiden tot een meer rode en geïrriteerde tong.

Brandend gevoel
Patiënten met schilferige tong kunnen ook een branderig gevoel ervaren, vooral bij het eten van bepaald voedsel of het drinken van warme dranken. Dit kan duiden op een ontsteking van de tong of een aandoening zoals glossitis. Het branderige gevoel kan mild zijn, maar in ernstigere gevallen kan het de dagelijkse activiteiten verstoren.

Droge mond en verminderde speekselproductie
Een droge mond is vaak aanwezig bij schilferige tong, vooral als het wordt veroorzaakt door een verminderde speekselproductie (xerostomie). Dit symptoom kan leiden tot een moeilijkere spraak en slikken, en kan de mondgevoelens verergeren. Speeksel is essentieel voor het behoud van een gezonde mondflora, en het gebrek aan speeksel kan bijdragen aan het ontstaan van schilferige tong.

Pijn of gevoeligheid in de tong
Naast het branderige gevoel kunnen patiënten pijn of gevoeligheid ervaren in de tong. Dit kan vooral merkbaar zijn bij het eten van gekruid, zout of zuur voedsel. De pijn kan variëren van mild tot ernstig, afhankelijk van de mate van ontsteking of infectie die de tong heeft aangetast.

Veranderingen in smaak of geur
Veranderingen in smaak, zoals een metaalachtige smaak, of een slechte adem kunnen ook gepaard gaan met schilferige tong. Deze symptomen zijn vaak het gevolg van een verstoring van de mondflora door een infectie of een ander gezondheidsprobleem, zoals diabetes of een hormonale verstoring. Een slechte adem kan het gevolg zijn van bacteriële groei op de tong of voedselresten die zich ophopen in de mond.

Zweren of wonden op de tong
Bij ernstigere gevallen van schilferige tong kunnen er zweren of open wonden op de tong ontstaan. Deze kunnen pijnlijk zijn en de tong verder beschadigen, wat leidt tot verergering van het schilferige uiterlijk. Zweren kunnen worden veroorzaakt door infecties, slechte mondgezondheid, of allergische reacties.

Het is belangrijk om een arts te raadplegen wanneer deze symptomen optreden, vooral wanneer ze gepaard gaan met pijn, zweren of aanhoudende veranderingen in de mondgezondheid, om de juiste diagnose en behandeling te krijgen.

Alarmsymptomen

Schilferige tong kan gepaard gaan met een aantal alarmsymptomen die wijzen op ernstigere onderliggende aandoeningen. Het herkennen van deze symptomen is belangrijk voor een tijdige diagnose en behandeling.

Pijn en ongemak
Wanneer schilferige tong gepaard gaat met pijn of een branderig gevoel, kan dit wijzen op een onderliggende infectie of ontsteking, zoals orale candidiasis of glossitis. Deze symptomen vereisen onmiddellijke medische aandacht.

Veranderingen in smaak of geur
Veranderingen in smaak of geur, zoals een metaalachtige smaak of een slechte adem, kunnen ook alarmerende symptomen zijn bij schilferige tong. Dit kan wijzen op een infectie of andere aandoeningen zoals diabetes of een verstoring van de speekselproductie.

Zweren of open wonden in de mond
Als er zweren of open wonden verschijnen op de tong of het mondslijmvlies, is dit een signaal dat er mogelijk sprake is van een ernstigere aandoening, zoals een virale of bacteriële infectie, die moet worden onderzocht door een arts.

Diagnose en onderzoeken

Het is belangrijk om diverse onderzoeken uit te voeren om bepaalde aandoeningen uit te sluiten die vergelijkbare symptomen veroorzaken. Een schilferige, wit uitziende tong wijst bijvoorbeeld mogelijk op leukoplakie (verdikte witte vlekken in mond en wangen) of contactdermatitis als gevolg van het dragen van een kunstgebit. Een tongbiopsie is nodig om het huidweefsel van de tong onder een microscoop te bestuderen.

Behandeling van tonggebied met schilferig uiterlijk

Een patiënt met een schilferende tong krijgt een behandeling op basis van de oorzaak van het probleem. Soms is er geen behandeling nodig, bijvoorbeeld als de schilferende tong afkomstig is van het eten van warm, pittig of zuur voedsel. Andere aandoeningen vereisen medicatie of zelfs een operatie. De mond spoelen met zout water verwijdert dode cellen en puin die een schilferende veroorzaken. Probiotica die levende bacteriën bevatten, helpen bij het reguleren van schadelijke bacteriën in de mond of darm. Het lichaam voldoende vochtig houden is eveneens essentieel. Lijdt de patiënt aan een soa, dan kijkt de arts op basis van de stammen van de bacteriën, schimmels of virussen die deze infecties veroorzaken, welke medicijnen hij moet voorschrijven.

Prognose van schilferige tong

De prognose voor patiënten met schilferige tong hangt sterk af van de onderliggende oorzaak van de aandoening. In de meeste gevallen is schilferige tong behandelbaar, vooral wanneer de oorzaak tijdig wordt gediagnosticeerd en adequaat behandeld.

Behandeling van schilferige tong
Wanneer schilferige tong wordt veroorzaakt door een infectie of ontsteking, is de prognose over het algemeen goed, vooral met een gerichte behandeling zoals antischimmel- of antibiotica. Bij patiënten met een verminderde speekselproductie kan de behandeling bestaan uit speekselvervangers en verbeterde mondverzorging.

Langdurige aandoeningen en schilferige tong
Bij patiënten met chronische aandoeningen kan schilferige tong een terugkerend probleem zijn, wat kan leiden tot langdurige zorg en opvolging. Het monitoren van de mondgezondheid en het behandelen van onderliggende aandoeningen is cruciaal om verdere complicaties te voorkomen.

Complicaties van schilferig tonggebied

Complicaties zijn zeldzaam, maar onbehandelde onderliggende aandoeningen kunnen leiden tot chronische tongklachten, infecties of secundaire complicaties zoals tandvleesaandoeningen.

Preventie van tong die schilfert

Preventie van schilferige tong is mogelijk door een aantal maatregelen die gericht zijn op het verbeteren van de mondgezondheid en het beheren van risicofactoren.

Goede mondhygiëne
Het handhaven van een goede mondhygiëne is de belangrijkste preventieve maatregel tegen schilferige tong. Dit omvat het dagelijks poetsen van de tanden en tong, het regelmatig gebruik van flosdraad en mondwater, en het zorgen voor voldoende hydratatie om de mond vochtig te houden.

Gezonde voeding
Een evenwichtig voedingspatroon, rijk aan vitamines en mineralen, is essentieel voor het behoud van een gezonde mondflora en het voorkomen van aandoeningen die kunnen leiden tot schilferige tong. Het vermijden van overmatig alcoholgebruik en roken kan ook helpen bij het behoud van een gezonde tong.

Regelmatige tandartsbezoeken
Regelmatige bezoeken aan de tandarts voor controles kunnen helpen bij

Lees verder

• Landkaarttong: Vlekken op tong door ontbrekende papillen
• Witte tong: Oorzaken en symptomen van wit uiterlijk van tong
• Rode tong: Oorzaken en symptomen van rode tongkleur
• Tong: Afwijkingen aan de kleur, vorm en textuur
• Tongvlekken: Oorzaken van plekjes of vlekjes op de tong