Verharde spieren: symptomen en oorzaken van spierverharding

Verharde spieren duidt op een pijnlijke spierverharding en een (zeer) drukpijnlijke plek in een dwarsgestreepte spier (de skeletspieren). Een spierverharding (myogelose) is een verharding van de getroffen spier. Daarbij worden de spieren in bepaalde delen van het lichaam gespannen, worden ze strak en hard en doen ze pijn wanneer ze worden ingedrukt of bij beweging. De spier is constant gespannen, waardoor deze flexibiliteit en mobiliteit verliest. Verharde spieren kunnen zich voordoen in nek, schouder, rug, armen, benen, bullen en andere delen van het lichaam. Warme kompressen of warme baden helpen meestal om het ongemak van verharde spieren te verlichten.

• Wat zijn verharde spieren?
• Oorzaken van spierverharding
• Eenzijdige belasting en overbelasting
• Slechte houding en fysieke uitlijning
• 's Nachts verkeerd liggen
• Gebrek aan voedingsstoffen
• Andere medische oorzaken
• Symptomen van verharde en gespannen spieren
• Beklemming en pijn
• Bewegingsbeperkingen
• Massage, of arts raadplegen
• Huisarts raadplegen
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van spierverharding
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Wat zijn verharde spieren?

Je kent het vast wel: je zit een keer net iets te lang in een rare houding, en ineens voelt het alsof je spier van steen is. Neem bijvoorbeeld Saskia (34), die tijdens een intensieve verbouwingsklus in een vreemde hoek boven haar hoofd stond te schilderen. "Opeens voelde ik een harde, pijnlijke knobbel in mijn schouder," vertelt ze. "Alsof er een tennisbal onder mijn huid zat die ik niet kon wegduwen." Later bleek het een flinke spierknoop te zijn, ontstaan door overbelasting en stress. Met een beetje fysiotherapie en een warm kompres was ze er gelukkig snel vanaf, maar sindsdien let ze op haar houding en gunt ze haar spieren wat vaker rust. "Je denkt: ach, ik werk gewoon door, maar je lijf vergeet niks!" zegt ze met een glimlach.

Verharde spieren of spierverharding, ook bekend als 'myogelose', duidt op een voelbare, gelokaliseerde verharding van de spieren. Spierverharding wordt vaak gevoeld als een harde spierknoop en de plek is drukpijnlijk. Spierverharding is zelden acuut, maar ontwikkelt zich meestal geleidelijk over een periode van enkele uren tot dagen. Meestal is de mobiliteit van de aangetaste spier ernstig beperkt. In de meeste gevallen blijven verharde spieren tot 4 dagen na de piek aanhouden. In bijzonder ernstige gevallen kan het herstel wel een volledige week duren. In geval van hevige pijn of langdurige spierverharding, is het raadzaam je huisarts te raadplegen. Die schrijft meestal warmtebehandelingen en pijnstillers voor.

Oorzaken van spierverharding

Verharde spieren kunnen behoorlijk vervelend zijn, en de oorzaken zijn net zo divers als de klachten zelf. Soms sluipt het er langzaam in, terwijl het andere keren een gevolg is van een verkeerde beweging of overbelasting. Laten we de meest voorkomende oorzaken onder de loep nemen.

Eenzijdige belasting en overbelasting

Een van de grootste boosdoeners achter spierverharding is eenzijdige belasting. Denk aan urenlang dezelfde beweging maken, zoals typen achter een bureau, of een zware last tillen zonder je lichaam goed te ondersteunen. Saskia (34) leerde dit de harde manier. Tijdens een dag schilderen boven haar hoofd, voelde ze plots een harde knobbel in haar schouder, alsof er een steentje in zat. Het bleek een spierknoop door overbelasting. Zulke situaties ontstaan wanneer spieren zich niet kunnen ontspannen na langdurige inspanning. Het lichaam is als het ware 'op slot' gegaan.

Slechte houding en fysieke uitlijning

Je houding speelt een grotere rol in spierverharding dan je misschien denkt. Een scheve heup, een bekken dat niet helemaal recht staat, of een wervelkolom die onder druk staat, kan spieren overcompenseren. Dit leidt tot spanning en uiteindelijk tot verharding. Zelfs iets eenvoudigs als schoenen zonder goede demping of een verkeerde afzettechniek tijdens het hardlopen kan de spieren in je voeten en benen verkrampen. Een goed uitgelijnd lichaam is essentieel om spanning te vermijden.

's Nachts verkeerd liggen

Een slapeloze nacht met je nek in een onmogelijke hoek kan genoeg zijn om wakker te worden met een spier die voelt als beton. Je matras, kussen en slaaphouding spelen hierbij een cruciale rol. Als je nek of rug niet goed wordt ondersteund, blijven de spieren 'werken' terwijl je eigenlijk hoort te ontspannen. Dat resulteert in spierverharding die je de hele dag voelt.

Gebrek aan voedingsstoffen

Het is niet alleen fysiek gedrag dat invloed heeft op je spieren. Uitdroging of een tekort aan belangrijke voedingsstoffen, zoals magnesium, calcium, of vitamine D, kan spierkrampen en verharding veroorzaken. Je spieren hebben deze stoffen nodig om goed te functioneren en om zich soepel te houden. Zonder voldoende hydratatie kunnen afvalstoffen ophopen in de spieren, wat leidt tot spanning en verharding.

Andere medische oorzaken

Soms is spierverharding het gevolg van dieperliggende medische problemen. Schade aan tussenwervelschijven, gewrichten of het bekken kan zorgen voor een disbalans in de spieren rondom deze gebieden. Ook stress kan een grote rol spelen: spanning bouwt zich letterlijk op in je lichaam, met als resultaat verharde spieren, vaak in de nek, schouders en rug.

Symptomen van verharde en gespannen spieren

Beklemming en pijn

Als een spier constant gespannen is, kan dit leiden tot spierverharding. Dit wordt vaak veroorzaakt door overbelasting, maar het kan ook worden veroorzaakt door mentale stress en spanning. De gevolgen van verhoogde spierspanning zijn een sterk gevoel van beklemming en pijn. De symptomen van verharde spieren manifesteren zich door hevige pijn in de aangetaste spier, die slechts gedeeltelijk of helemaal niet kan meer gebruikt kan worden.

Bewegingsbeperkingen

Typerend voor spierverharding is dat de hele spierstreng wordt aangetast. De getroffen persoon heeft het gevoel dat de spier is ingekort en nauwelijks elastisch. Als gevolg van deze beperking probeert men bepaalde bewegingen te vermijden. Maar dit kan leiden tot een nog zwaardere belasting en zelfs een gescheurde spier.

Massage, of arts raadplegen

Bij milde spierverharding is het vaak voldoende om de aangetaste lichaamsdelen los te maken door (sport)massages. In meer hardnekkige gevallen zijn meestal verschillende massages nodig voor ontspanning. Als verharde spieren enkele dagen aanhouden en de pijn ernstig is, moet altijd een arts worden geraadpleegd.

Huisarts raadplegen

Bij spierverharding kun je vaak zelfzorgmaatregelen toepassen ter verlichting van de klachten zodat je geen afspraak hoeft te maken met je huisarts. Vaak helpen balancerende bewegingen (oefeningen) die zoveel mogelijk spieren aanspreken. Bovendien is het belangrijk om je zitpositie en je algemene houding te checken en zo nodig corrigeren, bijvoorbeeld opgetrokken schouders. Onbewust trekken mensen vaak de schouders hoog en dit kan voor allerlei klachten zorgen in de schouder- en nekregio. Een (sport)massage of sporten zoals zwemmen kan spierverharding helpen voorkomen en bestaande ongemakken verlichten.

Als de zelfzorgmaatregelen onvoldoende soelaas bieden, is het raadzaam je huisarts te raadplegen. Dit geldt ook als de verharding al weken of maanden aanhoudt of telkens terugkomt. Als er andere klachten zijn, zoals pijn, stoornissen in de bloedsomloop, stijfheid in het lichaam of bewegingsbeperkingen, is een doktersbezoek noodzakelijk. Raadpleeg onmiddellijk een arts in geval van functionele storingen. Deze omvatten verminderd bewustzijn, ademnood of verminderd gezichtsvermogen.

Bekkenhelling of hangende schouders zijn standafwijkingen die voor klachten zorgen en een aanwijzing kunnen zijn voor problemen met het skelet. Raadpleeg daarom een ​​arts bij dergelijke klachten. In sommige gevallen leiden psychosomatische aandoeningen tot spierverharding. Een bezoek aan een huisarts is dan zinvol om te kijken hoe je deze problematiek de baas kan. Soms helpen enkele gesprekken bij de praktijkondersteuner van de huisarts (POH).

Onderzoek en diagnose

In de regel kan een verharde spier heel goed worden vastgesteld door palpatie, omdat het extreem pijnlijk is en onder de huid kan worden verplaatst. De oorzaken van spierverharding zijn onder meer eenzijdige belasting op het werk of in de sport, degeneratieve veranderingen van de wervelkolom of gewrichten, fibromyalgie, evenals gegeneraliseerde tendopathie in het bewegingsapparaat (peesblessures). In de regel volstaat lichamelijk onderzoek door de huisarts, maar daarnaast kunnen echografie, een CT-scan of een MRI-scan ook worden uitgevoerd om eventuele kwaadaardige ziekten uit te sluiten in het geval van een onduidelijk klinisch beeld. Om ontstekingen en metabole ziekten (stofwisselingsziekten) uit te sluiten, kan bloedonderzoek worden gedaan.

Behandeling van spierverharding

Als je verwond raakt tijdens het sporten en lijdt aan spierverharding, dan is het verstandig om direct de intensiteit van de training te verminderen. Als de spanning van het spierstelsel zeer hoog is, moet de sportactiviteit onmiddellijk worden gestaakt. Om de spier te ontspannen, moeten de spieren in het getroffen gebied voorzichtig worden uitgerekt. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat de pijngrens niet wordt overschreden, anders bestaat er een risico op letsel aan de spier.

Je kunt veel doen om verharde spieren tegen te gaan of te verlichten. Een warm bad om de spieren te ontspannen helpt vaak al. Vervolgens kun je weer voorzichtig je spieren rekken. Er zij ook warmtepleisters voor je spieren. Dit helpt de spieren te ontspannen. Je kunt ook een warme kruik toepassen. Boven kan een (sport)massage helpen om de aangetaste spieren te ontspannen of los te maken. De arts kan spierverslappers voorschrijven om de pijn en spierspanning te verminderen, vooral 's nachts.

Magnesiumsupplementen kunnen ook helpen om de spieren te ontspannen. Ze kunnen ook preventief worden ingenomen. Een voldoende hydratatie ofwel voldoende vocht innemen is ook zinvol. Je houdt de vochtbalans het best op peil door voldoende (water) te drinken.

Een fysiotherapeut kan bij verharde spieren dry Needling toepassen. Dit is een moderne westerse manier van weefselstimulatie op triggerpoints en triggerzones met een naald. De fysiotherapeut prikt met een speciale techniek spieren aan, zodat deze ontspannen raken.

Prognose

Normaal gesproken is de prognose gunstig in geval van verharde spieren. Zodra de oorzaak van de klachten is gevonden en adequaat wordt behandeld, komt het meestal binnen korte tijd volledig tot herstel. In het geval van een tekort aan voedingsstoffen of sporenelementen kan dit worden gecompenseerd door de inname van specifiek geselecteerde voedingsmiddelen. In de meeste gevallen wordt verlichting binnen enkele weken bereikt. Als je klachten hebt doordat je te weinig hebt gedronken, kan herstel zelfs binnen enkele dagen intreden als je het tekort aanvult. Massage van de getroffen gebieden kan bijdragen aan een snellere verlichting. Teneinde herhaling van spierverharding te voorkomen, is het belangrijk om je lichaamshouding goed in de gaten te houden en gezond en gevarieerd te eten. Als eenzijdige belasting of overbelasting wordt vermeden, kan recidief worden voorkomen.

Complicaties

Verharde spieren veroorzaakt pijn in het getroffen gebied. De spieren zijn gespannen en veroorzaken een gevoel van ongemak tijdens bewegingen. Je kunt de spieren minder belasten, aangezien ze niet volledig functioneel zijn door de verharding. Bloedsomloopstoornissen zijn mogelijk. Deze leiden tot gevoelsstoornissen in de omliggende regio. Gevoelloosheid (doof gevoel), tintelingen, prikkelingen, jeuk of overgevoeligheid zijn mogelijke symptomen van een gevoelsstoornis.

Verharde spieren in de ledematen leidt tot een eenzijdige belasting van het lichaam. De gezonde helft van het lichaam compenseert de beperkte beweging van de aangedane zijde. Er treedt een scheeftrekking op die tot permanente schade kan leiden. Als de spierverharding optreedt in de rug of nek, veroorzaakt dit pijn tijdens rotatiebewegingen. Bovendien kan hoofdpijn aanwezig zijn en, in sommige gevallen, kaak- of kiespijn. Als gevolg hiervan wordt de aandacht verminderd, neemt de concentratie af en wordt het algemene prestatieniveau verlaagd. Verharde spieren kunnen ook het skelet belasten. De botten kunnen pijn doen en dit vergroot het ongemak.

Preventie

Sporters moeten hun trainingsschema allengs uitbouwen. Warming-ui en uitgebreide afkoeling aan het einde van de sportsessie (uitlopen, uitfietsen of actieve en passieve rekoefeningen) zijn zinvolle preventieve maatregelen. Het is ook belangrijk om je activiteitenniveau langzaam te verhogen, zodat het spierweefsel voldoende tijd heeft om te wennen aan de verhoogde belasting. Ook moeten spieren regelmatig worden gestrekt, waardoor het risico op spierverharding zoveel mogelijk wordt beperkt.

Lees verder

• Spierverharding in dij of bovenbeen: oorzaken en behandeling
• Verkrampte spieren: behandeling en zelfzorg spierverkramping
• Spierspasmen: oorzaken, symptomen & behandeling spierkrampen
• Spierspanning: oorzaken en symptomen van hoge spierspanning
• Spierpijn: oorzaken en symptomen spierpijn in benen en armen