Bijkomende problemen en stoornissen bij ADHD

ADHD is de afkorting van Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Dit betekent letterlijk vertaald: aandacht tekort hyperactiviteit stoornis. De symptomen houden grofweg in dat de persoon met ADHD zich zeer moeilijk kan concentreren, erg impulsief is en veel lichaamsbeweging vertoont. Naast ADHD lijden deze mensen vaak aan meerdere stoornissen. In dit artikel wordt uitgelegd welke problemen en/of stoornissen mensen met ADHD vaak hebben. Bij ongeveer een kwart van de ADHD-jeugdigen worden ernstige emotionele of psychische stoornissen aangetroffen. Een aantal van deze stoornissen of problemen worden hieronder beschreven.

Angst

Eén van de belangrijkste emotionele problemen die met ADHD verbonden zijn, is angst. Het verschijnsel angst kenmerkt zich door een zeer onaangename emotionele staat van opwinding. Deze gevoelens zijn vaak moeilijk te bedwingen. Angst kan zich in allerlei vormen uiten. Zo kan er faalangst optreden, maar ook sociale angst, separatieangst en fobische angst kunnen optreden. Bij ADHD komen voornamelijk faalangst en sociale angst voor.

Faalangst

ADHD-kinderen lopen een verhoogd risico om faalangst te ontwikkelen, zij ondervinden immers vaak dat hun inspanningen (op school) niet of nauwelijks tot goede resultaten leiden. De twijfel over het nut van de inspanningen neemt toe en de motivatie neemt daardoor af. Hierdoor neemt het plezier in leren en studeren af en dat is dan ook een belangrijk neven-effect van het achterblijven van de schoolprestaties. Door de faalangst wordt vaak bewerkstelligd waar men bang voor is. De angst om te falen leidt dus tot falen.

Faalangst is een complexe stoornis van psychische aard. Het is een stoornis die behandelbaar is, maar hiervoor is behoefte aan professionele hulp. Eén op de tien kinderen heeft last van faalangst en dat toont aan dat het een redelijk groot probleem vormt. Het is een redelijk recent onderwerp en er is dan ook nog niet veel studie verricht met betrekking tot het onderwerp faalangst.

Men onderscheidt drie soorten faalangst. Ten eerste is er faalangst voor cognitieve taken, dan gaat het om proefwerken, het maken van een scriptie of andere dergelijke taken. Daarnaast onderscheiden we faalangst voor sociale taken, iets niet in het openbaar durven te zeggen. Op school komt dit vooral terug bij het houden van een spreekbeurt. Tenslotte kennen we ook faalangst voor motorische taken. Twijfelen aan de mogelijkheid om iets te kunnen presteren met het lichaam, zoals bij sportwedstrijden of het maken van een tekening. Uiteraard hebben mensen vaak last van een combinatie. Bij een spreekbeurt kun je natuurlijk te maken hebben met cognitieve en ook sociale faalangst. Dit toont al aan hoe complex faalangst kan zijn.

Sociale angst

In de vorige paragraaf is beschreven dat sociale angst eigenlijk een vorm van faalangst is. Het is een vorm van angst die betrekking heeft op sociaal gedrag; men is bang om te falen in het sociale contact. De reden dat sociale angst hier apart wordt besproken is het feit dat deze vorm van faalangst zich uit in het dagelijks leven en niet alleen op school. Deze vorm van faalangst is zeer complex en is moeilijk te diagnosticeren. De problemen die zich voordoen met ADHD-kinderen bevinden zich over het algemeen op het sociale vlak. Sociale angst speelt hierin vrijwel zeker een belangrijke rol.

Negatief zelfbeeld

Het zelfbeeld van een kind wordt bepaald door de manier waarop het kind zichzelf ziet en hoezeer het kind zichzelf waardeert. Ook de manier waarop het kind door anderen wordt gewaardeerd creëert een zelfbeeld. Dit zelfbeeld vervult een belangrijke rol in de ontwikkeling van het kind. Een positief zelfbeeld bevordert een gezonde ontwikkeling en een negatief zelfbeeld kan de ontwikkeling remmen.

ADHD-kinderen lopen een verhoogd risico om negatieve waardering te ontvangen vanuit hun omgeving. Ze komen immers als snel in botsing met leeftijdsgenoten of volwassenen omdat ze druk en impulsief gedrag vertonen. Hier zullen ze op aangesproken worden en daardoor zal hun zelfbeeld worden beïnvloed, op negatieve wijze. Ze krijgen vaak te horen hoezeer hun gedrag irriteert. Bij een aanhoudend gebrek aan waardering gaat het ADHD-kind aan zichzelf twijfelen. Soms gaat dit zelfs zo ver dat het ADHD-kind zichzelf gaat haten.

Eenzaamheid

Het komt vaak voor dat ADHD-kinderen door leeftijdsgenoten worden behandeld als buitenbeentjes. Ze passen niet in de groep door hun afwijkende gedrag. Ze hebben moeite om zich aan te passen omdat ze zich niet goed in kunnen leven in anderen. Hun perspectief ligt dichtbij henzelf, ze worden hierdoor ook wel als egocentrisch gezien. Zo komt het vaak voor dat ADHD-kinderen meer moeite hebben om vriendschappen op te bouwen met anderen en dit heeft uiteraard een groot effect op de ontwikkeling van het kind. De kans dat een ADHD-kind in een sociaal isolement terecht komt is om die reden groot. Dit bemoeilijkt de sociale ontwikkeling en de mogelijkheid om spelenderwijs te leren hoe sociale omgang werkt.

Agressie

Impulsiviteit is een belangrijk onderdeel van ADHD. Deze impulsiviteit heeft een gebrek aan zelfbeheersing tot gevolg en dat kan al snel leiden tot agressief gedrag. Binnenkomende impulsen lokken al snel een reactie uit. Ook als deze binnenkomende impulsen niet vijandig of bedreigend van aard zijn kunnen ze wel zo worden ervaren omdat er geen moment van relativering plaats kan vinden. Omdat een ADHD-kind vaak niet lekker in zijn of haar vel zit, door een negatief zelfbeeld bijvoorbeeld, kunnen ook sneller frustraties optreden. Deze frustraties leiden dan ook snel tot agressief gedrag, het ADHD-kind heeft simpelweg niet de mogelijkheid om na te denken over zijn of haar reactie op een bepaalde onprettige situatie.

Lees verder

• Behandeling van ADHD
• De diagnose ADHD
• Hoe wordt ADHD veroorzaakt?
• Informatie over depressie
• Symptomen van ADHD