Metatarsalgie: Pijn en ontsteking in bal van voet

De bal van de voet is het deel van de voetzool dat zich net achter de tenen bevindt. Metatarsalgie is een voetaandoening waarbij een patiënt pijn en ontsteking in de bal van de voet ervaart. Diverse voet- en teenafwijkingen en ook bepaalde omgevingsfactoren zijn de oorzaak van de voetpijn. Naast voetpijn en teenpijn komen mogelijk ook andere symptomen tot uiting. Diverse thuisbehandelingen verlichten de klachten, al is soms wel een medische behandeling nodig. Het is belangrijk om de voetpijn te behandelen want anders ontstaan vervelende complicaties. Tot slot zijn enkele eenvoudige adviezen beschikbaar om niet zo snel pijnklachten in de bal van de voet te ervaren.

• Oorzaken van metatarsalgie
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van voetpijn
• Zelfzorg
• Professionele medische behandeling
• Complicaties
• Preventie van pijn en ontsteking in bal van voet

Oorzaken van metatarsalgie

Bij patiënten met metatarsalgie ontstaat pijn en een ontsteking in de bal van de voet. Dit is het gevolg van diverse aandoeningen/afwijkingen en omgevingsfactoren.

Aandoeningen

Enkele aandoeningen en afwijkingen verhogen de kans op een ontsteking en pijn in de bal van de voet:

• artrose (reumatische aandoening van het gewrichtskraakbeen)
• beknelde zenuwen
• bunions (pijnlijke misvorming van gewricht van grote teen)
• de ziekte van Freiberg
• eelt of huidletsels: Hierdoor is het gewicht op de voet ongelijk verdeeld.
• een Morton neuroom (pijn aan voet door zwelling van zenuw)
• hamertenen (abnormale bocht in middelste gewricht van teen)
• inflammatoire artritis (gewrichtsontsteking met gewrichtspijn, gewrichtsstijfheid en gezwollen gewrichten) zoals reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen) of jicht (pijn aan grote teen en andere gewrichten)
• klauwtenen
• problemen met de bloedsomloop
• sesamoïditis
• stressfracturen (herhaalde belasting op botten met botpijn)
• suikerziekte / diabetische neuropathie (zenuwschade door suikerziekte) / voetproblemen als gevolg van diabetes mellitus
• voeten met abnormaal lange botten
• voeten met hoge bogen

Omgevingsfactoren

Verder komt metatarsalgie vaker voor wanneer één of meer van volgende omgevingsfactoren aanwezig zijn:

• intense/overmatige lichaamsbeweging
• leeftijd: Metatarsalgie komt vaker voor bij ouderen vanwege het verouderingsproces. Het vetweefsel van het voetkussen verdunt of verschuift bij het verouderen.
• overgewicht hebben
• slecht passende schoenen of hoge hakken dragen: Slecht passende schoenen oefenen druk uit op de botten van de voeten.
• sporten met een hoge impact zoals rennen en springen

Symptomen

Patiënten ervaren vooral scherpe of brandende pijn in de bal van de voet. Deze voetpijn verergert bij het bewegen van de voet, maar ook bij het gewoon staan op de voet. De pijn is ook erger wanneer een patiënt met blote voeten op een harde ondergrond loopt. De scherpe of schietende pijn is eveneens voelbaar in de grote teen of de drie tenen die zich het dichtst bij de grote teen bevinden (teenpijn). In de tenen of voet ontstaan gevoelloosheid of tintelingen. Rugpijn of beenpijn zijn andere tekenen. Verder komt mogelijk zwakte in de ledematen tot uiting. Tevens hebben patiënten soms het gevoel dat ze op kiezelstenen lopen. Tot slot kampen patiënten met pijn en ongemak bij het dragen van schoenen en sokken.

Diagnose en onderzoeken

Na het melden van de klachten en medische geschiedenis waarbij de arts oog heeft voor mogelijke risicofactoren (zoals sporten of overgewicht), voert de arts een lichamelijk onderzoek uit. Mogelijk bestelt de arts röntgenfoto’s van de voet. Af en toe is een echografie of MRI-scan nodig om de zachte weefsels rondom de metatarsofalangeale gewrichten (gewricht tussen een middenvoetsbeentje en het basiskootje van een teen) te beoordelen. Hij kan dankzij deze beeldvormende onderzoeken diverse voetafwijkingen opsporen of uitsluiten.

Behandeling van voetpijn

Zelfzorg

De patiënt moet mogelijk bepaalde activiteiten terugschroeven. Het toepassen van ijs gewikkeld in een dunne handdoek of een coldpack vermindert de zwelling. Het is verder verstandig om de voet zo veel mogelijk omhoog te houden, want hierdoor kan het vocht wegvloeien of wordt een vochtophoping voorkomen. Als overgewicht bijdraagt aan de voetpijn, is het aangewezen om gewicht te verliezen door middel van een gezonde, evenwichtige voeding en voldoende lichaamsbeweging. Een niet-steroïde ontstekingsremmer (NSAID) vermindert voorts de pijn en ontsteking. Draagt de patiënt slecht passende schoenen, dan opteert hij het best voor geschikt schoeisel. Het getroffen gebied masseren is ook een goed advies, want op deze manier verlicht de patiënt de zwellende druk, verbetert de lokale bloedsomloop en vermindert de pijn.

Professionele medische behandeling

Fysiotherapie
Een fysiotherapeut leert de patiënt corrigerende voethoudingsoefeningen aan. Hierdoor is het mogelijk om de dynamische spiercontrole van de voet te corrigeren.

Hulpmiddelen
Schoeninzetstukken (orthesen) verminderen de pijn en bieden ondersteuning. Ook zijn patiënten gebaat met inlegzolen / steunzolen die de voet beschermen.

Medicatie
De arts geeft soms een corticosteroïde injectie in de voet om de pijn te verminderen.

Chirurgie
Als er voetproblemen zijn die de metatarsalgie veroorzaken, stelt de arts een operatie voor. Het type operatie hangt af van de oorzaak van het probleem.

Onderliggend probleem
Enkele aandoeningen en afwijkingen vormen een risicofactor voor pijn en ontsteking in de bal van de voet. De arts behandelt pakt deze onderliggende oorzaken / risicofactoren aan en volgt deze zo nodig nauwlettend op.

Complicaties

Onbehandeld leidt metatarsalgie tot pijn in andere voetdelen of pijn in de andere voet. Door het mank lopen (gewijzigde loopgang) van de pijn, ontstaat bovendien pijn in andere lichaamsdelen zoals de lage rug (lage rugpijn) of de heup (heuppijn).

Preventie van pijn en ontsteking in bal van voet

Enkele tips verbeteren de voetgezondheid en verminderen de kans op voetproblemen. Mensen moeten steeds proberen een gezond gewicht te handhaven. Verder is het dragen van goed passende schoenen essentieel om de kans op metatarsalgie te verkleinen. Indien nodig is het verder belangrijk om steunzolen te dragen. Ook zijn op de markt diverse voetbeschermers beschikbaar. Lopen op blote voeten is afgeraden. Om eelt te verwijderen, gebruiken patiënten best regelmatig een puimsteen zodat er minder druk op de bal van de voet komt te liggen. Diabetici moeten echter altijd professioneel advies vragen aan een arts of podoloog alvorens ze problemen aan hun voeten zelf willen behandelen. Tot slot is het belangrijk om aandacht te besteden aan onderliggende aandoeningen en deze goed op te (laten) volgen zodat de kans op voetproblemen verkleint.

Lees verder

• Teenpijn: Pijn aan teen of tenen door aandoening of letsel
• Voetpijn: Oorzaken van pijnlijke voet of pijn aan voeten
• Voetboogpijn: Oorzaken en behandeling van pijn in voetboog
• Voeten: Tips voor goede voethygiëne en voetgezondheid
• Bunions: Pijnlijke misvorming van gewricht van grote teen