Eosinofiele astma: Belemmerde luchtstroom met kortademigheid

Astma is een verzamelnaam voor aandoeningen waarbij de luchtwegen in de longen ontstoken zijn. Er zijn verschillende vormen van astma, elk met unieke kenmerken zoals de leeftijd waarop de symptomen beginnen, de aard van de symptomen en de behandelingsopties. Eosinofiele astma is een zeldzame vorm waarbij het aantal eosinofielen (een type witte bloedcellen) in het bloed verhoogd is. Deze verhoging veroorzaakt een zwelling in het ademhalingssysteem. Symptomen kunnen onder meer kortademigheid, een verstopte neus en hoesten zijn. De behandeling bestaat uit biologische medicijnen en/of orale medicatie. De vooruitzichten voor deze aandoening variëren afhankelijk van de ernst van de ziekte en de effectiviteit van de behandeling.

• Epidemiologie van eosinofiele astma
• Wat zijn eosinofielen?
• Verschillen met klassieke astma
• Mechanisme
• Oorzaken van eosinofiele astma
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Geassocieerde aandoeningen
• Symptomen: Kortademigheid door belemmerde luchtstroom
• Klassieke tekenen
• Alarmtekens
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van ernstige aandoening
• Complicaties van eosinofiele astma
• Preventie van eosinofiele astma

Epidemiologie van eosinofiele astma

Circa 5% van de patiënten met astma heeft te maken met eosinofiele astma, een ernstige vorm van luchtwegontsteking. Deze vorm van astma ontwikkelt zich meestal bij volwassenen tussen de 25 en 50 jaar. Kinderen en ouderen worden zelden getroffen door deze aandoening.

Wat zijn eosinofielen?

Net als bij andere astmavormen, zijn bij eosinofiele astma de luchtwegen ontstoken en geblokkeerd door vocht en slijm, wat ademhalingsproblemen veroorzaakt. Bij eosinofiele astma zijn echter abnormaal hoge niveaus van eosinofielen aanwezig. Eosinofielen maken deel uit van het immuunsysteem en helpen normaal gesproken bij het bestrijden van infecties. Ze veroorzaken zwelling als reactie op ziektekiemen. Bij eosinofiele astma leidt een overmaat aan eosinofielen tot ernstige ontstekingen in de luchtwegen, wat kan resulteren in aantasting van de sinussen, neusslijmvliezen en lagere luchtwegen. Hoe hoger het aantal eosinofielen, hoe ernstiger de astmasymptomen.

Verschillen met klassieke astma

Patiënten met eosinofiele astma reageren niet op allergenen zoals stuifmeel of huisdierhaar, die vaak een rol spelen bij klassieke astma. Eosinofiele astma komt vaker voor bij volwassenen dan bij kinderen. Bij deze vorm van astma is het hele ademhalingssysteem, van de neus tot de kleinste luchtwegen, ontstoken en gezwollen. Hierdoor is eosinofiele astma vaak ernstiger dan klassieke astma. Kortademigheid is het belangrijkste symptoom, terwijl piepende ademhaling kenmerkend is voor klassieke astma. Eosinofiele astma reageert vaak slecht op inhalatiecorticosteroïden, zelfs bij hoge doses.

Mechanisme

Eosinofiele astma wordt gekarakteriseerd door een verhoogd aantal eosinofielen in de luchtwegen, die een sleutelrol spelen in de ontstekingsreactie. Eosinofielen zijn een type witte bloedcel die betrokken zijn bij allergische reacties en ontstekingen. De aanwezigheid van deze cellen in de luchtwegen kan leiden tot verergering van astmasymptomen, zoals benauwdheid, hoesten en piepende ademhaling.

Immunologische reacties
Bij eosinofiele astma wordt het immuunsysteem geactiveerd door omgevingsfactoren, zoals allergenen, infecties of luchtvervuiling. Dit resulteert in de productie van immunoglobuline E (IgE), die zich bindt aan mestcellen, waardoor deze stoffen afgeven die eosinofielen aantrekken naar de luchtwegen. De eosinofielen veroorzaken ontstekingen en beschadigen de luchtwegen door de afgifte van cytotoxische stoffen.

Luchtwegobstructie
De eosinofiele ontstekingsreactie kan leiden tot de vernauwing van de luchtwegen, wat resulteert in obstructie. De ontstekingen zorgen ervoor dat de spieren rond de luchtwegen zich samentrekken, wat de ademhaling bemoeilijkt. Deze vernauwing kan de typische symptomen van astma, zoals piepende ademhaling en kortademigheid, verergeren.

Chronische ontsteking
De chronische ontsteking die wordt veroorzaakt door eosinofielen kan leiden tot langdurige schade aan het ademhalingssysteem, zoals remodellering van de luchtwegen. Dit proces kan de symptomen van astma verergeren en de ziekte moeilijker behandelbaar maken, vooral bij patiënten met ernstige eosinofiele astma.

Oorzaken van eosinofiele astma

De specifieke oorzaak van eosinofiele astma is nog niet volledig begrepen anno augustus 2024. Hoge eosinofielen kunnen ontstaan als reactie op parasitaire infecties, maar de exacte relatie tussen hoge eosinofielen en astma is onbekend. Er wordt gespeculeerd dat genetische factoren een rol kunnen spelen.

Risicofactoren

De risicofactoren voor eosinofiele astma kunnen zowel genetisch als omgevingsgebonden zijn. Er zijn verschillende factoren die bijdragen aan het ontwikkelen van eosinofiele astma, waaronder allergieën, omgevingsinvloeden en een persoonlijke of familiale voorgeschiedenis van astma.

Allergieën
Patiënten met een geschiedenis van allergieën, zoals hooikoorts of eczeem, lopen een verhoogd risico om eosinofiele astma te ontwikkelen. Allergische reacties kunnen het immuunsysteem stimuleren, wat leidt tot een toename van eosinofielen in de luchtwegen.

Luchtvervuiling
Langdurige blootstelling aan luchtvervuiling kan een belangrijke risicofactor zijn voor eosinofiele astma. Verontreinigende stoffen in de lucht, zoals fijnstof, kunnen ontstekingen in de luchtwegen veroorzaken, wat de kans op het ontwikkelen van eosinofiele astma vergroot.

Infecties
Virale infecties van de luchtwegen kunnen de ontwikkeling van eosinofiele astma bevorderen. Patiënten die vaak luchtweginfecties doormaken, vooral op jonge leeftijd, kunnen een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van deze aandoening.

Roken
Roken kan bijdragen aan de ontwikkeling van eosinofiele astma door het immuunsysteem te verstoren en de luchtwegen te irriteren. Het verhoogt ook de kans op chronische ontstekingen in de luchtwegen, wat leidt tot eosinofiele infiltratie.

Genetische factoren
Er is een genetische component die een rol speelt in het risico op het ontwikkelen van eosinofiele astma. Patiënten met een familiegeschiedenis van astma of andere allergische aandoeningen hebben een verhoogde kans om zelf ook eosinofiele astma te ontwikkelen.

Risicogroepen

Bepaalde groepen mensen lopen een hoger risico om eosinofiele astma te ontwikkelen. Dit kan te maken hebben met genetische aanleg, omgevingsfactoren of een combinatie van beide. Risicogroepen zijn vooral te vinden onder mensen met specifieke gezondheidskenmerken of leefomstandigheden.

Kinderen en jonge volwassenen
Eosinofiele astma komt vaak voor bij kinderen en jonge volwassenen. De ziekte begint meestal op jonge leeftijd, waarbij genetische factoren en allergieën een belangrijke rol spelen. Bij kinderen kan de aandoening leiden tot ernstige ademhalingsproblemen, vooral tijdens infecties of blootstelling aan allergenen.

Mensen met allergieën
Patiënten die lijden aan allergieën, zoals pollenallergie, huisstofmijtallergie of huidschimmel, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van eosinofiele astma. Dit komt doordat allergenen een ontstekingsreactie kunnen veroorzaken die eosinofielen aantrekt naar de luchtwegen.

Rokers en voormalige rokers
Roken is een belangrijke risicofactor voor eosinofiele astma. Rokers hebben vaak een verzwakt immuunsysteem en zijn gevoeliger voor luchtweginfecties en chronische ontstekingen. Eosinofiele astma kan zich ook ontwikkelen bij voormalige rokers, vooral als ze longschade hebben opgelopen door hun rookgedrag.

Ouderen
Hoewel eosinofiele astma vaak begint in de kinderjaren, kunnen ook ouderen de aandoening ontwikkelen. De veroudering van het immuunsysteem kan de gevoeligheid voor ontstekingen verhogen, waardoor eosinofiele astma mogelijk verergerd wordt naarmate mensen ouder worden.

Mensen met een familiegeschiedenis van astma
Genetische factoren spelen een belangrijke rol bij eosinofiele astma. Patiënten met een familiegeschiedenis van astma of andere allergieën hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van deze aandoening. Erfelijke aanleg kan de reactie van het immuunsysteem op bepaalde omgevingsfactoren beïnvloeden, wat de kans op het ontstaan van eosinofiele astma vergroot.

Geassocieerde aandoeningen

Patiënten met eosinofiele astma hebben vaak last van:

• chronische sinusitis
• door aspirine verergerde ademhalingsziekte (aspirine kan astma-aanvallen verergeren)
• eosinofiele otitis media (infectie van het binnenoor)
• neuspoliepen

Daarnaast kan eosinofiele astma geassocieerd worden met andere zeldzame aandoeningen waarbij hoge eosinofielen een rol spelen, vooral als deze aandoeningen het spijsverteringskanaal aantasten.

Symptomen: Kortademigheid door belemmerde luchtstroom

Klassieke tekenen

De symptomen van eosinofiele astma zijn vaak ernstiger en constanter dan die van klassieke astma. Deze kunnen onder meer omvatten:

• anosmie (verlies van reukvermogen)
• chronische sinusinfecties / chronische sinusziekte
• neusafscheiding (sputum)
• verstopte neus
• een algemeen zwak gevoel
• hoesten
• kortademigheid (belangrijkste symptoom)
• neuspoliepen

Alarmtekens

Ernstige symptomen die onmiddellijke medische aandacht vereisen zijn:

• cyanose (blauwzucht: blauwe lippen of nagels)
• duizeligheid
• beklemmend gevoel op de borst
• neusvleugelademhaling
• piepende ademhaling (wheezing)
• blokkades in de luchtwegen
• moeite met dagelijkse activiteiten
• problemen met spreken of lopen in normaal tempo
• snelwerkende medicatie die na vijftien minuten geen verlichting biedt
• tachycardie: meer dan dertig ademhalingen per minuut

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen bij eosinofiele astma zijn signalen die erop wijzen dat de aandoening verergert of dat er sprake is van een acute astma-aanval. Het is belangrijk dat patiënten alert zijn op deze symptomen, zodat ze tijdig medische hulp kunnen zoeken.

Kortademigheid en piepende ademhaling
Kortademigheid is een veelvoorkomend symptoom van eosinofiele astma, vooral tijdens fysieke activiteit of 's nachts. Het wordt vaak gepaard met piepende ademhaling, wat kan wijzen op een verstopte luchtweg. Patiënten ervaren vaak moeite met het in- of uitademen door de vernauwing van de luchtwegen.

Aanhoudende hoest
Hoesten is een ander veelvoorkomend symptoom bij eosinofiele astma. Dit kan een droge, kriebelende hoest zijn die verergert bij contact met allergenen of virale infecties. Bij ernstige gevallen kan de hoest gepaard gaan met slijmproductie, wat kan wijzen op een ontsteking van de luchtwegen.

Pijn op de borst
Patiënten met eosinofiele astma kunnen pijn op de borst ervaren, vooral tijdens een astma-aanval. Deze pijn kan worden veroorzaakt door de vernauwing van de luchtwegen en de extra belasting van de ademhalingsspieren. Pijn op de borst kan ook een teken zijn van een ernstigere verstopping van de luchtwegen.

Vermoeidheid en slaapstoornissen
Chronische ademhalingsproblemen en verstoringen van de slaap kunnen leiden tot vermoeidheid en slaapstoornissen. Patiënten met eosinofiele astma ervaren vaak een verstoorde nachtrust door benauwdheid of hoesten, wat hun algehele gezondheid kan beïnvloeden.

Verergering van symptomen bij allergische triggers
Patiënten met eosinofiele astma kunnen merken dat hun symptomen verergeren bij blootstelling aan allergische triggers, zoals pollen, huisstofmijt of schimmel. Dit kan leiden tot een plotselinge toename van benauwdheid, hoesten en piepende ademhaling, wat vaak duidt op een acute astma-aanval.

Diagnose en onderzoeken

Patiënten met astma wordt geadviseerd om jaarlijks hun arts te bezoeken voor evaluatie van de ziekte en het behandelplan. Voor de diagnose van eosinofiele astma zijn specifieke tests nodig, zoals een bloedonderzoek, analyse van sputum (slijm), speeksel of een bronchiale biopsie. De symptomen van eosinofiele astma kunnen lijken op die van chronische obstructieve longziekte (COPD). De arts controleert ook op geassocieerde aandoeningen om de diagnose te bevestigen.

Behandeling

Oorspronkelijk bestond de behandeling voor eosinofiele astma voornamelijk uit orale corticosteroïden (ontstekingsremmers). Hoewel deze medicijnen nuttig kunnen zijn voor symptoombestrijding, behandelen ze de onderliggende aandoening niet altijd effectief. Sommige patiënten kunnen zelfs afhankelijk worden van deze medicijnen (medicatiemisbruik). Moderne behandelingen omvatten biologische therapieën die gericht zijn op het verminderen van ontstekingen door antileukotriënen in te zetten. Daarnaast kunnen antibiotica worden voorgeschreven voor bijholteontstekingen die vaak samenhangen met eosinofiele astma.

Prognose van ernstige aandoening

Eosinofiele astma is een zeldzame en vaak moeilijk te diagnosticeren aandoening, wat kan leiden tot slecht gecontroleerde symptomen, ziekenhuisopnames en een verminderde kwaliteit van leven. Patiënten kunnen frequent opflakkeringen ervaren en zijn mogelijk afhankelijk van orale corticosteroïden, die ernstige bijwerkingen kunnen hebben. In ernstige gevallen kan eosinofiele astma zelfs leiden tot overlijden. Dankzij recente vooruitgangen in behandelingsopties zijn de vooruitzichten echter aanzienlijk verbeterd.

Complicaties van eosinofiele astma

Vroege diagnose en behandeling zijn cruciaal om ernstige complicaties te voorkomen. Zonder adequate behandeling kan eosinofiele astma leiden tot blijvende schade aan de luchtwegen, zoals verdikking van de wanden of littekens van het longweefsel. Deze complicaties kunnen de longfunctie verder verminderen en de levenskwaliteit van de patiënt negatief beïnvloeden.

Preventie van eosinofiele astma

Hoewel het niet altijd mogelijk is om eosinofiele astma volledig te voorkomen, zijn er enkele strategieën die kunnen helpen het risico te verminderen en de symptomen te beheersen:

• Vermijd triggerfactoren: Identificeer en vermijd factoren die eosinofiele astma kunnen verergeren, zoals allergenen, rook, en verontreinigende stoffen. Hoewel allergenen niet altijd de oorzaak zijn van eosinofiele astma, kunnen ze de symptomen verergeren.
• Regelmatige medische controles: Bezoek regelmatig uw arts voor controle en evaluatie van uw astma. Dit helpt bij vroegtijdige detectie van veranderingen in de symptomen en aanpassing van de behandeling indien nodig.
• Volg het behandelplan: Volg strikt het door uw arts voorgeschreven behandelplan, inclusief medicatie en eventuele andere aanbevelingen. Dit helpt bij het onder controle houden van de aandoening en het voorkomen van opflakkeringen.
• Verbeter de luchtkwaliteit binnenshuis: Zorg voor goede ventilatie in huis en gebruik luchtzuiveringssystemen om allergenen en verontreinigende stoffen te verminderen.
• Gezonde levensstijl: Ondersteun uw gezondheid door een gezonde levensstijl te behouden, inclusief een evenwichtig voedingspatroon, regelmatige lichaamsbeweging en voldoende slaap.
• Immunisaties: Overweeg vaccinaties tegen bepaalde infecties die astmasymptomen kunnen verergeren, zoals griep en longontsteking, in overleg met uw arts.

Lees verder

• Astma: Chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen
• Beroepsastma: Stoffen in werkomgeving vernauwen luchtwegen
• EHBO bij een astma-aanval (chronische longaandoening)
• Allergisch astma: Ontstoken luchtwegen door allergenen
• Inspanningsastma: Hoesten en kortademigheid na sporten