Droge, schilferige handen: Oorzaken & behandeling droogheid

Droge, schilferige handen komen veel voor. De ruw aanvoelende handen zijn voornamelijk te wijten aan omgevingsfactoren zoals vaak afwassen of leven in een koud en droog klimaat. Af en toe leiden ook enkele aandoeningen mogelijk tot uitgedroogde en soms pijnlijke handen. Verder droogt de huid van nature uit bij het verouderen. Diverse handcrèmes en huismiddeltjes behandelen en/of voorkomen meestal de droogheid van de handen. Ervaren patiënten geen verbetering door de huisremedies, verergeren de klachten of komen andere symptomen tot uiting, dan is advies van een arts noodzakelijk.

• Epidemiologie
• Oorzaken van ruwe, schilferige handen
• Risicofactoren
• Aandoeningen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie

Droge, schilferige handen komen wereldwijd vaak voor, vooral in koude, droge klimaten en onder mensen die hun handen frequent wassen of aan agressieve stoffen blootstellen. Uit onderzoek blijkt dat beroepen zoals zorgverleners, kappers en mensen in de voedselindustrie bijzonder gevoelig zijn voor droge handen. Anno september 2024 is het duidelijk dat vooral de combinatie van omgevingsfactoren en persoonlijke gewoonten, zoals hygiënepraktijken, bijdraagt aan de prevalentie van droge handen.

Oorzaken van ruwe, schilferige handen

De huid is ontworpen om vocht vast te houden en van nature te verjongen, maar blootstelling aan elementen zoals zonlicht, koude lucht, wind en chemicaliën beschadigt de buitenste huidlaag geleidelijk, waardoor het niet in staat is om dat vocht vast te houden. Wanneer de buitenste huidlaag van de hand is aangetast, is een droge, schilferige huid een veelvoorkomend resultaat.

Risicofactoren

Bepaalde risicofactoren verhogen de kans op droge, schilferige handen:

• langdurige blootstelling aan water of chemicaliën
• leeftijd, waarbij de huid dunner en droger wordt met het ouder worden
• werken in koude, droge klimaten
• frequent handen wassen
• bepaalde beroepsgroepen zoals artsen, verpleegkundigen, kappers, afwassers en schoonmakers
• genetische aanleg voor aandoeningen zoals eczeem of psoriasis

Aandoeningen

Sommige patiënten ervaren mogelijk een uitgedroogde huid door een onderliggende aandoening. Dit geldt vooral voor aandoeningen die de bloedtoevoer naar de ledematen aantasten, zoals diabetes mellitus (suikerziekte), lupus, dermatitis (huidontsteking) of een nierziekte. Ook psoriasis en eczeem zijn gekoppeld aan een droge huid op de handen. Aandoeningen die een gebarsten huid en schilferige huid veroorzaken, leiden sneller tot handen die droog en ruw aanvoelen. De arts schrijft behandelingen voor voor deze aandoeningen.

Alarmsymptomen

Werken de huisbehandelingen niet of verergeren de klachten, dan moet de patiënt medische hulp inroepen. Een patiënt moet eveneens de arts raadplegen als één van de volgende symptomen aanwezig zijn:

• bloedingen
• een honingkleurige korst op de barstjes
• een verkleuring
• extreme roodheid
• gezwollen handen
• sijpelende wonden

Diagnose en onderzoeken

De arts voert vaak een lichamelijk onderzoek uit en vraagt naar de levensstijl van de patiënt. Het gebruik van chemische stoffen, het aantal keren dat men handen wast, en onderliggende aandoeningen worden beoordeeld. Soms is aanvullend bloedonderzoek nodig om onderliggende aandoeningen zoals diabetes of schildklieraandoeningen uit te sluiten.

Behandeling

De behandeling hangt af van de oorzaak van de droge handen. De meest aanbevolen behandelingen zijn:

• vochtinbrengende crèmes die regelmatig worden aangebracht
• het vermijden van agressieve zepen en chemicaliën
• het dragen van rubberen handschoenen bij langdurig contact met water of irriterende stoffen
• gebruik van cortisonecrème bij eczeem of psoriasis
• bescherming tegen koude en wind door handschoenen te dragen

Prognose

Met de juiste behandeling kunnen de meeste gevallen van droge handen binnen enkele weken verbeteren. Bij onderliggende aandoeningen zoals eczeem of psoriasis kan een langdurige behandeling en huidverzorging nodig zijn om de symptomen onder controle te houden. Anno september 2024 zijn er veel effectieve behandelingen beschikbaar die de symptomen kunnen verminderen en de levenskwaliteit van patiënten aanzienlijk verbeteren.

Complicaties

Onbehandelde, droge handen kunnen leiden tot:

• chronische barsten in de huid, wat de kans op infecties vergroot
• een toename van pijn en ongemak
• verhoogde kans op eczeem
• psychosociale impact, waarbij patiënten zich ongemakkelijk voelen over het uiterlijk van hun handen

Preventie

Preventieve maatregelen kunnen helpen om droge handen te voorkomen:

• het regelmatig hydrateren van de handen met vochtinbrengende crèmes
• het dragen van handschoenen bij koude weersomstandigheden
• het vermijden van langdurig contact met water of irriterende stoffen
• het gebruik van milde, ongeparfumeerde zepen
• korte douches en baden met lauw water in plaats van heet water
• het gebruik van een luchtbevochtiger om de luchtvochtigheid in huis te verhogen

Lees verder

• Droge huid: Oorzaken en behandeling van uitgedroogde huid
• Schilferige huid: Oorzaken van schilferende huidgebieden
• Handeczeem: Chronische huidziekte met droge, gebarsten huid
• Handpijn: Oorzaken van en symptomen bij een pijnlijke hand