Veilig gebruik van aardgas en gasflessen

In Nederland is praktisch iedere gasgebruiker aangesloten op aardgas. Aardgas werd in Nederland voor het eerst aangeboord in 1948, in Coevorden. Het is de 'gasbel' die mede voor grote rijkdom heeft gezorgd. Aardgas is een fossiele brandstof, zoals cokesgas en steenkoolgas, dat voor die tijd werd gebruikt. Aardgas is een relatief schone energiebron, waarbij vrijwel geen roet of as vrijkomt. Ook is aardgas reukloos. Voor de veiligheid is er een geurstof aan toegevoegd om de gebruiker tijdig te waarschuwen zodra er ergens in het systeem een lek is ontstaan. In contact met lucht ontstaat er immers een explosief mengsel. Indien men in huis gas ruikt, is het belangrijk om enkele zaken in acht te nemen.

Inhoud

• Nederlands aardgas
• Geurstof in aardgas
• Gaslek? Kom meteen in actie!
• Wat te doen
• Tips voor veilig gebruik van aardgas
• Veilig gebruik van gasflessen
• Voorzichtig met gas

Nederlands aardgas

Aardgas dat uit Nederland afkomstig is, onder andere uit de bodem van Slochteren, is voor 81,9% gevormd uit methaan, 3,3% uit koolwaterstoffen, 14% uit stikstofgas en 0,8% uit kooldioxide. Daar staat tegenover dat aardgas uit andere bronnen vaak een andere samenstelling heeft.

Gevaarlijk
Vrijwel alle gasgebruikers in Nederland zijn aangesloten op het Nederlandse aardgasnetwerk. Aardgas is niet giftig. Het kan echter onder bepaalde omstandigheden zeer gevaarlijk zijn. Gas vormt immers een explosief mengsel bij 5 tot 15 procent (gas/lucht). Het is niet verwonderlijk dat het kritieke mengsel/percentage snel bereikt is bij een gaslek in een afgesloten ruimte waar niet of slecht geventileerd wordt.

Geurstof in aardgas

Aardgas is reukloos, hoewel het dan wel gezuiverd moet zijn van zwavelwaterstof. Om gevaarlijke situaties te voorkomen, en om tijdig gewaarschuwd te zijn, wordt er aan het reukloze gas een zeer onprettig geurende stof toegevoegd. In Nederland is dat tetrahydrothiofeen (18 mg/m3). Deze toevoeging vindt plaats voordat het gas in het netwerk wordt gepompt. De geur maakt de gebruiker snel attent op een gaslek.

Huisdieren
Zodra er zich ongeveer 1% aardgas in de lucht bevindt, zal de gebruiker dat al merken. Overigens werkt deze manier van waarschuwen bij huisdieren niet altijd, zoals bij de hond of kat. Aardgas is immers lichter dan lucht en zal dus opstijgen. De bedoeling van dit waarschuwingssysteem is dat de gebruiker snel zal ruiken wanneer er sprake is van een gaslucht, lang voordat het lucht-gasmengsel explosief wordt (5-15%).

Gaslek? Kom meteen in actie!

Als u in huis of rondom de woning (of op het werk) een gaslucht ruikt, zullen bij u intuïtief meteen alle alarmbellen gaan rinkelen. Daar zorgt de opmerkelijk penetrante lucht wel voor. Een gaslucht gewaarworden duidt vrijwel altijd op een potentieel zeer gevaarlijke situatie. Vooral in de woning is het zaak meteen actie te ondernemen om erger te voorkomen, zoals de hoofdkraan sluiten en zo snel mogelijk ventileren.

Wat te doen

Als u rookt, doof de sigaret of pijp dan onmiddellijk. Neem ook geen hijsje meer van de elektrische sigaret. Ook de elektrische kachel moet uit. In feite mag daarna geen enkel elektrisch apparaat nog worden gebruikt, ook niet later snel even aan- en uitschakelen om zeker te zijn dat de stroom eraf is. U kunt natuurlijk ook de aardlekschakelaar omzetten. Weet dat zelfs het gebruik van de deurbel gevaar oplevert indien het gasmengsel inmiddels een explosief niveau heeft bereikt. Andere maatregelen zijn eveneens van groot belang, zoals:

• Stuur iedereen die zich in huis bevindt naar buiten…
• … en sluit de hoofdkraan. Weet waar die te vinden is, zodat u er niet naar hoeft te zoeken!
• Zet de ramen en deuren wijd open. Op die manier kan het gas naar buiten en vermindert het risico op een explosie snel.
• Bel of laat het nationale storingsnummer bellen (0800-9009). 112 bellen kan natuurlijk ook.
• Ga in deze kritieke situatie niet zoeken naar of zelf rommelen aan gasleidingen of -toestellen, zoals in de keuken, in de meterkast of op de zolder, ongeacht of u denkt 'handig' te zijn en dit 'klusje' wel te kunnen klaren.
• Volg de bovenstaande punten en verlaat het huis, wacht tot de hulpdiensten zijn gearriveerd.
• Ga pas weer naar binnen als het lek gevonden is, gerepareerd door erkende vaklui en natuurlijk pas als de gaslucht verdwenen is.

Tips voor veilig gebruik van aardgas

Elk jaar komen er in Nederland niet-intentionele gasexplosies voor, waarbij doden en gewonden vallen. Onvakkundige reparaties aan gastoestellen en leidingen zijn soms de oorzaak. Net als slecht uitgevoerde reparaties en achterstallig onderhoud. Hieronder volgen enkele belangrijke tips voor het veilig gebruik van aardgas.

• Weet dat de ventilatieopeningen in ruimtes waar gastoestellen zich bevinden daar niet voor niets zijn aangebracht. Maak ze dus niet dicht. Gas heeft immers lucht (juiste percentage zuurstof) nodig om effectief te kunnen branden.
• Weet waar de hoofdkraan is (doorgaans in de meterkast). Dit is een van de eerste dingen die u moet weten zodra er iets misgaat of als u een gaslucht ruikt. Voorkom dus dat u er in een kritieke situatie naar loopt te zoeken.
• Elk gastoestel heeft een door de fabrikant voorgeschreven onderhoudsschema. Volg dat altijd, ook als u vindt dat dat eigenlijk niet nodig is. Bezuinig daar nooit op. Laat het werk door een erkende gasfitter doen.
• Ga niet zelf klussen aan gastoestellen. Het is simpelweg levensgevaarlijk. Dit is ook belangrijk voor het aansprakelijkheidsverhaal als er iets misgaat.
• Koop liefst geen tweedehands apparatuur.
• Pas op voor koolmonoxidevergiftiging. Een veeg teken is doorgaans een zwarte of bruine aanslag van roet boven de kachel of geiser. Let in dat opzicht bij uzelf en uw huisgenoten op tekenen die op een koolmonoxidevergiftiging duiden, zoals vermoeidheid, hoofdpijn, misselijkheid.
• Gasgevelkachels/cv-ketels en -geisers zijn het veiligst. De afvoer loopt immers direct via de gevel naar buiten en verse lucht wordt van buiten aangevoerd.

Veilig gebruik van gasflessen

Flessengas kan net zo gevaarlijk zijn als aardgas. Het betreft propaan of butaan en het zijn producten uit het raffinaderijproces van aardolie. Beide gassoorten zijn in feite petroleumgassen die onder hoge druk staan en dus vloeibaar zijn. De werkdruk verschilt echter bij beide gassen, waardoor de juiste drukregelaar van belang is.

Butaan en propaan
Sluit dus geen drukregelaar voor butaan aan op een fles met propaangas. Deze gassoorten worden nog steeds gebruikt, natuurlijk in het campinggas voor caravans en tenten (kamperen), maar ook voor de barbecue en op boten. En voor afgelegen huizen/boerderijen. In het buitenland is ‘flessengas’ overigens zeer gebruikelijk. In Nederland niet meer, aangezien het gasnetwerk (aardgas) vertakt is als een haarvatensysteem, wat in de wereld uniek te noemen is.

Voorzichtig met gas

Bij het zogenaamde 'campinggas' is het zaak voorzichtig te zijn en enkele punten in acht te nemen. Laat u bovendien goed informeren door de fabrikant en de winkel over het gebruik van propaan en/of butaan. Zorg ervoor dat de ventilatie in orde is indien de gastank zich in een gesloten ruimte bevindt. Zet de tanks altijd rechtop en liefst in de buitenlucht, met het ventiel dus boven.

Ventileren

• Ventileer goed voordat u de gaskraan opendraait. En rook niet.
• Zet de flessen niet in de zon of bij een warmtebron, zoals een kachel. En zeker niet bij open vuur.
• Zorg ervoor dat het vloerrooster van de wisselbak van uw caravan altijd goed ventileert. Vergeet niet dat flessengas zwaarder is dan lucht en dus naar beneden zakt, dit in tegenstelling tot aardgas.
• Vervoer de gasflessen rechtop.

Juiste drukregelaars

• Zorg voor goed materiaal, zowel wat betreft de drukregelaar als de gasslangen en slangklemmen (beide afhankelijk van het soort gas dat men gebruikt). Controleer het materiaal regelmatig op slijtage en lekkage. Een beproefde methode is instrijken met zeepsop en kijken of er zich bellen vormen. Het spreekt vanzelf dat u de controle nooit met een brandende lucifer moet doen.
• Ventileer lagergelegen ruimten goed, zoals een kelder.
• Draai de gaskraan pas open bij gebruik. Ventileer grondig waar gastoestellen in gebruik zijn.
• Zorg ervoor dat de gasslang niet kan knikken of ‘spiralen’.
• Gebruik de juiste drukregelaar. Daar zijn nogal wat verschillen in, zoals voor Campingaz. Er zijn ook universele drukregelaars met een afblaasbeveiliging voor als de gasdruk te hoog wordt, afhankelijk van de buitentemperatuur. Hoe warmer het weer, hoe hoger de druk in de gasfles.
• Draai bij het verwisselen van de gasfles de verbindingen handvast aan met een sleutel. Vast is vast. Handvast is echt voldoende voor een gasdichte aansluiting.
• Vervang de slangen en drukregelaars na de voorgeschreven tijdspannen.
• Laat u goed informeren over het juiste gebruik van propaan en butaan.

Lees verder

• Brandgevaar in de woning
• Veilig wonen voor kinderen en ouderen – keuken
• Veilig wonen voor kinderen en ouderen – tuin en balkon
• Veilig en verantwoord klussen – tips en adviezen
• Veilig elektriciteitsgebruik en eerste hulp bij elektrocutie