Arteriële embolie: Verstopping van bloedstroom door stolsel
Arteriële embolie is een plotselinge onderbreking van de bloedstroom naar een orgaan of lichaamsdeel, veroorzaakt door een stolsel (embolus) dat zich vanuit een ander lichaamsdeel naar de getroffen locatie heeft verplaatst. Meestal zijn de benen en voeten getroffen, maar ook andere organen zoals het hart, de nieren, de darmen en de ogen kunnen betrokken zijn. Deze aandoening kan leiden tot ernstige pijn en verminderde functie, hoewel soms ook geen symptomen merkbaar zijn. Een snelle medicamenteuze en/of chirurgische behandeling is cruciaal om ernstige complicaties te voorkomen. Daarnaast kan een gezonde levensstijl veel bronnen van arteriële embolie helpen voorkomen.- Epidemiologie
- Mechanisme
- Oorzaken van embolus
- Risicofactoren voor arteriële embolie
- Risicogroepen
- Locaties van arteriële embolie
- Symptomen
- Armen of benen
- Orgaan
- Alarmsymptomen
- Diagnose en onderzoeken
- Behandeling
- Medicatie
- Chirurgie
- Prognose
- Complicaties van arteriële embolie
- Preventie van bloedstolsels
- Praktische tips voor het omgaan met arteriële embolie
- Zoek onmiddellijk medische hulp
- Volg nauwkeurig je behandelplan
- Wees alert op tekenen van complicaties
- Beheer risicofactoren voor hart- en vaatziekten
- Stop met roken en beperk alcoholgebruik
- Zorg voor voldoende rust en herstel
- Houd je aan het voorgeschreven medicatietraject
- Beperk langdurig zitten of staan
- Ondersteun je herstel met een gezond voedingspatroon en supplementen
- Blijf actief en blijf in beweging
- Zorg voor emotionele steun
- Raadpleeg een specialist in vasculaire zorg voor verder advies
- Misvattingen rond arteriële embolie
- Arteriële embolie is hetzelfde als veneuze trombose
- Arteriële embolie komt alleen voor bij ouderen
- Arteriële embolie veroorzaakt altijd onmiddellijke pijn
- Arteriële embolie kan alleen door een operatie worden behandeld
- Arteriële embolie is altijd het gevolg van een hartaanval
- Arteriële embolie is gemakkelijk te herkennen
- Arteriële embolie kan altijd worden voorkomen
- Arteriële embolie is altijd levensbedreigend
Epidemiologie
Arteriële embolie is een ernstige aandoening die optreedt wanneer een bloedstolsel of ander vreemd materiaal (zoals vet of lucht) de bloedstroom blokkeert, waardoor een belangrijk bloedvat in het lichaam wordt afgesloten. Dit kan leiden tot ernstige weefselschade en functionele beperking. De aandoening komt wereldwijd voor, maar de prevalentie varieert afhankelijk van verschillende factoren zoals leeftijd, onderliggende aandoeningen en geografische locatie.Prevalentie van arteriële embolie
De prevalentie van arteriële embolieën is moeilijk te bepalen, aangezien het vaak een acute aandoening betreft die snel behandeld moet worden. Schattingen suggereren dat ongeveer 1 op de 1000 mensen jaarlijks een arteriële embolie ontwikkelen. De incidentie neemt toe bij ouderen en mensen met bepaalde risicofactoren, zoals hartziekten en vaataandoeningen.
Geografische variatie
Hoewel arteriële embolieën overal ter wereld voorkomen, worden ze vaker vastgesteld in geïndustrialiseerde landen, waarschijnlijk door de hogere prevalentie van risicofactoren zoals arteriosclerose en hypertensie. De incidentie kan variëren, afhankelijk van de lokale gezondheidsomstandigheden en medische zorg.
Mechanisme
Het mechanisme van een arteriële embolie houdt in dat een embolus (meestal een bloedstolsel) zich losmaakt van de plaats waar deze oorspronkelijk werd gevormd, vaak in het hart, en via de bloedbaan naar kleinere bloedvaten wordt gedreven, waar het vervolgens vast komt te zitten en de bloedstroom blokkeert.Vorming van de embolus
De meeste arteriële embolieën ontstaan als gevolg van trombusvorming in het hart, vaak bij patiënten met hartafwijkingen zoals atriumfibrilleren, myocardinfarcten of hartklepaandoeningen. Een bloedstolsel kan zich losmaken en via de bloedsomloop door het lichaam reizen, waar het vast komt te zitten in een kleiner bloedvat, vaak in de ledematen, hersenen of andere vitale organen.
Afsluiting van bloedvaten
De embolus kan leiden tot de afsluiting van een belangrijk bloedvat, wat de bloedtoevoer naar de weefsels erachter beperkt. Dit kan snel leiden tot weefselischemie (zuurstoftekort) en schade aan het orgaan of weefsel dat afhankelijk is van de bloedstroom.
Fysieke gevolgen van een embolie
De verstoring van de bloedtoevoer kan leiden tot schade aan het weefsel, met mogelijke gangreen (weefselnecrose) als gevolg van langdurige ischemie. In sommige gevallen kan dit leiden tot verlies van functie van het aangetaste lichaamsdeel, zoals het verlies van mobiliteit bij een embolie in een been.
Oorzaken van embolus
Een embolus is een bloedstolsel of een stukje plaque dat functioneert als een obstructie in de bloedbaan. Het begrip ‘emboli’ verwijst naar de aanwezigheid van meerdere stolsels of stukjes plaque. Wanneer een stolsel zich verplaatst van de oorspronkelijke plaats naar een andere locatie in het lichaam, spreken we van een ‘embolie’. Een arteriële embolie ontstaat wanneer één of meer stolsels zich vastzetten in een slagader en de bloedstroom blokkeren. Dit leidt tot onvoldoende bloed- en zuurstofvoorziening aan de weefsels, wat kan resulteren in schade of weefselsterfte (necrose).Risicofactoren voor arteriële embolie
De risicofactoren voor het ontwikkelen van een arteriële embolie omvatten:- aandoeningen die de bloedstolling bevorderen (zoals een verhoogd aantal bloedplaatjes)
- atriumfibrillatie (een aandoening waarbij de voorkamers van het hart onregelmatig en snel samentrekken, wat leidt tot een verhoogde hartslag)
- een verwonding of schade aan een slagaderwand
- endocarditis (infectie van de binnenkant van het hart)
- mitralisstenose (een aandoening die een verhoogd risico op embolisatie met zich meebrengt)
Risicogroepen
Bepaalde groepen mensen lopen een verhoogd risico om een arteriële embolie te ontwikkelen, vooral degenen met hart- en vaatziekten of andere chronische aandoeningen die de bloedvaten beïnvloeden.Ouderen
Ouderen hebben een verhoogd risico op arteriële embolieën, vooral als ze lijden aan hartziekten, hypertensie of andere vaatproblemen. De bloedvaten worden minder elastisch en kunnen gemakkelijker verstopt raken.
Mensen met hartaandoeningen
Mensen met aandoeningen zoals atriumfibrilleren, hartklepaandoeningen of recentelijk een hartinfarct lopen een significant verhoogd risico op arteriële embolieën, aangezien deze aandoeningen de vorming van bloedstolsels bevorderen.
Patiënten met vaatziekten
Mensen die lijden aan perifere arteriële ziekten (PAD), atherosclerose of andere vaatziekten hebben een verhoogd risico om arteriële embolieën te ontwikkelen, omdat hun bloedvaten vatbaarder zijn voor blokkades.
Locaties van arteriële embolie
Arteriële embolieën komen vaak voor in de benen en voeten. Wanneer emboli in de hersenen terechtkomen, kunnen ze een beroerte veroorzaken. Emboli die het hart bereiken kunnen leiden tot een hartaanval. Minder vaak voorkomende locaties zijn de nieren, darmen en ogen.Een gebruikelijke bron van embolieën is atherosclerose in de aorta en andere grote bloedvaten. Stolsels kunnen loskomen van deze verhardingen en naar beneden migreren naar de benen en voeten.
Paradoxale embolisatie treedt op wanneer een stolsel via een opening in de rechterharthelft naar de linkerharthelft beweegt en vervolgens naar een slagader reist, wat kan leiden tot een beroerte of andere orgaanschade. Als een stolsel zich nestelt in de slagaders die de longen van bloed voorzien, spreekt men van een longembolie.
Symptomen
Symptomen van een arteriële embolie kunnen variëren afhankelijk van de locatie en grootte van het stolsel, en kunnen plotseling of geleidelijk optreden.Armen of benen
BeginstadiumDe vroege symptomen van een arteriële embolie in de armen of benen kunnen zijn:
- een bleke kleur van de arm of het been (bleekheid)
- een gebrek aan beweging in de arm of het been
- een koud aanvoelende arm of been
- een verminderde polsslag of geen polsslag in de arm of het been
- gevoelloosheid en tintelingen in de arm of het been
- koude vingers of koude handen
- spierpijn in het getroffen gebied
- spierspasmen in het getroffen gebied
- zwakte van de arm of het been
Latere symptomen
In een later stadium kunnen de volgende symptomen optreden:
- Blaren op de huid
- verlies (vervelling) van de huid
- huiderosie (huidzweer)
- weefselsterfte (necrose, huid ziet er donker en beschadigd uit)
Orgaan
De symptomen van een embolus in een orgaan variëren afhankelijk van het betreffende orgaan, maar kunnen onder andere pijn en tijdelijk verminderde orgaanfunctie omvatten.Alarmsymptomen
Een arteriële embolie kan snel ernstige schade veroorzaken, en het is essentieel om de alarmsymptomen te herkennen. Vroegtijdige diagnose en behandeling kunnen het risico op blijvende schade verminderen.Plotseling verlies van functie
Een van de meest opvallende symptomen van een arteriële embolie is het plotseling verlies van functie in het getroffen lichaamsdeel. Dit kan zich manifesteren als zwakte, verlamming of verlies van controle over een arm of been, afhankelijk van waar de embolus zich heeft vastgezet.
Pijn en gevoelloosheid
Patiënten met een arteriële embolie kunnen hevige pijn ervaren in het getroffen gebied, gevolgd door gevoelloosheid. Dit komt doordat de bloedtoevoer wordt afgesloten, wat leidt tot ischemie en weefselschade.
Blauwe of verkleurde huid
De huid boven het getroffen gebied kan blauw of paars worden als gevolg van onvoldoende bloedtoevoer. Dit symptoom wijst op een ernstige blokkade en vereist onmiddellijke medische aandacht.
Diagnose en onderzoeken
Diagnose van een arteriële embolie omvat meestal het vinden van een verminderde of afwezigheid van de pols en een verlaagde of afwezigheid van bloeddruk in het getroffen ledemaat of orgaan. Andere tekenen kunnen weefselsterfte of gangreen zijn. De volgende testen kunnen worden uitgevoerd om arteriële embolie te diagnosticeren en de bron van het stolsel te identificeren:- een angiografie (radiografisch beeld van de bloedvaten) van het getroffen ledemaat of orgaan
- een Doppler-echografie van een ledemaat
- een echocardiografie (onderzoek van het hart met geluidsgolven)
- een MRI-scan van het arm of been
- een myocard-contrast-echocardiografie (MCE)
- een plethysmografie
- een transcranieel Doppler-onderzoek van slagaders naar de hersenen
- een transesofageale echocardiografie (TEE)
Een uitgebreid bloedonderzoek is eveneens noodzakelijk om de onderliggende oorzaak van de embolie te achterhalen.
Behandeling
Behandeling van een arteriële embolie vereist onmiddellijke medische aandacht. De arts zal zich richten op het onder controle krijgen van de symptomen en het verbeteren van de bloedtoevoer naar het getroffen lichaamsdeel. Indien mogelijk zal de arts de oorzaak van het stolsel behandelen om verdere problemen te voorkomen.
Medicatie helpt bij het behandelen of voorkomen van symptomen / Bron: Stevepb, PixabayMedicatie
De arts kan de volgende medicijnen voorschrijven:- anti-bloedplaatjesmedicijnen (zoals aspirine of clopidogrel) om de vorming van nieuwe stolsels te voorkomen
- anticoagulantia (zoals warfarine of heparine) om verdere stolselvorming te voorkomen
- intraveneuze (via een ader) pijnstillers
- trombolytica (zoals streptokinase) om bestaande stolsels op te lossen
Chirurgie
In sommige gevallen kan een operatie noodzakelijk zijn. Mogelijke chirurgische ingrepen omvatten:- een arteriële bypass om een alternatieve bloedtoevoer te creëren
- een opening van de slagader met een ballonkatheter (angioplastie) met of zonder plaatsing van een stent
- verwijdering van het stolsel door een ballonkatheter in de getroffen slagader te plaatsen of door een open operatie aan de ader (embolectomie)
Prognose
De prognose voor patiënten met arteriële embolieën hangt sterk af van de snelheid van diagnose en behandeling. Hoe sneller de blokkade wordt opgeheven, hoe beter de kans op herstel.Snelheid van behandeling
Als de embolie snel wordt behandeld, kan de bloedtoevoer vaak worden hersteld en kan schade aan het weefsel beperkt worden. In sommige gevallen kan chirurgische interventie nodig zijn om de embolus te verwijderen of het geblokkeerde vat te herstellen.
Langdurige gevolgen
Als de embolie niet snel wordt behandeld, kan dit leiden tot weefselbeschadiging, gangreen en zelfs amputatie van het getroffen lichaamsdeel. Langdurige ischemie kan ook de functie van vitale organen, zoals de hersenen of nieren, ernstig aantasten.
Complicaties van arteriële embolie
Arteriële embolieën kunnen verschillende complicaties veroorzaken, vooral als ze niet snel worden behandeld. De impact op de levenskwaliteit kan ernstig zijn.Gangreen en weefselverlies
Een van de meest ernstige complicaties van een arteriële embolie is gangreen, waarbij het getroffen weefsel afsterft door zuurstofgebrek. Dit kan leiden tot amputatie van het getroffen lidmaat als de bloedsomloop niet wordt hersteld.
Cerebrale embolieën
Embolieën kunnen ook de hersenen bereiken, wat kan leiden tot beroertes en neurologische schade. De gevolgen kunnen variëren van tijdelijke symptomen zoals zwakte tot blijvende verlamming of verlies van cognitieve functies.
Andere complicaties van een arteriële embolie kunnen onder meer omvatten:
- een acute hartaanval
- een beroerte
- infecties in het aangetaste weefsel
- septische shock
- tijdelijke of permanente afname van de functie van andere organen
- een transient ischaemic attack (TIA)
- tijdelijk of permanent nierfalen
Roken verhoogt het risico op bloedstolsels / Bron: Geralt, PixabayPreventie van bloedstolsels
Preventie van arteriële embolie begint met het identificeren van mogelijke bronnen van stolsels. De arts kan bloedverdunners voorschrijven (zoals warfarine of heparine) om de vorming van stolsels te voorkomen. Antibloedplaatjesmedicijnen kunnen ook nodig zijn.Atherosclerose en bloedstolsels komen vaker voor bij patiënten die:
- ouder zijn
- roken
- weinig lichaamsbeweging krijgen (sedentaire levensstijl)
- abnormaal hoge cholesterolwaarden hebben
- diabetes mellitus (suikerziekte) hebben
- hoge bloeddruk hebben
- overgewicht hebben
- lasten van stress ervaren
