De geneeskracht van braakwortel of ipecawortel

Braakwortel is een plant van een halve meter hoog met witte bloemetjes en rode besjes. Hij groeit in Nicaragua, Costa Rica, Ecuador, Panama en Brazilië. De plant is pas in de 17e eeuw in Europa beland. Hij werd voor het eerst voorgeschreven door de zoon van de lijfarts van Willem III van Oranje. Er zijn meerdere soorten braakwortel en de wortelkleur verschilt van grijs, rood tot bruin. Braakwortel is een sterk middel dat in te grote doses als krachtig vergif kan werken. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Geschiedenis braakwortel
• Naamgeving
• Werkzame stoffen
• Braakwortel bij longproblemen
• Braken door braakwortel
• Overige medicinale werkzaamheden ipecawortel
• Dosis ipecawortel
• Veiligheid van het gebruik van ipecawortel
• Bezoek een arts of fytotherapeut

Geschiedenis braakwortel

Johan Friedrich Helvetius was de lijfarts van Willem III van Oranje. De lijfarts had een zoon, Jean Claude Helvetius. Helvetius kreeg van Lodewijk de 14e, de belangrijkste vijand van Willem III, het alleenrecht om braakwortel te verkopen. Hij was destijds de eerste en enige handelaar in braakwortel. In 1672 was namelijk de braakwortel voor het eerst Europa binnen gevoerd vanuit Zuid Amerika. Helvetius verkocht enige jaren zijn recept als adequaat geneesmiddel bij dysenterie. In 1688 besloot hij om zijn alleenrecht te verkopen aan de Franse regering. Ook werd het gebruikt als braakmiddel. Na het innemen van een vergif kan een braakmiddel uitkomst bieden. Vergiftiging is in alle tijden een belangrijke manier geweest om tegenstanders uit te schakelen. Lodewijk de 14e had veel vijanden en het kwam in zijn tijd van pas om een middel te hebben waarmee je giftige stoffen kon uitbraken. Verder werd braakwortel in de 17e eeuw aangewend om bronchitis mee te behandelen.

Naamgeving

In het Latijn wordt braakwortel Psychotria ipecacuanha genoemd. Er is een aantal Latijnse synoniemen: Carapichea ipecacuanha, Callicocca ipecacuanha, Cephaelis ipecacuanha, Evea ipecacuanha en Uragoga ipecacuanha. De naam ipecacuanha is afgeleid van de Tupi-taal die wordt gesproken door het Tupi-volk in Brazilië. Daar betekent ipecuanha ´eendenpenis´. Dat slaat waarschijnlijk op het kleine fallusvormige zaadje van deze plant.

Werkzame stoffen

Van braakwortel of ipecawortel wordt voor fytotherapeutische doeleinden het ondergrondse deel van de plant gebruikt oftewel: de wortel. In deze wortel zitten de volgende belangrijke inhoudsstoffen: isochinolinealkaloïden in de vorm van emetine, cephaeline, psychotrine, O-methylpsychotrine, protoëmetine, ipecoside, ipecacuanhine en ipecacuanhinezuur. Verder bevat de wortel saponinen, sporen van etherische olie en vette olie, choline, organische zuren en zetmeel.

Braakwortel bij longproblemen

Braakwortel heeft een positieve werking op de luchtwegen. In kleine doses is het een middel dat het los maken en het ophoesten van slijmen bevordert. De saponinen helpen om het slijm op te lossen en zorgen ervoor dat de slijmklier minder afscheiding geven. Verder heeft het een ontkrampende werking op de gladde spieren van de luchtwegen. Door deze medicinale werkzaamheden wordt braakwortel in de fytotherapie voorgeschreven bij de volgende indicaties:

• Bronchitis,
• Astmatische bronchitis,
• Droge hoest,
• Taaie slijmen,
• Kinkhoest,
• Spastische hoest,
• Bronchiaal astma.

Hierbij moet wel worden aangetekend dat een iets te hoge dosis van braakwortel leidt tot misselijkheid. Dat komt met name door de emetine die het bevat. Hierdoor geven fytotherapeuten over het algemeen de voorkeur aan: gulden sleutelbloem, anijszaad, eucalyptus en hyssop.

Braken door braakwortel

Braakwortel is zoals de naam al zegt een braakmiddel. Om het als braakmiddel te gebruiken dien je een beduidend hogere dosis in te nemen dan wanneer het bij longperikelen wordt aangewend. Het wordt niet meer ingezet bij acute vergiftigingsgevallen omdat pas 30 minuten na inname van de wortel het braken tot stand komt. Braken wordt ingeleid door een sterk gevoel van misselijkheid. Emetine en cephaeline zijn de stoffen die de braakreflex ontlokken aan het lichaam.

Overige medicinale werkzaamheden ipecawortel

• De secretie van speeksel, zweet en darmvloeistoffen worden gestimuleerd door ipecawortel.
• Vroeger werd ipecawortel gebruikt om amoebedysenterie te bestrijden. Tegenwoordig gebruikt men alleen zuivere emetine, de werkzame stof in ipecawortel.

Dosis ipecawortel

Er is een aantal manieren om deze geneesplant te gebruiken.

Voor de luchtwegen:

• Wortelpoeder: 3 tot 4 maal per dag 10 tot 100mg per dag.

• Tinctuur: 1 gram tinctuur per dag.
• Infuus of thee: 0.6 gram ipecawortel op 150ml water, verspreid op de dag opdrinken.

Braakmiddel:

• Wortelpoeder: 500mg tot 2 gram, om de 5 of 15 minuten innemen.
• Tinctuur: innemen tot het effect heeft.

Veiligheid van het gebruik van ipecawortel

Het gebruik van ipecawortel is niet zonder risico.

• Ipecawortel wordt in preparaatvorm voorgeschreven door fytotherapeuten. De reden dat je niet zelf kunt experimenteren met deze geneesplant is omdat de kans op bijwerkingen te groot is.
• Het gebruik van ipecawortel als braakmiddel wordt niet aangeraden omdat blijkt dat een deel va de gifstof de darmen bereikt.
• Behalve braken kan een teveel aan ipecawortel leiden tot hoofdpijn, buikpijn, vermoeidheid en het kan de hartfunctie verzwakken.
• Ipecawortel moet niet gecombineerd worden met alkaliën, looistoffen en zouten van zware metalen.

Bezoek een arts of fytotherapeut

Een groot deel van de informatie over de in dit artikel genoemde geneesplant komt uit het boek Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst. Dat is een handboek in de fytotherapie. Het is echter niet geschikt om aan zelf-genezing te doen. Wie ergens last van heeft dient een arts of fytotherapeut op te zoeken voor een goede diagnose en keuze voor de beste middelen, afgestemd op jouw persoonlijke situatie. De kennis en wetenschap die hier genoemd staan is van puur informatieve aard.