De geneeskracht van grote weegbree

Weegbree is een plant die in Nederland en België overal in het wild voorkomt. Van oorsprong groeit de plant in heel Europa en Noord en Centraal-Azië. Door menselijke verspreiding is deze wilde groente en geneesplant inmiddels over heel de wereld vindbaar. Bij de Noord Amerikaanse Indianen werd de plant: Voetafdruk van de blanken´ genoemd omdat het overal verscheen waar de blanken waren geweest. Hij groeit laag bij de grond en zijn bloeisels priemen kaarsrecht de lucht in. De bladeren zijn eetbaar als groente en de zaadjes kun je ter vervanging van lijnzaad gebruiken. Het is een ideaal voedsel en gewapend met de kennis dat je wilde groenten als deze kan eten hoeft niemand te sterven ten tijde van een eventuele voedselcrisis. Daarnaast heeft breedbladige weegbree, zoals deze plant ook wordt genoemd geneeskrachtige eigenschappen. In de fytotherapie wordt weegbree als medicijn gebruikt bij onder andere: bronchitis, blaasontsteking, aambeien, eczeem en psoriasis.
Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Botanische tekening weegbree / Bron: Prof. Dr. Otto Wilhelm Thom, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Themison

Themison of Laodicea was een arts die leefde in het oude Griekenland in de eerste eeuw voor Christus. Hij schreef een heel boek over de geneeskrachtige eigenschappen van weegbree. Helaas is het boek verloren gegaan; er zijn slechts enkele fragmenten van bewaard gebleven. In zijn tijd was Themison een gevierd arts die, eigenlijk zoals vandaag de dag nog steeds voor gevierde mensen geldt, vele critici had. Hij werd genoemd door Plinius de oudere in één van zijn boeken. De smalbladige weegbree, die overigens is vernoemd naar Themison daar zijn Latijnse naam Lanceolata is. De geneeskracht van smalbladige weegbree en de breedbladige weegbree zijn ongeveer hetzelfde.

Weegbree in de volksgeneeskunde

In de volksgeneeskunde werd weegbreebladeren in de schoenen gedaan. Je kunt ze nog steeds op de binnenzool leggen als je een grote wandeling gaat maken. De sappen uit de bladeren moeten voorkomen dat de voeten stuk worden gelopen. De zaadjes gelden als een effectief laxeermiddel. Je kunt ze in een zelf gemaakte muesli mengen tegen constipatie. Slangenbeten en de beten van dolle honden werden behandeld met weegbreewortel. Een Indiaan uit Noord Amerika had in vroegere tijden altijd een weegbreewortel bij zich om een slangenbeet gelijk te kunnen behandelen. In de kruidengeneeskunde is een moes van deze bladeren een beproefd medicijn bij wonden, zweren en insectenbeten.

Weegbree in de wetenschap

Weegbree behoort tot de geneesplanten die al duizenden jaren wordt gebruikt. Omdat het nog steeds een populair middel is worden de medicinale werkingen in ruime mate onderzocht. Overigens worden plantenmedicijnen als weegbree de laatste tijd steeds meer gebruikt omdat steeds meer mensen inzien dat reguliere medicijnen legio bijwerkingen hebben en er geneesplanten zijn die over medicinale werkzaamheid beschikken terwijl ze een minimum aan bijwerkingen hebben. De meeste toepassingen uit de volksgeneeskunde van breedbladige weegbree zijn bevestigd door modern wetenschappelijk onderzoek. Er is zelfs een nieuwe medicinale werking aan het licht gekomen. Weegbree zou ook helpen om vermoeidheid tegen te gaan. Dat kan te maken hebben met de bewezen leverbeschermende werking van weegbree. Echter is dit inzicht vrij nieuw en is het prematuur om op grond van een klein aantal onderzoeken weegbree voor te schrijven bij vermoeidheid.

Naamgeving

In het Latijn wordt weegbree Plantago Major genoemd. Major betekent groot. De bladeren van deze weegbreesoort zijn een stuk breder dan die van andere weegbreesoorten, vandaar de toevoeging ´major´. Plantago komt van het Latijnse woord ´planta´, wat voetzool betekent. Plantago werd in vroegere tijden gebruikt om in de schoenen te stoppen tegen vermoeide voeten. Het woord ´weeg´ duidt erop dat het vaak langs de weg voorkomt, waar de mens zijn voetafdruk heeft achtergelaten.

Werkzame stoffen

Van weegbree wordt voor fytotherapeutische doeleinden alleen het bovengronds groeiende kruid gebruikt. In dit kruid zitten als voornaamste werkzame stoffen tanninen, etherische olie, de iridoïden aucubine, heterosiden en catalopol, alkaloïden zoals plantagonine en indicamine, flavonoïden waaronder apigenine, luteoline, scutellarine, baicaleïne, nepetine, hispiduline en plantagoside. Verder bevat het allantoïne, slijmstoffen, fenylpropaanesters in de vorm van verbascoside en plantamajoside of purpureaside A, fenolzuren, kiezelzuur en hars.

Weegbree, goed voor de luchtwegen

Breedbladige weegbree werkt verzachtend op de luchtwegen. Het is een slijmoplossend kruid met adstringerende en ontstekingswerende werkzaamheden. Aucubine en catalpol zijn twee fytonutriënten die garant staan voor een anti-allergische werking. In de fytotherapie wordt breedbladige weegbree ingezet bij

Weegbreezaad / Bron: Rasbak, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

de volgende indicaties:

Droge hoest,
Verkoudheid,
Milde bronchitis.

Weegbree, een adstringerend middel

De adstringerende werking van grote weegbree is van speciale toepassing voor de urinewegen. Wanneer de blaas ontstoken heeft, heeft dat te maken met de aanwezigheid van bacteriën op de slijmvliezen. Door de adstringerende en antibacteriële werkzaamheid kan dit kruid als geneesmiddel dienen in de blaas en andere onderdelen van de urinewegen. Overigens zijn er ook artsen die de adstringerende of samentrekkende werking werking in de praktijk brengen om de darmen en de bloedvaten mee te behandelen. Fytotherapeuten kunnen om deze medicinale werkzaamheden weegbree voorschrijven bij:

Blaasontsteking,
Aambeien
Diarree.

Uitwendige toepassing weegbree

Weegbree is niet alleen bekend om zijn inwendige geneescapaciteiten; het wordt ook uitwendig aangebracht. De samentrekkende, verzachtende, antibacteriële en ontstekingswerende werkingen zijn verantwoordelijk voor gunstige resultaten bij huidziekten. Van weegbree wordt een lotion, zalf of kompres gemaakt dat in de fytotherapie wordt aangeraden bij onder andere:

Blad en bloeisel van weegbree / Bron: Rasbak, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Wonden,
Insectenbeten,
Eczeem,
Psoriasis,
Aambeien,
Lichte oogontstekingen.

Weegbree is een medicinale groente.

Dosis en veiligheid

Er is een viertal manieren om deze geneesplant op fytotherapeutische wijze te gebruiken. Wanneer onderstaande therapeutische doses worden gebruikt, is er geen gevaar op bijwerkingen.

Kruid: 3 tot 6 gram per dag.
Moedertinctuur: driemaal daags 30 druppels.
Tinctuur(1:5 in 40%): Driemaal daags 2 tot 3ml.
Thee: Driemaal daags een kop thee van een eetlepel gedroogd kruid.