Kloofjestong: Tongafwijking met groeven of kloven in de tong

Een kloofjestong is een goedaardige tongafwijking waarbij een patiënt diepe groeven (kloven) in het dorsale oppervlak van de tong (bovenoppervlak) heeft. Hoewel deze ondiepe of diepe groeven misschien verontrustend lijken, gaat deze niet-besmettelijke aandoening doorgaans niet gepaard met pijn. Sommige patiënten ervaren echter een brandend gevoel, pijn en een slechte adem, vooral doordat voedselresten in de tongspleten kunnen vast komen te zitten. Behandeling is meestal niet nodig, maar een goede mondhygiëne wordt aanbevolen om symptomen te verlichten.

• Synoniemen van kloofjestong
• Epidemiologie van tongafwijking
• Oorzaken van kloven in de tong
• Geassocieerde aandoeningen bij groeven in de tong
• Symptomen
• Uiterlijk
• Tekenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van barstjes in de tong

Synoniemen van kloofjestong

Bekende synoniemen voor een kloofjestong zijn:

• een fissuurtong
• een gegroefde tong
• een scrotale tong
• lingua plicata
• fissura linguae
• fissured tongue

Epidemiologie van tongafwijking

Een kloofjestong is een relatief veelvoorkomende aandoening. De schattingen van de prevalentie variëren van 2% tot 11%. Mannen hebben iets vaker last van fissuurtong dan vrouwen. De aandoening kan op elke leeftijd voorkomen, maar komt meestal voor bij ouderen. Na de leeftijd van 40 jaar vertoont ongeveer 40% van de bevolking tekenen van de tongafwijking. In zeldzame gevallen worden baby's al met een fissuurtong geboren.

Oorzaken van kloven in de tong

De precieze oorzaak van een fissuurtong (ook wel fissura linguae genoemd) is nog niet helemaal duidelijk (stand van zaken juli 2024). Vermoedelijk speelt een genetische component een rol, wat betekent dat mensen ermee geboren kunnen worden.

Naast erfelijkheid, spelen ook veroudering en omgevingsfactoren een rol bij het ontwikkelen van een fissuurtong. De kans op een fissuurtong neemt toe met de leeftijd.

Verschillende aandoeningen kunnen gepaard gaan met een fissuurtong, maar dat betekent niet dat iedereen met een fissuurtong een aandoening heeft. In veel gevallen is de fissuurtong onschuldig en geeft het geen klachten.

Mogelijke oorzaken en bijbehorende aandoeningen:

• Gebrek aan vitamine B: Een tekort aan vitamine B12 of foliumzuur kan een fissuurtong veroorzaken. Dit komt voor bij aandoeningen zoals pernicieuze anemie en de ziekte van Biermer.
• Auto-immuunziekten: Sommige auto-immuunziekten, zoals het syndroom van Melkersson-Rosenthal en het syndroom van Sjögren, kunnen een fissuurtong als symptoom hebben.
• Slokdarmstoornissen: Aandoeningen zoals gastro-oesofageale refluxziekte (GERD) en slokdarmontsteking kunnen irritatie van de tong veroorzaken en bijdragen aan een fissuurtong.
• Medicatie: Bepaalde medicijnen, zoals antibiotica en antidepressiva, kunnen bijwerkingen hebben die leiden tot fissuurtong.
• Erfelijke aandoeningen: In zeldzame gevallen kan een fissuurtong een symptoom zijn van een erfelijke aandoening, zoals het syndroom van Down of het syndroom van Melkersson-Rosenthal.

Geassocieerde aandoeningen bij groeven in de tong

Een kloofjestong kan mogelijk worden geassocieerd met de volgende aandoeningen:

• alcoholisme
• een droge mond
• landkaarttong: Bij een landkaarttong ontstaan vlekken op de tong door ontbrekende papillen. Deze goedaardige tongaandoening verschijnt vaak samen met barstjes in de tong. Patiënten ervaren soms alleen gevoeligheid voor pittig en gekruid voedsel.
• een tongletsel
• het Melkersson-Rosenthal-syndroom: Dit is een zeldzame aandoening die niet alleen een gekloofde tong veroorzaakt, maar ook leidt tot gezwollen lippen, een gezwollen gezicht, en verlamming van het gezicht (Bell's palsy).
• het syndroom van Cowden
• het syndroom van Down: Bij 80% van de patiënten met het syndroom van Down komen kloven in de tong voor.
• het syndroom van Sjögren: Bij deze aandoening kampt de patiënt met droge ogen, een droge mond en een droge keel.
• mondgerelateerde symptomen bij pustuleuze psoriasis (huidziekte met witte bultjes gevuld met pus)
• orofaciale granulomatosis
• pernicieuze anemie (vitamine B12-absorptie falen) / vitamine B12-tekort

Symptomen

Uiterlijk

Het klinische uiterlijk van een kloofjestong varieert sterk wat betreft oriëntatie, aantal, diepte en lengte van de barstjes. De kloven verschijnen meestal op het bovenoppervlak en soms ook op de zijkanten van de tong. De meeste patiënten hebben één of meerdere groeven met een diepte van 2-6 mm. Soms is er een grote centrale groef, met kleinere spleten die loodrecht vertakken. Andere patronen vertonen voornamelijk een dorsolaterale positie van de kloven, waarbij de groeven zijwaarts op het bovenoppervlak van de tong lopen. De barsten kunnen soms contact maken met andere groeven, waardoor de tong in kleine lobben of secties wordt verdeeld. Bij ouderen zijn de fissuren vaak meer uitgesproken naarmate zij verouderen.

Tekenen

De meeste patiënten met deze tongafwijking ervaren geen tongpijn, maar sommige patiënten melden wel een brandend gevoel, pijn, tongirritatie en een slechte adem. Deze symptomen treden vooral op wanneer voedselresten in de groeven terechtkomen.

Diagnose en onderzoeken

De tonggroefjes worden meestal incidentieel opgemerkt tijdens een standaard tandarts- of medisch onderzoek. De diagnose wordt gesteld op basis van het kenmerkende klinische uiterlijk van de tong. Een tongbiopsie is doorgaans niet nodig voor de diagnose van een kloofjestong.

Behandeling van barstjes in de tong

De meeste patiënten met scheurtjes in de tong hebben geen behandeling nodig. Als een kloofjestong echter symptomen veroorzaakt, wordt een goede mondhygiëne aanbevolen. Dit omvat het reinigen van de bovenkant van de tong met een tongreiniger om vuil dat zich in de diepe kloven heeft opgehoopt te verwijderen, wat kan leiden tot irritatie van het tonggebied en een slechte adem.

Lees verder

• Tong reinigen: Voordelen tongreinigers bij mondgezondheid
• Tong: Afwijkingen aan de kleur, vorm en textuur
• Tongbiopsie: Onderzoek naar afwijkingen op tong
• Tongpijn: Oorzaken van pijnlijke tong (pijn aan tong)
• Landkaarttong: Vlekken op tong door ontbrekende papillen