DOMS (verlate spierpijn): symptomen, oorzaken en behandeling

Acute spierpijn treedt direct op tijdens of na een training, maar verlate spierpijn of DOMS, wat staat voor 'delayed-onset muscle soreness', treedt pas na een of twee dagen na de inspanning op. Verlate spierpijn kan intens zijn. Algemene spierpijn doet zich vooral voor de dag na een intensieve training of het starten van een nieuwe activiteit. Spierpijn met verlate aanvang, een specifieke en ernstige toestand, kan echter ongelooflijk pijnlijk zijn. Spierpijn wordt veroorzaakt door hele kleine scheurtjes in je spiervezels. In het ideale geval herstellen de vezels zich binnen een dag of twee en zijn ze sterker dan voorheen. Dit is de basis voor het opbouwen van spieren en normale spierpijn na een training, vooral tijdens de eerste paar weken van intensievere activiteit, is normaal. Als de spierpijn hevig is en pas 24 tot 48 uur na de spierblessure begint, kun je getroffen zijn door DOMS. Het kan optreden wanneer je een overmatige belastingkracht uitoefent op spiercellen.

• Wat is DOMS?
• Oorzaken van DOMS
• Symptomen van verlate spierpijn
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van DOMS
• Preventie van verlate spierpijn
• Prognose

Wat is DOMS?

Verlate spierpijn of DOMS, wat staat voor 'delayed-onset muscle soreness', is sportgerelateerde spierpijn. DOMS staat ook wel bekend als 'spierkater'. Het ontwikkelt zich na overmatige lichaamsbeweging. Het komt met name voor na een intensieve lichamelijke activiteit waar je niet aan gewend bent. Het komt veel voor bij excentrisch trainen, een contractie waarbij de pees en de spier onder spanning in lengte toeneemt (het strekken van de spier), bijvoorbeeld afdaling, langeafstandslopen, plyometrische training (wat tot doel heeft de spieren een snelle en krachtige beweging aan te leren) en landingsoefeningen.

Oorzaken van DOMS

DOMS wordt veroorzaakt door microscheurtjes in het bindweefsel van de spier en het celmembraan. Het microtrauma resulteert in een ontstekingsreactie met intramusculaire vloeistof- en elektrolytverschuivingen. Biochemische markers, zoals creatinekinase (een enzym dat met name voorkomt in organen die veel energie gebruiken) en melkzuurdehydrogenase of lactaatdehydrogenase (ook een enzym), worden aangetroffen in het bloed van mensen die last hebben van DOMS, wat past bij een situatie waarbij de spiervezels van de spier zijn aangedaan. Onder meer zwelling en pijn zorgen ervoor dat spierkracht, beweging en functie verminderd zijn bij mensen met DOMS.

Symptomen van verlate spierpijn

De klassieke symptomen van DOMS of verlate spierpijn bestaan uit een doffe maar heftige spierpijn en spierstijfheid die zich 24 tot 48 uur na de uitvoering van een nieuwe of zware training ontwikkelt. Het is gelokaliseerd in de betrokken spieren en zal resulteren in spierstijfheid en gevoeligheid. Passief (langzaam en gecontroleerd) rekken vergroot de symptomen, wat een van de redenen is waarom je je stijf voelt. DOMS kan ook resulteren in een kortdurend verlies van spierkracht, een verminderd bewegingsbereik en mogelijk zwelling van de getroffen spiergroepen. Het goede nieuws is dat als je eenmaal je pijnlijke spieren begint te bewegen (matige activiteit), ze minder pijn gaan doen.

Onderzoek en diagnose

DOMS is een klinische diagnose. Je (sport)fysiotherapeut is een expert in de diagnose van DOMS en kan andere oorzaken zoals verwondingen vanwege spierscheuren uitsluiten. Een echografie is onbetrouwbaar bij de diagnose van DOMS, maar kan zo nodig helpen bij het uitsluiten van een heftiger spiertrauma.

Behandeling van DOMS

DOMS moet in eerste instantie worden behandeld met actieve rust (dat wil zeggen een rustperiode tussen de oefeningen, trainingen of sportsessies waarbij je wel actief blijft) en ontstekingsremmende maatregelen zoals het toepassen van icepacks. Het toepassen van warmte bij de rugspieren wordt geassocieerd met een positieve pijnvermindering. NSAID's zoals ibuprofen kunnen worden gebruikt voor pijnverlichting, maar langdurig gebruik kan de genezing van satellietcellen (cellen die in spieren voorkomen en zich kunnen ontwikkelen tot skeletspiercellen) bij DOMS nadelig beïnvloeden. Verlate spierpijn kan tevens verlicht worden door de doorbloeding van de spier goed op gang te houden door matige activiteit of een warm bad. Milde massage- en drukkleding kunnen de duur en ernst van de klachten verminderen. Diepe weefselmassage moet gedurende de eerste 24 uur worden vermeden. Het overmatige spierrekken in deze vroege fase moet ook worden vermeden. Je moet tijdens de herstelfase belastende en agressieve oefeningen vermijden. Van fietsen is aangetoond dat het tijdelijk de pijn van verlate spierpijn verlicht.

Preventie van verlate spierpijn

Om de ontwikkeling van DOMS tot een minimum te beperken, kun je de volgende maatregelen in acht nemen:

• Doe het rustig aan, bouw het bewegen geleidelijk op en neem voldoende rustmomenten.
• Let op de hoeveelheid excentrische oefeningen die je in je workouts hebt.
• Zorg voor een goede cooling-down na je training.
• Langeafstandslopers zouden excentrische quadricepetraining in hun programma moeten opnemen.

Prognose

De klachten van DOMS verdwijnen normaal gesproken geleidelijk zonder blijvende effecten. De meeste gevallen van verlate spierpijn zijn binnen een tot drie dagen opgelost. Als het volgende op je van toepassing is, kun je het beste advies inwinnen bij je (sport)fysiotherapeut of huisarts:

• de pijn is nog steeds aanwezig en lost niet binnen 48 uur na de training op
• de pijn kwam op tijdens de oefening (niet de dag erna) en was meer plotseling in het begin
• de pijn zit in en rond de gewrichten en is niet alleen beperkt tot de spieren
• er is zwelling en ongemak in en rondom de gewrichten

Lees verder

• Spierpijn: oorzaken en symptomen spierpijn in benen en armen
• Spierkrampen en spierspasmen in de rug: oorzaken van krampen
• Spierzwakte: symptomen, oorzaken, behandeling zwakke spieren
• Stijve spieren: oorzaken, symptomen & voeding spierstijfheid
• Spiertrekkingen knie: oorzaken van spiertrillingen in knie