Zout in de voeding: hoe slecht is het eigenlijk?

Mensen hebben vaak niet in de gaten hoeveel zout ze dagelijks binnenkrijgen. Er wordt gedacht aan keukenzout uit een potje, maar wat veel mensen niet weten is dat ze veel te veel zout binnen kunnen krijgen via bewerkte producten zoals brood, vleeswaren, kaas en snacks. Te veel zout kan leiden tot een hoge bloeddruk en verhoogt de kans op hart- en vaatziekten. Het is beter om niet te veel zout binnen te krijgen. Waneer je gewend bent om veel zout te eten, vind je het eten misschien flauw smaken als je het niet toevoegt. Toch kun je voeding lekker laten smaken met verse kruiden en specerijen.

Gezondheidrisico’s

Te veel zout binnenkrijgen via de voeding is ongezond. Het kan leiden tot een verhoogde bloeddruk en dat vergroot de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten. Bloeddruk is de kracht waarmee bloed de vaten in wordt gepompt door het hart. Dit geeft druk op de vaatwanden. Wanneer dit langdurig te hoog is, raken de vaatwanden beschadigd en kan er aderverkalking ontstaan. Hierdoor worden de bloedvaten minder elastisch en wordt de bloeddruk nog hoger. Mensen met overgewicht lopen meer gezondheidsrisico’s, omdat zij vaak al een hogere bloeddruk hebben. Oudere mensen hebben meestal minder goed werkende nieren, zij moeten dus ook extra oppassen met het eten van zout.

Overschot zout

Het lichaam probeert een overschot aan zout te verwijderen door het via de urine af te voeren of het uit te zweten. Naast een hoge bloeddruk, zijn er nog andere gezondheidsrisico’s bij een te grote zoutinname. Zo kan er een oedeem (vochtophoping) in het lichaam ontstaan, met als gevolg een verhoogde bloeddruk. Een andere aandoening die kan ontstaan is een nierziekte doordat de nieren extra hard moeten werken om het zout uit het lichaam te verwijderen. Ook kan er een botontkalking ontstaan omdat je calcium samen met het teveel aan natrium uitplast. Calcium is nodig voor sterkte botten en tanden. Wanneer je genoeg calcium binnenkrijgt met de voeding, levert een overmaat aan zout meestal geen problemen op.

Bronnen van zout

Van de inname van keukenzout dat uit een potje komt, zijn we ons wel bewust. Ongemerkt krijgen we meer zout binnen dan we denken, omdat het ook voorkomt in producten zoals brood, kaas, pizza’s, sauzen, vleeswaren, soep, kant en klaar maaltijden, chips en diverse soorten snacks. Veel mensen voegen tijdens het koken zout toe om het eten smakelijker te maken. Gemiddeld zit 80 procent van het zout dat we binnenkrijgen in het eten en drinken verwerkt wat we in de supermarkt kopen, en de overige 20 procent wordt zelf toegevoegd tijdens het koken of aan tafel. Fabrikanten voegen zout toe aan het voedsel om het eten smakelijker te maken of om de houdbaarheid van het product te verlengen.

Soorten zout

Als we het over zout hebben, dan wordt er aan keukenzout gedacht. De scheikundige benaming voor keukenzout is
natriumchloride (NaCl). Naast keukenzout is zout ook verkrijgbaar als Jozo bewust of Lo Salt. Het natrium hierin is vervangen door kalium en magnesium. Het natrium in zout zorgt voor de nadelige effecten op de gezondheid. De vervangende zoutmengsels zijn niet geschikt voor mensen met slechte nieren of wanneer er plaspillen of ontstekingsremmers gebruikt worden. Bij twijfel kun je navraag doen bij je huisarts. Aan vrijwel al het keukenzout wordt jodium toegevoegd, zodat we geen tekort aan jodium krijgen.

Waar om hebben wij zout nodig?

Een mens heeft natrium nodig voor het regelen van de vochtbalans in het lichaam en het zorgt voor een goede werking van de spieren en zenuwen. Ook draagt het bij aan het transport van voedingsstoffen door het lichaam. Chloor speelt ook een rol bij het handhaven van het vochtbalans, evenals het mineraal kalium. De kans op een tekort aan zout is erg klein. Een zouttekort kan leiden tot uitdroging als gevolg van heftige diarree of extreem zweten. Uitdroging is in dat geval te voorkomen door veel water te drinken.

Hoeveel zout mag je binnen krijgen?

Er geldt een advies voor een volwassene om niet meer dan 6 gram zout per dag binnen te krijgen. Meer dan 85 procent van de Nederlanders krijgt meer zout binnen dan de aanbevolen maximale hoeveelheid. Gemiddeld krijgen mannen 9,9 gram zout per dag binnen en vrouwen 7,5 gram per dag. Deze bovengrens ligt lager bij kinderen. In principe krijg je voldoende zout binnen via de voeding en is het niet nodig om extra zout aan het eten toe te voegen. Voor de gezondheid is het beter om minder dan 6 gram zout per dag binnen te krijgen.

Op voeding letten

Probeer een kind niet te laten wennen aan een zoute smaak. Het advies is om geen zout toe te voegen aan het eten van een kind. Het is voor iedereen gezond om op te passen met zout. Op het etiket van een product staat aangegeven hoeveel zout of natrium het bevat. Hiervoor geldt: hoe minder hoe beter. Er zijn steeds meer producten te koop met minder zout. Probeer in plaats van zout op tafel eens verse kruiden en specerijen, bijvoorbeeld verse bieslook of basilicum. Het zal misschien even wennen zijn, maar op een gegeven moment zal het eten met minder zout smakelijker zijn. Producten die een vinkje op de verpakking hebben, bevatten doorgaans minder zout en ook minder suiker en verzadigd vet.

Lees verder

• Voedingsadvies bij hoge bloeddruk (hypertensie)
• Atenolol: medicijn tegen hoge bloeddruk
• Gevolgen voor de gezondheid door overgewicht
• Metoprolol: medicijn bloeddruk en hartklachten
• Enalapril: een medicijn tegen hoge bloeddruk