Chronische verkoudheid: symptomen, oorzaken en behandeling

Iedereen kent verkoudheid. Meestal geneest het binnen een paar dagen. Soms kan een verkoudheid echter langer duren, vooral wanneer een verkoudheid niet goed is genezen en je aan het kwakkelen bent. In het geval van een chronische verkoudheid blijven de typische symptomen van een verkoudheid gedurende een periode van enkele weken of maanden aanhouden of zijn er terugkerende ziekte-episodes binnen een zeer korte tijd na een infectie. Een verkoudheid is een infectie van de bovenste luchtwegen. Verkoudheid wordt veroorzaakt door talloze soorten verkoudheidsvirussen, die ook voortdurend veranderen en zich aanpassen. Ze beïnvloeden vooral de slijmvliezen van de neus, nek en bronchiën. Een verkoudheid is erg besmettelijk en komt daarom vaak voor: schoolkinderen krijgen zeven tot tien keer per jaar een verkoudheid en volwassenen twee tot vijf keer per jaar. Verkoudheid kenmerkt zich door klachten als niezen, snotteren, hoesten, keelpijn, heesheid en oorpijn. Soms is er een lichte koorts.

• Wat is (chronische) verkoudheid?
• Wanneer zijn mensen met verkoudheid besmettelijk?
• Symptomen van een verkoudheid
• Gewone verkoudheid
• Chronische verkoudheid
• Oorzaken van chronische verkoudheid
• Onvoldoende herstel
• Veel mogelijke oorzaken
• Roken
• Stress
• Allergie
• Wanneer de huisarts raadplegen?
• Kinderen
• Jongeren en volwassenen
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van verkoudheid
• Hoesten
• Neus ophalen
• Verstopte neus
• Stomen
• Pijn of koorts
• Roken
• Vitamine C, Echinacea-preparaten en zink
• Baby's en kinderen
• Duur
• Prognose
• Preventie: verkoudheid voorkomen
• Goede luchtvochtigheid en ventilatie
• Goede hygiëne

Wat is (chronische) verkoudheid?

Bijna ieder mens heeft één of meerdere keren per jaar last van een verkoudheid. Kinderen zijn kwetsbaarder dan volwassenen. Dat komt omdat kinderen nog geen afweer hebben gevormd voor de meest voorkomende virussen die rondgaan en deze boosdoeners verspreiden zich sneller op kinderdagverblijven, crèches en scholen. Verkoudheid wordt veroorzaakt door één van de vele verkoudheidsvirussen, zoals het rhinovirus, het coronavirus of het respiratoir syncytieel virus (RS-virus). Dit zijn zeer kleine virussen die bijna altijd aanwezig zijn, uitgezonderd in zéér koude klimaten. Verkoudheidsvirussen gedragen zich als commensale virussen, die pas ziekte teweeg brengen op het moment dat de gastheer door afkoeling niet meer voldoende weerstand kan bieden. Bij verkoudheid gaat het om ongeveer 200 zeer besmettelijke virussen, die worden verspreid doordat bij hoesten en niezen druppeltjes in de lucht terechtkomen. Je kunt het virus ook oplopen door direct fysiek contact met iemand die besmet is of met een besmet voorwerp, zoals een deurkruk, toetsenbord, muis, kraan of speelgoed.

Als je langdurig of vaak last hebt van een verstopte neus, een loopneus, niezen of jeuk in de neus, dan spreekt men wel van 'chronische verkoudheid'. In veel gevallen is overgevoeligheid voor bepaalde prikkels (zoals allergische prikkels of roken) de oorzaak en gaat het dus niet sec om een verkoudheid.

Wanneer zijn mensen met verkoudheid besmettelijk?

Een persoon die is besmet met een verkoudheidsvirus is besmettelijk vanaf het moment dat de klachten ontstaan, maar vaak ook al voordat bekende verkoudheidsverschijnselen als snotterigheid, hoesten en keelpijn optreden. In de tijd tussen de besmetting met het virus en het moment dat je zelf ziekteverschijnselen vertoont (de incubatietijd), ben je vaak al wel besmettelijk. Enkele dagen nadat je de eerste klachten kreeg, vermindert de besmettelijkheid. Je bent vaak het meest besmettelijk als de verkoudheid op zijn hoogtepunt is en je flink loopt te snotteren.

Bij verkoudheid is er sprake van een ontsteking van het slijmvlies in de neus, de bijholten en de keel, welke wordt veroorzaakt door een verkoudheidsvirus. Gemiddeld worden volwassenen worden ongeveer 2 tot 5 keer per jaar verkouden, en kinderen maar liefst 6 tot 10 keer per jaar.

Als je verkouden bent treden circa 2 tot 3 dagen na de infectie klachten op. De periode tussen de infectie en dat iemand ziek wordt, noemt men de incubatietijd. Bekende verschijnselen zijn de aanwezigheid van snot in de neus en in de keel, neusverstopping, niezen en proesten, keelpijn (pijn in de keel) en hoesten. Je kunt ook last hebben van hoofdpijn en een drukgevoel op de kaken. Meestal heb je geen last van hoge koorts, maar is er vaak sprake van een lichte verhoging van maximaal 38,5° Celsius, behalve bij kleine kinderen. Normaal gesproken is een verkoudheid na een week wel over. Rokers kunnen langer last hebben van een verkoudheid. Dit komt omdat roken het (neus)slijmvlies irriteert. Wanneer de klachten van verkoudheid na 10 dagen niet zijn verdwenen, dan is er vaak iets anders aan de hand, zoals een kaakholteontsteking (bijholteontsteking) of een allergie.

Virussen die verkoudheid veroorzaken verspreiden zich gemakkelijk via vochtdruppeltjes in de uitgeademde lucht. Deze druppeltjes worden vervolgens door anderen ingeademd. Vooral door praten, hoesten of niezen worden de boosdoeners verspreid. De virussen worden gemakkelijk verspreidt in ruimten waar mensen dicht bij elkaar zitten en/of waar slecht geventileerd wordt. Voorbeelden hiervan zijn een trein of bus, een school, kinderdagverblijf of uitgaansgelegenheid. Verkoudheidsvirussen kunnen ook worden overgedragen via handen en voorwerpen, zoals een deurknop. Bijvoorbeeld iemand die verkouden is, zit met zijn vingers aan zijn neus of doet zijn hand voor de mond waarna hij niest of hoest. Daarna geeft hij een ander persoon de hand of hij raakt iets aan dat daarna door anderen wordt aangeraakt.

Het in acht nemen van goede hygiëne kan verspreiding en besmetting beperken. Je kunt een aantal maatregelen nemen om besmetting te voorkomen, zoals bijvoorbeeld regelmatig je handen wassen met water en zeep en het zo min mogelijk je mond, neus of ogen aanraken. Deze maatregelen worden in een ander artikel uitgebreid besproken.

Symptomen van een verkoudheid

Gewone verkoudheid

Een verkoudheid is een acute, oppervlakkige ontsteking van het slijmvlies van de bovenste luchtwegen (neus en keel), veroorzaakt door een virus. Het begint meestal met keelpijn en zwelling van het neusslijmvlies, waardoor je neus verstopt raakt. De bekende verstopte neus. Gedurende één tot meerdere etmalen nemen de klachten toe. Courante klachten zijn lichte koorts (bij jonge kinderen soms zelfs flinke koorts), spierpijn, hoofdpijn en hoesten. Je voelt je niet lekker en (kleine) kinderen kunnen wat hangerig en zeurderig worden. Het neusslijmvlies scheidt aanvankelijk waterig vocht af en later slijmerig vocht. Je kunt ook waterige ogen krijgen. Kinderen kunnen bij een verkoudheid ook 'snotogen' krijgen. Er hoopt zich dan gelige prut of pus in de ooghoeken, als gevolg waarvan de ogen 's ochtends vaak zijn dichtgeplakt. Door een secundaire bacteriële ontsteking kan deze afscheiding etterig worden, te herkennen aan de groene/gele kleur. Reuk en smaak zijn verstoord. Na enkele dagen verminderen de symptomen en na ongeveer 1 tot 2 weken is volledig herstel opgetreden. Bij kleine kinderen kan dat wat langer duren. Soms treedt een bijkomende complicatie op. Een veel geziene complicatie is oorpijn als gevolg van een bacteriële infectie van het oor.

Chronische verkoudheid

Iedereen kent de klassieke verkoudheidssymptomen. De ziekteverwekkers dringen het lichaam binnen en vestigen zich. Kort daarna verschijnen de eerste symptomen, die ook afhangen van waar de ziekteverwekkers zich bevinden. Een verkoudheid begint vaak met een krassende keel, een lichte hoest of een verstopte neus. Later zijn er de resterende symptomen zoals misselijkheid, keelpijn, koorts of ernstige hoest.

Een chronische verkoudheid is vooral te herkennen aan de duur van de ziekte. Het kan weken of zelfs maanden duren. De symptomen kunnen aanzienlijk zwakker zijn dan bij een acute verkoudheid. De ziekteverwekkers kunnen ook worden 'overgedragen'. Het lichaam heeft niet de tijd om alle ziekteverwekkers te doden, dus de kou kan steeds weer uitbreken. Een reeks verkoudheden op korte termijn kan daarom ook worden beschouwd als een chronische verkoudheid.

Oorzaken van chronische verkoudheid

Een chronische verkoudheid kent de volgende oorzaken.

Onvoldoende herstel

Een chronische verkoudheid kan zich ontwikkelen, vooral als een infectie niet volledig is genezen. Adequate bescherming is belangrijk zodat het lichaam de ziekteverwekkers effectief kan bestrijden. Verschillende middelen zoals neusdouches, neussprays of inhalaties kunnen ook een positief effect hebben op het verloop van de ziekte. In de regel geneest een verkoudheid echter vanzelf.

Veel mogelijke oorzaken

Niet alle mensen worden (in gelijke mate) ziek van verkoudheid. Immuniteit kan bestaan ​​uit eerder contact met de circulerende virusvariant. Bovendien kan de virusdosis voor het begin van de ziekte te laag zijn of kan het immuunsysteem symptomen van de ziekte voorkomen. Met een intact immuunsysteem en een lage dosis van de ziekteverwekker, kan de ziekte volledig afwezig zijn of alleen zwak zijn. Factoren die de functie van het menselijke immuunsysteem als geheel verzwakken, beïnvloeden het verloop van een verkoudheid. Deze omvatten:

• chronische ziekten
• medicinale immunosuppressieve behandeling, bijvoorbeeld na een orgaantransplantatie
• ondervoeding
• ongezond eten
• gifstoffen uit de omgeving
• chronische stress
• slaapgebrek, te weinig slaap
• gebrek aan lichaamsbeweging
• te veel sporten / overtraining
• irritatie of verzwakking van de slijmvliezen als gevolg van droge lucht of stof
• overmatige blootstelling aan kou
• vitamine D-tekort

Een combinatie van verschillende factoren zorgt voor een verhoogde belasting van het immuunsysteem.

Roken

Roken irriteert de luchtwegen. Iedereen die rookt, neemt naast nicotine duizenden andere giftige stoffen op, zoals teer, koolmonoxide, benzeen, nitrosamine, formaldehyde, waterstofcyanide en arsenicum. Deze stoffen zijn giftig voor de luchtwegen en irriteren ze permanent. Dit maakt rokers veel vatbaarder voor onder meer virussen die verkoudheid veroorzaken.

Stress

Stress speelt een belangrijke rol bij de ontwikkeling van chronische verkoudheid. Ten eerste voorkomt stress vaak dat je de tijd neemt om een ​​infectie volledig te laten genezen, waardoor je blijft kwakkelen. Stress die lang aanhoudt, beïnvloedt ook de slaap, het hormonale systeem en een aantal andere dingen, zoals voeding of activiteit. Al deze zaken beïnvloeden de effectiviteit van het immuunsysteem. Stress heeft ook een directe invloed op de immuunrespons.

Allergie

Een infectie hoeft niet altijd de oorzaak te zijn van een chronische verkoudheid. Een allergie kan ook typische verkoudheidssymptomen veroorzaken, zoals een verstopte neus of waterige ogen. Allergische klachten zijn reacties van je immuunsysteem, die bepaalde stoffen zoals pollen, huisstofmijten of voedsel onterecht aanziet als een bedreiging voor je lichaam. Een allergie duurt meestal zolang het lichaam wordt blootgesteld aan deze stoffen. Dit betekent dat allergieën heel lang kunnen duren en verkeerd kunnen worden begrepen als een chronische verkoudheid. De diagnose van een allergie kan meestal worden gesteld door een eenvoudige huidtest bij de huisarts.

Wanneer de huisarts raadplegen?

Kinderen

Gemiddeld is een kind acht keer per jaar verkouden en normaal gesproken gaat een verkoudheid binnen één tot twee weken vanzelf weer over. Het is dus ook niet nodig om bij een verkoudheid meteen naar de huisarts te gaan. Ga in de volgende gevallen met je kind naar de huisarts:

• als een verkoudheid langer dan twee weken aanhoudt en dus chronisch wordt
• wanneer er ademhalingsproblemen ontstaan
• als je kind slecht drinkt (wat uitdroging kan veroorzaken)
• wanneer de symptomen verergeren

verder geldt in alle gevallen: als je je zorgen maakt om de gezondheid van je baby, neem dan contact op met de huisarts.

Als een kind voortdurend of chronisch verkouden is, kan er een andere oorzaak zijn, zoals een allergie of vergrote amandelen. Onderzoek door een huisarts is dan verstandig.

Jongeren en volwassenen

Als een verkoudheid chronisch wordt of als je ook andere klachten ontwikkelt, dan kan dat een reden zijn om met je huisarts contact op te nemen. Bijvoorbeeld bij:

• benauwdheid
• piepende ademhaling
• sufheid
• koorts die langer duurt dan 5 dagen

Neem ook contact op met met je huisarts als je koorts gehad hebt en na enkele dagen opnieuw koorts krijgt of als je je erg ziek of zwak voelt.

Onderzoek en diagnose

De meeste mensen met chronische verkoudheid kunnen worden gediagnosticeerd op basis van hun klachten. Als je huisarts vermoedt dat er sprake is een bacteriële infectie of een andere aandoening, kan hij of zij een röntgenfoto van de borst of andere tests (bijvoorbeeld een allergietest) laten uitvoeren om andere oorzaken van je symptomen uit te sluiten.

Behandeling van verkoudheid

Hoe kun je het beste een milde of zware verkoudheid bestrijden? Vrijwel iedereen is één of meerdere keren per jaar verkouden. Kinderen zijn iets kwetsbaarder voor verkoudheid, omdat ze nog geen voldoende afweer hebben ontwikkeld tegen virussen. Bovendien verspreiden deze boosdoeners zich sneller op crèches en op scholen. Verkoudheid wordt veroorzaakt door één van de vele verkoudheidsvirussen die in druppeltjes snot, slijm en speeksel zitten en door praten, hoesten of niezen worden verspreid. Normaal gesproken gaat een verkoudheid na 1 tot 3 weken vanzelf over. Er zijn geen medicijnen of geneesmiddelen om verkoudheid te bestrijden. Wel kunnen de volgende tips helpen om de verkoudheidsklachten en symptomen te verlichten.

Hoesten

Het is aan te raden om je hoest niet te onderdrukken als je veel slijm ophoest. De hoestprikkel is dan juist nodig om het slijm kwijt te raken. Hoesten heeft namelijk als functie om de luchtwegen schoon te houden. Hinderlijke hoestprikkels die je bijvoorbeeld uit je slaap houden, kun je desgewenst onderdrukken met een noscapine-houdend middel. Noscapine werkt hoestprikkeldempend. Het wordt gebruikt bij kriebelhoest.

Neus ophalen

Je neus ophalen is te prefereren boven snuiten. Ophalen zuigt het slijm weg uit de bijholten en dit verkleint de kans op ontstekingen aldaar. Wanneer je je neus snuit, snuit dan de neusgaten één voor één.

Verstopte neus

Zoutwaterdruppels en xylometazolinedruppels kunnen helpen de neusgangen open te houden. Zoutwaterdruppels verdunnen het ingedikte slijm en xylometazolinedruppels doet het opgezwollen slijmvlies slinken. Hierdoor wordt het ademen gemakkelijker. Voor volwassenen en kinderen zijn aparte druppels of sprays verkrijgbaar. Lees de bijsluiter goed alvorens het te gebruiken.

Stomen

Stomen kan verlichting geven van de klachten doordat het slijm oplost, maar stomen versnelt het genezingsproces niet. Stomen zorgt ervoor dat geïnfecteerd slijm en andere afvalstoffen uit de luchtwegen verwijderd worden. Volwassen personen kunnen stomen boven een kom heet water. Voeg geen kamille of menthol aan het water toe, aangezien dit kan de slijmvliezen kan irriteren. Plaats een doek over het hoofd en adem vervolgens de warme vochtige lucht in. Kinderen kunnen vanuit veiligheidsoverwegingen het beste stoom inademen in een badkamer of douche waar je de warmwaterkraan laat stromen.

Pijn of koorts

Pijn en koorts kunnen verlicht worden door paracetamol of ibuprofen. Kinderen moet je geen aspirine geven, omdat het geassocieerd wordt met een verhoogd risico op het Reye-syndroom, een zeer zeldzaam, maar potentieel dodelijk syndroom welke alle organen van het lichaam beïnvloedt. Voor kinderen bestaat er kinderparacetamol.

Roken

Roken is funest voor je als je verkouden bent. Rook irriteert de slijmvliezen en vertraagt de genezing. Voorkom daarom blootstelling aan sigarettenrook en stop met roken als je rookt.

Vitamine C, Echinacea-preparaten en zink

Vitamine C voorkomt een verkoudheid niet, maar lijkt wel de duur ervan te verminderen. Het is anno 2020 nog niet duidelijk of Echinacea-preparaten de kans op verkoudheid of de duur ervan (kunnen) verminderen. Uit onderzoek blijkt dat zink de duur van de verkoudheid kan verkorten.

Duur

Om een ​​verkoudheid chronisch te noemen, moet deze enkele weken duren. Hoe lang de ziekte duurt, hangt van verschillende factoren af. Een chronische verkoudheid kan duidelijke oorzaken hebben, zoals een immuundeficiëntie (afweerstoornis). Zolang een dergelijke oorzaak aanhoudt, kan de chronische verkoudheid aanhouden. Vooral als een chronische verkoudheid niet wordt behandeld en de oorzaken ervan niet worden gevonden en bestreden, kan de ziekte zeer lang aanslepen.

Prognose

De prognose van een chronische verkoudheid hangt ook af van de oorzaken. Vaak zijn dit gemakkelijk te voorkomen factoren zoals overmatige stress, gebrek aan slaap, slechte hygiëne of een gebrek aan belangrijke voedingsstoffen zoals bepaalde vitaminen, mineralen en sporenelementen. Als deze oorzaken kunnen worden gevonden en verholpen, zou een chronische verkoudheid ook zonder gevolgen moeten genezen.

Ernstige ziekten zoals aids of behandelingen die het immuunsysteem onderdrukken, kunnen ook de oorzaak zijn van een chronische verkoudheid. In dit geval kan de prognose aanzienlijk slechter zijn. Een nauwkeurige diagnose van chronische verkoudheid is daarom belangrijk.

Preventie: verkoudheid voorkomen

Je kunt moeilijk een heel jaar lang verkoudheid vermijden. Ook is er geen vaccin tegen verkoudheid. Er zijn immers zoveel verschillende virussen die verkoudheid veroorzaken en elk virus kan in de loop van de tijd zich wat aanpassen. Wel kun je voorzorgsmaatregelen treffen. De beste voorzorgsmaatregel is goede hygiëne.

Goede luchtvochtigheid en ventilatie

Verkoudheidsvirussen verspreiden zich door middel van besmette speekseldruppeltjes, welke door hoesten, proesten en niezen in de lucht komen en door anderen ingeademd kunnen worden. Naast een goede luchtvochtigheid, is ventilatie in de leefomgeving daarom belangrijk. Besmetting met verkoudheids- en griepvirussen vindt vooral plaats in ruimtes waar mensen dicht bij elkaar zitten en waar slecht wordt geventileerd.

Goede hygiëne

Andere tips om verkoudheid te vermijden: was meerdere keren per dag je handen en droog ze goed af met een papieren doekje, dat je daarna weggooit. Raak verder je mond, neus en ogen zo min mogelijk aan. Gooi gebruikte zakdoeken weg en maak voorwerpen (deurklinken, maar ook speelgoed) en oppervlakken goed schoon. Hoesten en niezen doe je in de elleboogholte in plaats van in de hand; dan is de kans dat je anderen besmet kleiner. Deze maatregelen helpen om de verspreiding van de boosdoeners te beperken.

Lees verder

• Chronische loopneus: symptomen, behandeling en preventie
• Verkoudheid symptomen genezen & tips: zink en neusdruppels
• Verkoudheid tips: adviezen voor baby, kind en volwassene
• Verkoudheid: verstopte neus, niezen, koorts, keelpijn, hoest
• Natuurlijke middelen tegen keelpijn: kruiden en huismiddelen