Steek in de zij: oorzaken steken bij sporten of hardlopen

Steek in de zij: oorzaken steken bij sporten of hardlopen Een steek in de zij is een bekend fenomeen, die ontstaat bij lichamelijke inspanning zoals sporten (hardlopen) en van voorbijgaande aard is. Een steek in de zij kun je zowel links als rechts ervaren. De klassieke steek in de zij is een onschuldig fenomeen. Er zijn meerdere theorieën in omloop die de steek in de zij verklaren. Het kan voorkomen worden door geen grote maaltijden te nemen of veel te drinken voor de sportbeoefening of lichamelijke activiteit. Bij een steek in de zij kan men het beste de activiteit staken en de aangedane zijde oprekken en diep inademen.

Steek in de zij bij sporten of hardlopen

Steek in de zij tijdens hardlopen / Bron: Istock.com/logoffSteek in de zij tijdens hardlopen / Bron: Istock.com/logoff
Iedereen kent wel het fenomeen van een steek in de zij, welke meestal inspanningsafhankelijk is. Het is een courante klacht bij sportbeoefenaars. Veel sporters hebben er wel eens last van. Een steek in de zij is een voorbijgaande acute plaatselijke scherpe pijn, die ontstaat tijdens (zware) inspanning. Het komt vaker voor bij sporten die veel op en neer gaande bewegingen vereisen, zoals hardlopen en paardrijden. Het wordt vooral gezien bij beginnende of ongeoefende sporters.

Symptomen van steek in de zij

Veelal wordt een steek in de zij omschreven als een scherpe of stekende pijn. Wanneer de pijn wat afneemt, wordt het vaak ervaren als een krampende zeurende en soms ook trekkende pijn. Na het stoppen van de activiteit gaat de pijn vanzelf weer over. Sommige sporters melden ook pijn in de punt van hun schouderblad. De symptomen van een steek in de zij zijn voor iedereen anders voelbaar.

Oorzaken van een steek in de zij

Er zijn verschillende theorieën die het fenomeen proberen te verklaren. Er worden in de literatuur verschillende theorieën onderscheiden.¹

1. neus 2. mond 3. luchtpijp 4. longen 5. middenrif / Bron: Sad Edgar, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)1. neus 2. mond 3. luchtpijp 4. longen 5. middenrif / Bron: Sad Edgar, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Onvoldoende doorbloeding van het middenrif

De pijn wordt veroorzaakt door onvoldoende doorbloeding (ischemie) en spasme van het diafragma of middenrif.

Rek van de peritoneale ligamenten

De pijn ontstaat door rek van de peritoneale ligamenten die lopen van het middenrif naar de ingewanden van de buik. Door de verhoogde trekkrachten op de banden/ligamenten die het middenrif verbinden met de lever, maag en milt, kunnen steekklachten in de zij ontstaan.

Prikkeling van het peritoneum parietale

Prikkeling van het peritoneum parietale (het peritoneum of buikvlies aan de binnenzijde van de buik). Deze zou bijvoorbeeld geprikkeld kunnen worden door uitzetting van de maag na het eten van een flinke maaltijd of het drinken van grote hoeveelheden vloeistof tijdens inspanning.

Zenuwbeknelling

De vierde theorie verklaart dat ruggenmerg en compressie van de thoracale intercostale zenuwen, die zich tussen de ribben bevinden, een rol spelen.

Steken na het eten van een stevige maaltijd

Soms treden steken op als je voor het sporten of hardlopen een (stevige) maaltijd genuttigd hebt. Hierdoor gebruikt het spijsverteringsstelsel een deel van het beschikbare bloed waardoor er minder beschikbaar is voor de spieren.

Ophoping van darmgassen

Een andere mogelijke oorzaak van een steek in de zij, is dat de steken worden veroorzaakt door ophoping van darmgas in de dikke darm. Het hoogste punt van de dikke darm ligt links in de bovenbuik. Deze gasophoping in de darm geeft druk en veroorzaakt pijn.

Er is geen consensus over welke theorie de klachten het beste verklaart.

Ligging van de lever / Bron: Nerthuz/Shutterstock.comLigging van de lever / Bron: Nerthuz/Shutterstock.com

Steek in de zij dor lever of milt?

Steek in zij door lever?

Rechts zit je lever. Het orgaan is gelokaliseerd boven in de buik net onder het middenrif. Als je vlak na het eten gaat hardlopen of paardrijden, kan dat van invloed zijn op je maag en/of waardoor ze verkrampen. De verklaring hiervan is dat bij inspanning de grote spieren meer bloed nodig hebben dan normaal, waardoor er minder beschikbaar is voor de spieren.

Steken door de milt?

Eerder werd gedacht dat steken in de zij veroorzaakt werden als gevolg van het samentrekken van de milt teneinde bij inspanning meer bloed in de circulatie te brengen. Deze verklaring is echter onwaarschijnlijk, vanwege de geringe hoeveelheid.

Vóórkomen steken in de zij

Bij welke sport?

Een steek in de zij komt het vaakst voor bij mensen die beginnen met sporten en bij onervaren sporters. Aan verschillende sportbeoefenaars is gevraagd of zij het afgelopen half jaar tijdens de sportbeoefening last hebben gehad van een steek in de zij. De uitkomst van de steekproef was als volgt:
  • bij zwemmen 75%;
  • bij hardlopen 69%;
    Steek in de zij tijdens het zwemmen / Bron: Free Photos, PixabaySteek in de zij tijdens het zwemmen / Bron: Free Photos, Pixabay
  • bij paardrijden 62%;
  • bij aerobics 52%; en
  • bij fietsen 32%.

Van deze groep beschrijft 14% tegelijkertijd optredende schouderpijn.

Mannen en vrouwen

Jongeren hebben vaker last van een steek in de zij. Bij mannen en vrouwen liggen de aantallen gelijk.

Het blijkt dat een steek rechts in de zij bij jongvolwassenen twee keer vaker voorkomt. Bij kinderen komt een steek in de zij juist vaker links voor.

Behandeling van steek in de zij

Stoppen met de uitlokkende activiteit

Bij een steek in de zij is het belangrijk om te stoppen met de activiteit die de steek heeft uitgelokt. Buig daarna voorover en rek de aangedane zijde op. Adem daarbij diep in.

Ademhalingspatroon wijzigen

Soms helpt het ook al om de betreffende activiteit te verlangzamen en het ademhalingspatroon te veranderen. Bij hardlopers zijn de volgende ervaringen opgedaan. Als een steek rechts in de zij optreedt, dan is het belangrijk om uit te ademen op het moment dat de linkervoet op de grond komt en bij een steek die links optreedt, moet men uitademen als de rechtervoet neergezet wordt. Ook zijn positieve effecten beschreven van lopers, die voor korte tijd met hun handen op het hoofd doorlopen in combinatie met een diepe ademhaling. Een andere maatregel is het al lopende een meer voorovergebogen houding aannemen, waarbij de loper met de vingers of vuist onder de ribbenboog van de pijnlijke zijde omhoog drukt.

Tijdelijk stoppen met lichamelijke inspanning

Wanneer deze maatregelen geen of onvoldoende effect sorteren, is de sporter genoodzaakt om de lichamelijke inspanning te staken. Hervat de activiteit pas op het moment dat de steek in de zij helemaal weggezakt is. Doe dit op een rustige manier teneinde herhaling te voorkomen.

Steken in de zij na inname van hypertonische energiedrankje / Bron: Pnut10, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Steken in de zij na inname van hypertonische energiedrankje / Bron: Pnut10, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Preventie van steek in de zij

Er zijn een aantal maatregelen die kunnen helpen een steek in de zij te voorkomen. De belangrijkste zijn:
  • Het verbeteren van de conditie of het uithoudingsvermogen;
  • Vermijd het eten van grote maaltijden of veel drinken voor de training of sportbeoefening;
  • Steken in de zij komen vaker voor na de inname van hypertonische energiedrankjes dan bij het drinken van iso- en hypotonische drankjes;
  • Drink tijdens de activiteit steeds kleine beetjes;
  • Bij paardrijden kan men een brede riem rond de middel doen die eventueel strakker getrokken kan worden;
  • Een goed uitgevoerde warming-up van ten minste 15 minuten is aan te bevelen;
  • Een geleidelijke trainingsopbouw met een juiste afwisseling van duur-, tempo- en intervaltraining is van belang;
  • Een zo regelmatig mogelijke ademhaling tijdens trainingen en wedstrijden is raadzaam.

Deelnemers van een endurance hebben meer kans op een steek in de zij / Bron: Publiek domein, Wikimedia Commons (PD)Deelnemers van een endurance hebben meer kans op een steek in de zij / Bron: Publiek domein, Wikimedia Commons (PD)

Prognose

De meeste sporters, vooral hardlopers en paardrijders, ervaren van tijd tot tijd een steek in hun zij. Ze komen vaak voor tijdens endurance-evenementen, een tak van paardensport waarin het de bedoeling is om binnen een vastgelegde tijd een bepaalde afstand af te leggen in buitengebied

Een steek in de zij zal binnen een paar minuten verdwijnen nadat je bent gestopt met trainen, rennen of sporten. Als je er frequent last van hebt, probeer dan de lengte van je workouts te verkorten. Als je (aanhoudende) pijn in de zij of buik ervaart die niet gerelateerd is aan lichaamsbeweging, of als je steken in de zij hebt die enkele uren aanhouden, raadpleeg dan je huisarts. Het kan het gevolg zijn van een ernstiger toestandsbeeld.

Noot:
  1. Dr. J.A.H. Eekhof, dr. A. Knuistingh Neven, dr. W. Opstelten: Kleine kwalen bij kinderen. Elsevier Gezondheidszorg, Maarssen, tweede druk 2009, p.610-611.

Lees verder

© 2012 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Steek in je lichaamSteek in je lichaamVeel mensen hebben wel eens last van steken op plaatsen in het lichaam. Maar waar komen die steken nou vandaan en wat is…
Wespensteek / insectensteekMuggen, vlooien, wespen, bijen, mieren, teken en steekvliegen zijn insecten die bijten of steken. Insecten steken uit ze…
Een wespensteek/bijensteek, wat nu? Snel behandelen!Wespensteken en bijensteken kunnen een pijnlijke steek achterlaten. Vooral in de zomer, wanneer u lekker naar buiten gaa…
Een wespensteek, een pijnlijke en vervelende steekWespen zijn vervelende beestjes die rondom jou en je eten heen vliegen. Ze komen vooral af op zoetigheid, zoals waterijs…

Onnodig 112 bellen, strafbaar?Ongeveer 77% van de binnenkomende gesprekken bij de alarmcentrales is vals. Veel telefoontjes zijn van zogenaamde broekz…
Geestelijke achteruitgang te voorkomen door hersentrainingGeestelijke achteruitgang te voorkomen door hersentrainingHet is met onze hersenen hetzelfde als met onze spieren, want als je de spieren en pezen niet gebruikt nemen ze ook af i…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Sasint, Pixabay (bewerkt)
  • Dr. J.A.H. Eekhof, dr. A. Knuistingh Neven, dr. W. Opstelten: Kleine kwalen bij kinderen. Elsevier Gezondheidszorg, Maarssen, tweede druk 2009.
  • Eerstehulpwiki. Steken in de zij. https://www.eerstehulpwiki.nl/wiki/index.php/Steken_in_de_zij (ingezien op 22-7-2019)
  • Gezondheid en wetenschap. Worden steken in de zij tijdens het sporten veroorzaakt door de milt? https://www.gezondheidenwetenschap.be/gezondheid-in-de-media/worden-steken-in-de-zij-tijdens-het-sporten-veroorzaakt-door-de-milt (ingezien op 22-7-2019)
  • Healthline. Managing and Preventing Side Stitches. https://www.healthline.com/health/side-stitch (ingezien op 22-7-2019)
  • http://www.blessure-aanwijzer.nl
  • Wikipedia. Endurance (paardensport). https://nl.wikipedia.org/wiki/Endurance_(paardensport) (ingezien op 22-7-2019)
  • Afbeelding bron 1: Istock.com/logoff
  • Afbeelding bron 2: Sad Edgar, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 3: Nerthuz/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 4: Free Photos, Pixabay
  • Afbeelding bron 5: Pnut10, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 6: Publiek domein, Wikimedia Commons (PD)
Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 01-05-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 13
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.