Brittle astma: Ernstige een aanhoudende symptomen van aanval

Astma is een aandoening waarbij een patiënt het moeilijk heeft om lucht in en uit de longen te krijgen. De luchtwegen in de longen zwellen en veroorzaken kortademigheid waardoor symptomen van een piepende ademhaling en hoesten tot stand komen. Zeer zelden kampen patiënten met een ernstige vorm van astma, gekend als brittle astma. De aanvallen zijn dan dermate ernstig en houden ook zo lang aan dat ze potentieel levensbedreigend zijn en een ziekenhuisopname vereisen. Een behandeling van dit type astma is moeilijk maar dankzij een combinatie van het vermijden van uitlokkende stoffen, bronchiale thermoplastiek, medicatie en injecties verminderen de symptomen en is het gemakkelijker om de ziekte onder controle te krijgen. De prognose van deze luchtwegaandoening is tot slot variabel.

• Epidemiologie van ernstige astma-aanvallen
• Oorzaken van brittle astma
• Risicofactoren van ernstige ontsteking van luchtwegen in longen
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Soorten
• Type 1
• Type 2
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van ernstige en aanhoudende symptomen
• Allergenen verminderen
• Bronchiale thermoplastiek
• Medicatie
• Prognose van luchtwegaandoening
• Complicaties
• Preventie
• Praktische omgangstips voor brittle astma
• Acute symptomen herkennen en adequaat reageren
• Aangepaste fysieke activiteit en omgeving
• Misvattingen rond brittle astma
• Brittle astma is hetzelfde als gewone astma, alleen ernstiger
• Brittle astma komt alleen voor bij volwassenen
• Patiënten met brittle astma hebben altijd een allergische achtergrond
• Brittle astma is alleen een probleem voor de longen
• Mensen met brittle astma kunnen hun symptomen altijd onder controle houden met een inhalator
• Brittle astma heeft geen invloed op de voedingstoestand van een patiënt
• Psychologische factoren spelen geen rol bij brittle astma

Epidemiologie van ernstige astma-aanvallen

Astma is een veel voorkomende luchtwegaandoening. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie lijden anno oktober 2020 circa 235 miljoen patiënten aan astma. De meeste patiënten met astma hebben een milde vorm. 5-10% van de patiënten met astma ervaart echter een ernstige vorm van de ziekte. Ongeveer 0,05% van deze patiënten kampt met brittle astma. Hierdoor is brittle astma erg zeldzaam.

Oorzaken van brittle astma

Het is anno oktober 2020 onduidelijk wat de precieze oorzaak is van brittle astma.

Risicofactoren van ernstige ontsteking van luchtwegen in longen

Aandoeningen

Volgende aandoeningen zijn gekoppeld met brittle astma:

• brandend maagzuur
• obstructieve slaapapneu
• sinusitis

De geestelijke gezondheid speelt soms ook een rol bij de ernst van de symptomen van brittle astma.

Omgevingsfactoren

Enkele omgevingsfactoren voor het ontwikkelen van brittle astma zijn onder andere:

• blootstelling aan allergenen (uitlokkende stoffen van aanvallen) zoals:
• bepaalde dieren (vooral honden, katten en paarden) (vooral type 1)
• bepaalde schimmelsporen (vooral type 2)
• bepaalde voedingsmiddelen (voedselintoleranties) zoals brood, pasta, crackers, aardappelen, citrusvruchten, eieren, vis, sojabonen, pinda's, gist en zuivelproducten zoals melk en kaas) (vooral type 1)
• huisstofmijten (vooral type 1)
• een tekort aan antilichamen
• frequente luchtweginfecties
• sigaretten roken
• zwaarlijvigheid

Soorten

Type 1

Vooral vrouwen van 15-55 jaar zijn aangetast door type 1. Patiënten met brittle astma type 1 hebben een grote variatie in de piek expiratoire stroomsnelheid (PEF). Deze waarde biedt informatie over de snelheid van uitademing van lucht uit de longen. Deze uitademing gebeurt met kracht nadat een patiënt volledig ingeademd heeft. De PEF-waarden zijn een indicatie voor de ernst van de klachten. De PEF-metingen zijn variabel ondanks de behandeling met inhalatiecorticosteroïden (ingeademde krachtige ontstekingsremmers).

Type 2

Mannen en vrouwen kampen even vaak met type 2. Bij type 2 van de aandoening kunnen patiënten veelal de symptomen gedurende een langere tijd onder controle houden. Dit type is echter onvoorspelbaar, waardoor soms plots ernstige aanvallen van astma tot stand komen. Ademhalingsondersteuning met een mechanische ventilator is dan nodig. Af en toe zijn de aanvallen echter dermate ernstig dat een patiënt hieraan komt te overlijden.

Symptomen

De tekenen van brittle astma zijn ernstiger dan bij gewone astma. Ook houden de klachten langer aan en zijn ze soms levensbedreigend, waardoor een ziekenhuisopname vereist is.

Volgende symptomen komen mogelijk tot stand:

• aanzienlijke benauwdheid op de borst
• een piepende ademhaling
• ernstige kortademigheid
• hoesten

Alarmsymptomen

Bij brittle astma kunnen de symptomen extreem snel verergeren, vaak zonder duidelijke waarschuwing, wat het cruciaal maakt om alarmsymptomen tijdig te herkennen. Deze symptomen omvatten ernstige kortademigheid die niet reageert op de gebruikelijke medicatie, piepende ademhaling, een aanhoudende hoest, en het onvermogen om volledige zinnen te spreken. In sommige gevallen kunnen patiënten cyanotisch (blauw) worden door zuurstofgebrek. Een acuut astma-aanval waarbij de patiënt ernstige ademnood ervaart of flauwvalt, moet als een medische noodsituatie worden beschouwd. Patiënten met brittle astma lopen een verhoogd risico op frequente ziekenhuisopnames en zelfs fatale astma-aanvallen als de aandoening niet goed wordt beheerd.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
De arts stelt de diagnose van brittle astma op basis van de ernst en de frequentie van de symptomen. Hiervoor heeft is ook een vraaggesprek en een lichamelijk onderzoek nodig.

Diagnostisch onderzoek
De arts zet een longfunctietest (spirometrie) en PEF-metingen in om de ernst van de aandoening te bepalen. Om andere luchtwegaandoeningen uit te sluiten die soortgelijke symptomen veroorzaken, zijn een röntgenfoto of CT-scan van de borstkas nodig.

Behandeling van ernstige en aanhoudende symptomen

Gewone astma behandelt de arts met bronchodilatoren (luchtwegverwijders) en inhalatiecorticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers die een patiënt moet inademen), maar deze werken vaak niet voor brittle astma. Het vormt daarom voor de arts een uitdaging om de tekenen onder controle te krijgen. De arts volgt de patiënt nauwlettend op en zet één of meer van volgende behandeling in: allergenen vermijden, bronchiale thermoplastiek, medicatie en/of Omalizumab-injecties

Allergenen verminderen

Enkele allergenen (stoffen die sneller leiden tot een opflakkering van de symptomen) vermijdt of vermindert een patiënt best zoals bijvoorbeeld bepaalde voedingsmiddelen, huidschilfers van huisdieren, kakkerlakken, schimmels en stuifmeel. Stofzuigen met een HEPA-filter, vaak afstoffen en een afzuigventilator in de badkamer gebruiken zijn nuttige adviezen.

Bronchiale thermoplastiek

Door de ontstekingen van luchtwegen in de longen verdikken de gladde spieren in de luchtwegen. Bij bronchiale thermoplastie wordt radiofrequente energie aan de gladde spieren van de luchtwegen geleverd, waardoor ze minder dik worden.

Medicatie

Vaak zet de arts een combinatie van geneesmiddelen in om brittle astma te behandelen.

Anticholinergica
Anticholinergica doen de spieren van de luchtwegen ontspannen, waardoor de ernst van de symptomen vermindert en de ziekte beter onder controle kan worden gehouden.

Bèta-2-agonisten
Dankzij beta-2-agonisten ontspannen en openen de luchtwegspieren en verbetert de ademhaling. Patiënten gebruiken kortwerkende of langwerkende bèta-2-agonisten in de vorm van inhalatoren en vloeistof voor een vernevelaar.

Leukotrieenantagonisten
Leukotriënen komen vrij door cellen en weefsels in het immuunsysteem. Deze chemische stoffen houden verband met ontstekingen, allergieën en astma. Leukotrieenantagonisten blokkeren de receptoren van de leukotriënen, waardoor hun werking mindert en de astmasymptomen op de lange termijn verminderen.

Steroïden
Corticosteroïden werken niet altijd, maar hoge doses zijn soms wel nuttig. Ook orale (via de mond ingenomen) corticosteroïden zijn soms effectief.

Omalizumab-injecties
Omalizumab vermindert de allergische reactie die mogelijk aanhoudende astmaklachten veroorzaakt. De arts dient deze injectie één à twee keer per maand toe onder de huid. De patiënt ervaart hierdoor minder aanvallen.

Prognose van luchtwegaandoening

De prognose voor brittle astma is variabel, afhankelijk van de effectiviteit van de behandeling en het vermogen van de patiënt om exacerbaties te beheersen. Hoewel het een chronische aandoening is die moeilijk onder controle te houden kan zijn, kunnen sommige patiënten baat hebben bij intensieve behandeling en monitoring. Echter, zonder adequate controle, kunnen patiënten met brittle astma ernstige beperkingen in hun dagelijks leven ervaren en lopen ze een verhoogd risico op levensbedreigende astma-aanvallen. Regelmatige medische controle en therapietrouw zijn essentieel om het risico op complicaties te minimaliseren. De prognose kan aanzienlijk verbeteren met de juiste combinatie van medicijnen, leefstijlveranderingen en begeleiding.

Complicaties

Complicaties van brittle astma zijn vaak ernstiger dan bij reguliere astma. Patiënten kunnen herhaaldelijk last hebben van ernstige astma-aanvallen, wat kan leiden tot longschade of een noodzaak voor intensieve zorg in het ziekenhuis. De onvoorspelbare aard van de aandoening betekent ook dat patiënten een verhoogd risico lopen op ademhalingsfalen. Daarnaast kunnen langdurig gebruik van hoge doses corticosteroïden leiden tot bijwerkingen zoals osteoporose, gewichtstoename en een verhoogd risico op infecties. De aandoening kan ook een aanzienlijke impact hebben op de levenskwaliteit van de patiënt, met frequente ziekenhuisopnames en beperkingen in dagelijkse activiteiten.

Preventie

Er is geen specifieke manier om brittle astma volledig te voorkomen, maar patiënten kunnen bepaalde stappen ondernemen om het risico op exacerbaties te verminderen. Het vermijden van bekende triggers zoals allergenen, tabaksrook, en luchtverontreiniging is belangrijk. Het is cruciaal dat patiënten hun medicatie strikt volgens voorschrift gebruiken en regelmatig hun longfunctie controleren om verslechtering vroegtijdig op te merken. Daarnaast kan psychologische ondersteuning en stressmanagement bijdragen aan het beheersen van de aandoening, gezien de sterke invloed van stress op de ernst van de symptomen. Voortdurende monitoring door een longarts en het regelmatig aanpassen van de behandeling kunnen helpen om de ziekte onder controle te houden en ernstige complicaties te voorkomen.

Praktische omgangstips voor brittle astma

Brittle astma is een ernstige vorm van astma waarbij de symptomen moeilijk te beheersen zijn, vaak met plotselinge aanvallen die snel verslechteren.

Acute symptomen herkennen en adequaat reageren

Patiënten moeten leren om hun lichaam goed te kennen en tijdig symptomen van een astma-aanval te herkennen, zoals plotselinge benauwdheid, hoesten of piepen. Het is belangrijk om altijd een goed werkende inhalator bij zich te hebben en te weten hoe deze effectief te gebruiken. Draag een identiteitsarmband of een ander hulpmiddel waarop staat dat je astma hebt, zodat anderen snel kunnen helpen in geval van een aanval. Zorg ervoor dat je omgeving weet hoe te handelen in geval van een ernstige aanval.

Aangepaste fysieke activiteit en omgeving

Patiënten met brittle astma moeten mogelijk hun activiteiten aanpassen om exacerbaties te voorkomen. Dit kan inhouden dat bepaalde intensieve sportactiviteiten vermeden moeten worden. Het is handig om een rustige, gecontroleerde ademhalingstechniek toe te passen tijdens inspanning. Vermijd omgevingen met veel luchtvervuiling, rook, of sterke geuren, aangezien deze prikkels aanvallen kunnen uitlokken. Zorg ervoor dat je leefomgeving goed geventileerd is en voorkom dat allergenen je ademhaling beïnvloeden.

Misvattingen rond brittle astma

Brittle astma is hetzelfde als gewone astma, alleen ernstiger

Brittle astma is niet simpelweg een ernstigere vorm van reguliere astma, maar een aparte en zeldzame subcategorie met specifieke kenmerken. Het wordt gekenmerkt door plotselinge en onvoorspelbare aanvallen die niet goed reageren op standaard medicatie. Zelfs wanneer patiënten trouw hun inhalatoren en andere behandelingen gebruiken, kunnen de symptomen onverwachts verergeren, wat een directe ziekenhuisopname noodzakelijk maakt.

Brittle astma komt alleen voor bij volwassenen

Hoewel brittle astma vaker wordt gediagnosticeerd bij volwassenen, kunnen ook kinderen en adolescenten eraan lijden. In sommige gevallen ontwikkelen de symptomen zich al op jonge leeftijd en verergeren ze naarmate iemand ouder wordt. Bij kinderen kan de diagnose lastiger zijn, omdat astmasymptomen variabel zijn en kunnen overlappen met andere aandoeningen, zoals nierproblemen of luchtweginfecties.

Patiënten met brittle astma hebben altijd een allergische achtergrond

Brittle astma kan zowel allergisch als niet-allergisch van oorsprong zijn. Hoewel veel patiënten een verhoogde gevoeligheid hebben voor bepaalde prikkels zoals pollen of huisstofmijt, zijn er ook mensen zonder duidelijke allergieën die toch ernstige, onvoorspelbare astma-aanvallen krijgen. Andere triggers, zoals virale infecties, hormonale veranderingen of stress, kunnen eveneens een belangrijke rol spelen.

Brittle astma is alleen een probleem voor de longen

Hoewel de longen het meest direct worden aangetast, heeft brittle astma ook gevolgen voor andere organen en systemen. Ernstige astma-aanvallen kunnen leiden tot een verhoogd risico op hartcomplicaties en een verstoorde zuurstofvoorziening naar de hersenen, wat kan resulteren in bewustzijnsverlies. Bovendien kan de impact van voortdurende ademhalingsproblemen leiden tot chronische vermoeidheid en psychologische stress.

Mensen met brittle astma kunnen hun symptomen altijd onder controle houden met een inhalator

Inhalatiemedicatie zoals corticosteroïden en luchtwegverwijders zijn belangrijk bij de behandeling van brittle astma, maar bieden vaak onvoldoende bescherming tegen de plotselinge, ernstige aanvallen die kenmerkend zijn voor deze aandoening. Veel patiënten hebben aanvullende therapieën nodig, zoals zuurstofondersteuning, systemische steroïden en in sommige gevallen zelfs geavanceerde behandelingen zoals biologische therapieën.

Brittle astma heeft geen invloed op de voedingstoestand van een patiënt

Door frequente ontstekingen en het verhoogde gebruik van corticosteroïden lopen patiënten met brittle astma een verhoogd risico op ondervoeding en een verstoring van de elektrolytenbalans. Daarnaast kunnen medicatiebijwerkingen en ademhalingsproblemen de eetlust verminderen, wat verdere tekorten kan veroorzaken. Een goed afgestemd dieet en begeleiding door een diëtist kunnen daarom essentieel zijn voor het behouden van een stabiele gezondheidstoestand.

Psychologische factoren spelen geen rol bij brittle astma

Hoewel brittle astma een fysieke aandoening is, kan stress en angst een aanzienlijke invloed hebben op de frequentie en ernst van astma-aanvallen. Onderzoek toont aan dat patiënten met brittle astma een verhoogd risico hebben op psychische stoornissen, zoals angststoornissen en depressie, vanwege de constante dreiging van plotselinge ademnood. Psychologische ondersteuning en ontspanningstechnieken kunnen daarom een belangrijke aanvulling zijn op de medische behandeling.

Lees verder

• Astma: Chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen
• Status asthmaticus: Ernstig acuut astma met kortademigheid
• Allergisch astma: Ontstoken luchtwegen door allergenen
• EHBO bij een astma-aanval (chronische longaandoening)
• Eosinofiele astma: Belemmerde luchtstroom met kortademigheid