Tai chi en adembeheersing

Tai chi kent veel stijlen (vormen), zoals de Yang-, Chen- en Wu-stijl. Hoewel ze verschillend zijn in de wijze van uitvoering en de toe te passen verdedigingstechnieken, leggen ze allemaal sterk de nadruk op adembeheersing. Elke tai chi-vorm is immers te vergelijken met zwemmen in de lucht. Als de ademhaling niet 'meegaat' met de tai chi-bewegingen, en dus telkens stokt, frustreert dat de circulatie van chi in het lichaam. Op de juiste wijze ademen is dus net zo belangrijk als de oefentechniek van tai chi chuan. Zodra tijdens de solo-oefening de principes van tai chi in acht worden genomen, zal de ademhaling als vanzelf en op harmonieuze wijze volgen.

Inhoud

• Tai chi – de complete oefening en verdedigingstechniek
• Chi en adembeheersing
• Tai chi en op de juiste wijze ademen
• Chi kung
• Reinigende ademhaling
• Vitaliserende ademhaling
• Afwisselende ademhaling
• Lange ademhaling
• 'Voorgeboortelijk' ademen
• Beweeg als een tijger

Tai chi – de complete oefening en verdedigingstechniek

Volgens de fervente beoefenaars is tai chi de ultieme sport voor jong en oud. De trage maar soms ook razendsnelle bewegingen, afhankelijk van de stijl die men beoefent, worden ontspannen en vanuit 'de buik' uitgevoerd. Een volledige ronde tai chi duurt enkele minuten tot een halfuur. Tai chi is bovendien een solistische oefening en een zelfverdedigingsmethode, zoals judo en aikido. Meegeven en de kracht van de tegenstander gebruiken om hem ten val te brengen zijn enkele van de pijlers waarop deze techniek gebaseerd is, waarbij ontspanning, lenigheid, subtiliteit en adembeheersing van cruciaal belang zijn en als de geheimen van tai chi worden beschouwd.

Chi
Adembeheersing is een wat minder bekend aspect van tai chi dat echter zeer belangrijk is om chi vrij door het lichaam te laten stromen. Dat geldt ook voor degenen die naast een van de vele tai chi-stijlen de staande of zittende tai chi-meditatie beoefenen, uiteraard geënt op deze van oorsprong taoïstische filosofie.

Chi en adembeheersing

Chi is een moeilijk te definiëren begrip, maar zeer belangrijk in de beoefening van tai chi. Veel meesters beschouwen chi als de kern, het wezen van tai chi. Het is een psycho-fysiologische kracht die direct verband houdt met de ademhaling. In yoga wordt die energie prana genoemd. Het equivalent daarvan is innerlijke energie, vitaliteit, ofwel 'iets' dat het hele lichaam doorstroomt, hoewel alle genoemde begrippen de lading feitelijk niet dekken.

Lichamelijk en geestelijk welbevinden
Veel tai chi-meesters doen er het zwijgen toe als het over de precieze definiëring van chi gaat. Het ervaren (voelen) van chi heeft in elk geval alles te maken met het lichamelijk en geestelijk welbevinden, ofwel 'je goed in je vel voelen'. Veel tai chi-beoefenaars getuigen dat die aanzwellende kracht (chi) in de navelstreek begint en met een golvende beweging door het lichaam trekt. Tijdens het beoefenen van tai chi – 's ochtends en 's avonds – is naast ontspannen bewegen de juiste ademtechniek belangrijk om chi vrij te laten stromen.

Tai chi en op de juiste wijze ademen

Volgens de tai chi-filosofie houdt de ademhaling direct verband met de gezondheid. Langzaam, diep en regelmatig ademen vormt een van de hoekstenen, vergelijkbaar met de volledige yoga-ademhaling. De algemene regel is dat bij de beoefening van tai chi geen kracht maar concentratie wordt gebruikt, en dat de ademhaling moet samensmelten met de tai chi-bewegingen. Tijdens het oefenen bestaat de ademhaling uit drie aspecten:

In- en uitademen
Adem in en uit door de neus, nooit door de mond.

Verzamelen van chi
Deze fase omvat het verzamelen van chi. Abrupte, schokkerige tai chi-bewegingen zijn een teken dat chi niet wordt opgeslagen in het lichaam, dus niet vanuit de navel opwelt. De vloeiende bewegingen vanuit het middel horen op natuurlijke wijze samen te gaan met de ademhaling. In een notendop komt het erop neer dat in principe alle sluitende tai chi-bewegingen gecoördineerd worden met inademen, en alle openende bewegingen met uitademen. Volg daarbij het principe van inademen bij optillen en uitademen bij wegwerpen. Het voelt aanvankelijk wellicht wat vreemd, maar uiteindelijk wordt de tai chi-ademhaling intuïtief, omdat het volgens kenners de meest natuurlijke manier van ademen is.

Elke dag oefenen
Elke dag tai chi beoefenen maakt de ademhaling vanzelf natuurlijker, dieper en regelmatiger. Laat alle bewegingen vloeiend vanuit het middel plaatsvinden. Beweeg dus nooit een arm of been zonder dat het lichaam (vanuit het middel) meedoet. Elke beweging dient gestuurd te worden door het middel, waarbij de langzame ademhaling in harmonie is met de trage bewegingen.

Chi kung

Chi kung is een wezenlijk onderdeel van tai chi, waarbij gebruik wordt gemaakt van de ademhaling om chi op te wekken. Voor de beginner betreft het vijf taoïstische ademtechnieken, die ook heel geschikt zijn tijdens de staande of zittende meditatie. Er zijn meer taoïstische ademtechnieken, die echter beter onder de persoonlijke leiding van een tai chi-meester geleerd kunnen worden. Volgens sommige leraren zijn die methoden sowieso niet geschikt voor de gemiddelde westerling, aangezien ze gevaarlijk kunnen zijn, hoewel men daar natuurlijk vraagtekens bij kan zetten. Hieronder volgen de meer reguliere vijf methoden, die bereikbaar zijn voor iedereen die serieus tai chi beoefent:

Reinigende ademhaling

Inademen door de neus, uitademen door de mond. De uitademing, waar de nadruk op ligt, duurt langer dan de inademing. Het vermindert stress.

Vitaliserende ademhaling

Inademen door de mond, uitademen door de neus. De inademing duurt langer dan de uitademing. Deze ademtechniek balt de innerlijke energie samen en stimuleert de bloedcirculatie.

Afwisselende ademhaling

Adem afwisselend door het ene neusgat in en adem door het andere neusgat uit. Druk met de duim en wijsvinger elk neusgat afwisselend dicht: inademen door rechterneusgat, uitademen door het linkerneusgat, inademen door linkerneusgat, uitademen door rechterneusgat, enzovoorts. Adem langzaam en diep. Deze ademtechniek verlicht de emoties.

Lange ademhaling

Bij deze buikademhaling zet de buik tijdens de inademing uit. Tijdens het uitademen trekt de onderbuik weer samen.

'Voorgeboortelijk' ademen

Ook wel het omgekeerde ademen genoemd. Bij deze buikademhaling trekt de buik zich samen tijdens de inademing. Bij het uitademen bolt de buik. Volgens de taoïstische filosofie wordt het verouderingsproces daarmee een halt toegeroepen.

Beweeg als een tijger

Samenvattend komt het erop neer dat bij tai chi alle houdingen (bewegingen) ontspannen, geconcentreerd en vanuit het middel moeten worden uitgevoerd, ongeacht of de Chen-, Yang-, Wu-stijl of tai chi-zwaard wordt beoefend. Vrijwel alle bewegingen zijn cirkelvormig. Beweeg licht, zelfverzekerd, geluidloos, als een sluipende kat die een muisje in het gras ontwaart. Als de hierboven genoemde principes in acht worden genomen, zal de ademhaling op harmonieuze wijze deel gaan uitmaken van de tai chi-oefening, er zogezegd mee samensmelten. Zodra die fase is bereikt, volgt de adem onbewust elke beweging en kan chi vrij door het lichaam stromen.

Lees verder

• Tai chi voor een gezond leven
• De tien geheimen van tai chi
• De zes principes van tai chi – 'luisteren' (Ting)
• De oorsprong van tai chi chuan – Chen-stijl
• Zenmeditatie – de 10 ossen of bewustzijnsniveaus