Boerenwormkruid: gezondheidsvoordelen en tegen ongedierte

Boerenwormkruid (Tanacetum vulgare) is een overblijvende plant uit de composietenfamilie en lijkt op Jacobskruiskruid; het komt uit dezelfde plantenfamilie. Boerenwormkruid is een zeer robuuste plant en komt bijna overal voor. In vroegere tijden werd boerenwormkruid gebruikt voor wormziekten, maar grotere hoeveelheden dan 1 tot 3 gram boerenwormkruid veroorzaken vergiftigingsverschijnselen, waardoor anno 2024 andere, effectievere en onschadelijke middelen worden gebruikt bij wormziekten. Het gebruik ervan tegen ongedierte was ook wijdverbreid. Wassen met een mengsel met boerenwormkruid moet vlooien en hoofdluizen verdrijven. Omdat boerenwormkruid de giftige stof thujon bevat, kan de plant niet worden geconsumeerd, maar kan het worden gebruikt als remedie tegen bladluizen in de tuin. Hiervoor moet een infuus worden gemaakt. Dit wordt op de aangetaste planten gesproeid. De plant jaagt ook motten uit de kast.

• Profiel van boerenwormkruid
• Wat is boerenwormkruid?
• Kompasplant
• Composietenfamilie
• Giftig
• Boerenwormkruid tegen ongedierte
• Boerenwormkruid als aromatisch kruid
• Werkzame stoffen
• Gezondheidsvoordelen van boerenwormkruid
• Inwendig gebruik
• Infusie tegen hoofdluis
• Plantaardige pulp
• Gebruik in de tuin

Profiel van boerenwormkruid

Boerenwormkruid heeft de volgende kenmerken:

• Latijnse naam: Tanacetum vulgare
• Familie: de composietenfamilie (Compositae)
• Oogstmaanden juni tot september
• Bruikbare delen van de plant: bladeren, bloemen
• Bladvorm: geveerd, langwerpig eivormig
• Bloemkleur: geel
• Locaties: bermen, bosranden, spoordijken, braakliggende terreinen
• Giftigheid: giftig; alle delen van de plant zijn giftig en huidcontact kan allergische klachten veroorzaken
• Speciale inhoudsstoffen: etherische oliën, bitterstoffen, borneol, kamfer, flavonoïden, tannines, thujon
• Eigenschappen: antiviraal, menstrueel, analgetisch, spijsverteringsbevorderend, ontwormend
• Helpt bij: vlooien, herpes*, spataderen, luizen, migraine, motten, blauwe plekken, reuma, spijsverteringsproblemen, wormen

(*) De stoffen isochlorogeenzuur en axillarine lijken verantwoordelijk te zijn voor de antivirale werking.

Wat is boerenwormkruid?

Kompasplant

Boerenwormkruid is een van de zogenaamde kompasplanten. Dit is een plant met ronde polvorm, waarbij de bloemen aan de zonkant, het zuiden, van de plant zitten of aan deze kant het eerst bloeien. Hieraan kan aan dit soort planten de richting afgelezen worden.

Composietenfamilie

Boerenwormkruid is een plant uit de composietenfamilie, een van de grootste plantenfamilies, met wel 23.000 soorten. De sterk overgroeide, kruidachtige plant, die tussen 60 en 130 cm hoog wordt, is zeer robuust en blijft ook in de winter groen. De donkergroene, geveerde bladeren en de felgele bloemhoofdjes van juni tot september kun je onmogelijk over het hoofd zien. Etherische oliën zoals kamfer, thujon en borneol geven de plant zijn kenmerkende geur.

Giftig

Boerenwormkruid houdt van voedselrijke, zwak basische humusbodems en is wijdverspreid in Eurazië. Boerenwormkruid is potentieel giftig en mag daarom alleen met de nodige voorzichtigheid worden gebruikt. De benaming 'boerenwormkruid' getuigt van het belang ervan in de traditionele volksgeneeskunde als middel tegen worminfecties.

Boerenwormkruid tegen ongedierte

Boerenwormkruid wordt al lang beschouwd als een probaat middel tegen allerlei soorten ongedierte, zowel bij mens als dier. Omdat alle delen van de plant giftig zijn, ook voor huisdieren, wordt inwendig gebruik tegenwoordig niet meer aanbevolen. Bij uitwendig gebruik zijn huidirritaties en allergieën mogelijk. Het kan echter nog steeds goed dienen in huis en tuin als verdediging tegen ongedierte.

De kamferachtige geur van boerenwormkruid is effectief bij het verdrijven van ongedierte zoals vlooien of motten. Het kruid werd al in de middeleeuwen aan huizen gehangen om insecten, muggen en vliegen weg te houden. Het werd ook veel gebruikt om de slaapgedeeltes van huisdieren en boerderijdieren te bedekken met gedroogd boerenwormkruid om ongedierte te verdrijven. Het is raadzaam om de plant niet openlijk neer te leggen, maar in plaats daarvan in hondenbedden, geurkussens of matrassen als vulling te naaien.

Boerenwormkruid als aromatisch kruid

Boerenwormkruid is geen eetbare plant, maar een puur aromatisch kruid. Bladeren en bloemen kunnen zeer spaarzaam worden gebruikt om limonade, thee, desserts of groene smoothies op smaak te brengen. Een hoeveelheid van drie bloemen wordt als onschadelijk beschouwd als je ze slechts zelden eet. Vanwege het giftige thujon in alle delen van de plant, wordt consumptie tegenwoordig niet aanbevolen. Thujon is een organische verbinding die van nature voorkomt in een aantal plantensoorten. Vooral zwangere vrouwen moeten deze plant niet consumeren.

Werkzame stoffen

Boerenwormkruid bevat onder meer de volgende werkzame stoffen:

• pyrethrin
• thujon
• bitterstoffen
• tannine
• kamfer
• glycosiden
• fytosterolen
• parthenolide

Gezondheidsvoordelen van boerenwormkruid

Inwendig gebruik

Boerenwormkruid is een zeer krachtig en effectief geneeskrachtig kruid, maar een verkeerde dosering kan zeer snel tot vergiftiging leiden. In de kruidengeneeskunde stond boerenwormkruid bekend als een effectief middel tegen een breed scala aan ongedierte, zoals luizen, vlooien en wormen. Inwendig gebruik tegen wormziekten wordt tegenwoordig echter niet meer toegepast vanwege het risico op vergiftiging. Als het tijdens de zwangerschap wordt ingenomen, kan het een miskraam veroorzaken.

Infusie tegen hoofdluis

In het verleden werd een aftreksel van boerenwormkruid gebruikt om luizen en vlooien te verdrijven. De ervaringen met deze applicatie zijn echter gemengd. Voor de bereiding wordt 250 ml kokend water over twee theelepels bloemen en bladeren gegoten en afgekoeld tot lichaamstemperatuur. Was het haar meerdere keren met de infusie en spoel het na een korte inwerktijd weer uit.

In het verleden werd deze infusie ook (inwendig) gegeven bij jicht, koorts, zenuwproblemen en worminfecties. Dit gorgelen zou moeten helpen om een ​​slechte adem te verdrijven.

Plantaardige pulp

Een plantenbrij kan worden gemaakt van bloemen en bladeren, wat uitwendig kan worden toegepast en zou moeten helpen bij gewrichtspijn, verrekkingen en spataderen. Om dit te doen, worden verse bladeren en bloemen met een vijzel tot een fijn papje geplet. Eventueel kan een beetje water worden toegevoegd om de consistentie te verbeteren. Dit papje wordt in een kompres op de aangetaste delen van de huid geplaatst.

Gebruik in de tuin

Een andere toepassing voor boerenwormkruid die nog steeds wordt gebruikt, is de bereiding van een natuurlijk pesticide. Zo werden boerenwormkruidplanten vroeger in aardappelvelden geplant om de besmetting met coloradokevers te verminderen. Deze kever lijkt door zijn bolle en ronde lichaam wat op een lieveheersbeestje. De sterk ruikende etherische oliën verdrijven ook witte vliegen, bladluizen, mijten, frambozenkevers en ander ongedierte. De plant is ook effectief tegen valse meeldauw, de verzamelnaam voor een groep schimmels die groene plantdelen aantast

Om een ​​puur brouwsel te maken voor de bescherming van planten, wordt 1 liter kokend water gegoten over 100 gram bladeren en bloemen (vers of gedroogd) en na een uur weken gezeefd. Bij zwakke aantasting wordt het brouwsel in een verhouding van 1:10 op de aangetaste planten gespoten, bij ernstige aantasting in een verhouding van 1:5. Indien nodig moet het proces na een paar dagen worden herhaald. In de winter kan het worden gebruikt tegen overwinterend ongedierte en eitjes.

Boerenwormkruid trekt overigens veel welkome insecten aan. Tot de vaste bezoekers horen vlinders, snuitkevers en bijen.

Lees verder

• Zevenblad: gezondheidsvoordelen en inhoudsstoffen zevenblad
• Lupine: gezondheidsvoordelen en voedingswaarde lupinebonen
• Malrove: gezondheidsvoordelen & toepassingen (thee/tinctuur)
• Patchouli (patchoeli): gezondheidsvoordelen & toepassingen
• Echt lepelblad: gezondheidsvoordelen en werkzame stoffen