Steken in het hart: oorzaken en behandeling van hartsteken

Nogal wat mensen hebben wel eens last gehad van een steek in het hart in zeer verschillende situaties. Deze sensatie hoeft niet bij elke persoon het gevolg te zijn van een onderliggende ziekte. Steken in het hart kunnen ook voorkomen tijdens intensieve sportactiviteiten. Ernstige stekende pijn in de borststreek moet worden begrepen als hartsteken. In engere zin verwijst de term uitsluitend naar pijn in het onmiddellijke hartgebied, dat wil zeggen op het niveau van de tweede tot vijfde rib direct achter het borstbeen. Vaak kun je de klachten echter niet zo precies lokaliseren en daarom wordt de term 'hartsteken' in de volksmond gebruikt voor een relatief breed spectrum van pijn op de borst.

• Wat zijn hartsteken?
• Oorzaken van steken in het hart
• Aandoeningen
• Beschrijving
• Arts raadplegen
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van hartsteken
• Preventie van steek in het hart

Wat zijn hartsteken?

Steken in het hart of kortweg 'hartsteken' is een uiterst onaangenaam symptoom, waardoor veel mensen aan een hartaanval denken. Het gaat hierbij om pijn die je voelt in het onmiddellijke hartgebied, dat wil zeggen op het niveau van de tweede tot vijfde rib direct achter het borstbeen. Spierspanning, slokdarmaandoeningen of maagslijmvliesontsteking kunnen de boosdoener zijn. Als de steken in het hart gedurende een langere periode en gepaard gaat met uitstralende pijn in de linkerarm, bovenbuik of rug, moet in elk geval een arts worden geraadpleegd, omdat in het ergste geval een hartaanval de symptomen kan veroorzaken.

Oorzaken van steken in het hart

Aandoeningen

Tal van verschillende oorzaken kunnen hartsteken veroorzaken. Het spectrum varieert van onschadelijke spierspanning en middenrifkrampen tot slokdarmaandoeningen en aandoeningen van de longfunctie tot mogelijk levensbedreigende beperkingen van de hartfunctie. Onder meer de volgende aandoeningen kunnen steken in het hart veroorzaken:

• angina pectoris (de medische term voor pijn op de borst of hartkramp)
• hyperthyreoïdie (te snel werkende schildklier)
• hartaanval
• hartklepafwijkingen
• pericarditis (ontsteking van het hartzakje)
• psychische oorzaken zoals angst en paniek

Beschrijving

De oorzaken van een steek in het hart zijn uiterst complex. Een ongezonde levensstijl of spierspanning kan verantwoordelijk zijn voor de brandende steken in het hart. Medicijnen, alcohol, slaapgebrek en nicotine kunnen een steek in het hart veroorzaken door extrasystolen (extra hartslagen) te activeren. Bovendien zijn angst- of paniekaanvallen triggers van steken in het hart.

Bij angina pectoris heb je pijn op de borst. Die pijn komt doordat het hart te weinig zuurstof krijgt, wat meestal ontstaat door een vernauwing van de kransslagaders van het hart. Hyperfunctie van de schildklier, het begin van een beroerte of een hartaanval zijn ook mogelijk door oorzaken van een prik in het hart.

Soms kan spanning in het middenrif, een slokdarmziekte of een longziekte zorgen voor een steek in het hart. Hartklepaandoeningen, ontsteking van het hartzakje en hartfalen worden ook geassocieerd met een steek in het hart.

Arts raadplegen

Steken in het hart is ene klacht die onmiddellijk door een arts moet worden beoordeeld. Zelfhulpmethoden zijn niet aan te raden en kunnen alleen worden gebruikt als de (huis)arts ze adviseert. De arts kan ernstige oorzaken uitsluiten, zoals een hartaandoening. Omdat hartbeschadiging niet omkeerbaar is, kunnen verschillende complicaties optreden als je te lang wacht met het inschakelen van medische hulp. Steken in het hart kunnen worden verward met spierpijn in de borst. Deze pijnen komen voor wanneer je verkeerd zit of sport en kunnen in dezelfde regio gevoeld worden als waar het hart zich bevindt.

Onderzoek en diagnose

De arts zal vragen stellen over je klachten en informeren naar medicijngebruik, middelengebruik, je fysieke conditie en andere relevante onderwerpen. Voorts zal de arts je medische geschiedenis in ogenschouw nemen en daarna lichamelijk onderzoek doen. Hij zal onder meer met een stethoscoop naar het hart luisteren en een hartfilmpje (ECG) laten maken. Dit is een van de eerste onderzoeken die je krijgt bij klachten in de borststreek. Het geeft de elektrische signalen van het hart in een grafiek weer. Een hartfilmpje dat gemaakt is tijdens een inspanningstest op een hometrainer, kan ook gedaan worden. Echografie van het hart (echocardiografie) kan inzicht geven over de bouw, de vorm, de pompfunctie van het hart en de werking van de hartkleppen en bloedstromen.

Behandeling van hartsteken

Behandeling is afhankelijk van de oorzaak van de steken in het hart. Bij angina pectoris zal je elke dag een bloedverdunner (acetylsalicylzuur) moeten slikken en bij een aanval helpt een pil of spray onder de tong (nitraat). Een te snel werkende schildklier wordt behandeld met medicijnen, radioactief jodium of een operatie. Een acuut hartinfarct is een medische noodsituatie waarbij er direct medisch ingrijpen noodzakelijk is. Je kan in leven worden gehouden door hartmassage en beademing. In het ziekenhuis wordt door middel van een dotterprocedure de afsluiting van het kransvat opgeheven. De behandeling van hartklepafwijkingen varieert. Bij een lekkende of vernauwde hartklep kan het bijvoorbeeld nodig zijn om deze te vervangen of repareren. Pericarditis (ontsteking van het hartzakje) kan worden behandeld met pijnstillers, ontstekingsremmende medicijnen, antibiotica (bij een bacteriële infectie), een punctie of operatie om een deel van het hartzakje te verwijderen. Psychische oorzaken van een steek op het hart, zoals angst en paniek, kunnen worden behandeld door een praktijkondersteuner, een maatschappelijk werker of psycholoog. Als de pijn wordt veroorzaakt door irritatie van zenuwen, spanning in de spieren of problemen met de wervelkolom, kunnen ontspannende oefeningen helpen. Soms schrijven de behandelend artsen ook een massage voor om de klachten te verlichten.

Preventie van steek in het hart

Een gezonde leefstijl, met voldoende beweging, een gezonde balans tussen stress en ontspanning, een gezond dieet en niet roken en matig drinken, kan steken in het hart voorkomen. Iedereen die lijdt aan onduidelijke klachten in de hartstreek, moeten beslist een arts raadplegen.

Lees verder

• Pijn op de borst: links/rechts, pijn longen, hart, borstbeen
• Pijn op de borst: rechts, links, na eten en bij inademen
• Pijn op de longen: bij diep inademen of pijn met hoesten
• Angina pectoris: symptomen, oorzaken, behandeling & prognose
• Hart en bloedvaten: functie, werking, ligging en hartslag