Zelfhulp: 12 stappen van de Anonieme Alcoholisten

Zelfhulp: 12 stappen van de Anonieme Alcoholisten Het 12-stappenmodel van de Anonieme Alcoholisten (AA) is een zelfhulpprogramma voor mensen die verslaafd zijn. In eerste instantie was deze zelfhulp bedoeld voor alcoholverslaving, maar tegenwoordig wordt het ook voor andere verslavingen gebruikt. Centraal in dit programma staan de twaalf stappen en de bijeenkomsten met lotgenoten en ervaringsdeskundigen. Er is over het algemeen geen professionele begeleiding bij het programma om van de verslaving af te komen. Nederland kent diverse groepen die volgens het 12-stappenprogramma werken.

12-stappenmodel van de Anonieme Alcoholisten: zelfhulp bij alcoholverslaving

Het 12-stappenmodel is een van de mogelijke zelfhulpprogramma's voor alcoholverslaafden. Ongeveer 6000 verslaafden in Nederland nemen deel aan een zelfhulpprogramma voor verslaving. Bij een zelfhulpprogramma wisselt men met lotgenoten ervaringen uit en leert men zichzelf te helpen. Het lotgenotencontact wordt als een van de belangrijkste werkzame onderdelen van het zelfhulpprogramma gezien. In de groep is er veel ruimte om je verhaal te doen en om te leren van de ervaringen van anderen. Ook leert men de eigen gedachten en gevoelens beter onder woorden te brengen. Zelfhulpprogramma's worden soms begeleid door een therapeut, maar de bijdragen zijn voornamelijk van ervaringsdeskundigen.

Zelfhulprogramma: wie doen er mee?

In Nederland doen vooral mannen van middelbare leeftijd mee aan het 12-stappenmodel van de Anonieme Alcoholisten. Wanneer er gekeken wordt naar de hoeveelheid vrouwen die verslaafd zijn aan alcohol, doen er echter ook relatief veel vrouwen mee aan het zelfhulpprogramma. Veel alcoholverslaafden nemen voor langer dan een jaar deel aan het programma waardoor het programma meer een "way of life" wordt dan een op zichzelf staande behandeling. Men probeert zich een andere levensstijl aan te meten waardoor de kans op terugval verkleind wordt. Helaas valt een deel van de deelnemers tijdens het programma toch één of meerdere keren terug in het alcoholgebruik. Ook dan kan de zelfhulpgroep helpen de terugval te relativeren en ondersteuning bieden bij het stoppen met drinken.

Ontstaan van het 12-stappenmodel

Het 12-stappenmodel werd in 1935 ontwikkeld door twee verslaafden in de Verenigde Staten. Oorspronkelijk was het zelfhulpprogramma bedoeld voor alcoholverslaving, maar tegenwoordig wordt het ook toegepast op andere verslavingen. Ongeveer de helft van alle zelfhulpprogramma's werkt volgens de twaalf-stappenmethode.

Het 12-stappenprogramma heeft een christelijk evangelische achtergrond, maar men hoeft zeker niet religieus te zijn om van het programma te kunnen profiteren. Hoewel men in de Verenigde Staten de bijeenkomsten vaak begint en eindigt met een gebed, is dit bij bijeenkomsten in Europese landen niet gebruikelijk. De nadruk ligt in Europa ook niet zozeer op God maar op spiritualiteit. Wanneer men niet in God gelooft, kan men de term God in de 12 stappen vervangen door bijvoorbeeld "de groep".

Het 12-stappenmodel in de praktijk

Het 12-stappenprogramma is opgebouwd uit - de naam zegt het al - 12 stappen. Het programma vindt over het algemeen wekelijks plaats en heeft een vaste structuur. Na een gezamenlijke opening is er ruimte om terug te kijken op de afgelopen week en dit met elkaar te delen. Vervolgens wordt er een van de 12 stappen uitgebreid besproken. Bij de meeste groepen kan men op ieder moment instromen, er is geen vast begin en einde van het programma. Sommige mensen volgen het programma na afloop van opname in een afkickkliniek als steuntje in de rug. Het model kan ook gecombineerd worden met psychologische behandeling voor de alcoholverslaving zoals cognitieve gedragstherapie (CGT). Het bezoeken van bijeenkomsten van het 12-stappenprogramma terwijl men cognitieve gedragstherapie volgt lijkt het positieve effect van beide interventies te versterken.

Uitgangspunten in 12 stappen
  1. Wij erkennen dat wij machteloos stonden tegenover onze verslaving, dat ons leven onhanteerbaar was geworden
  2. Wij kwamen ertoe te geloven dat een Macht groter dan onszelf ons weer geestelijke gezond kon maken
  3. Wij namen de beslissing om onze wil en ons leven over te dragen aan de zorg van God zoals wij Hem begrepen
  4. Wij maakten een grondige en onbevreesde morele inventaris van onszelf op
  5. Wij bekenden tegenover God, onszelf en iemand anders de ware aard van onze fouten
  6. Wij waren volkomen bereid God al deze fouten in ons karakter weg te laten nemen
  7. Wij vroegen Hem nederig onze tekortkomingen weg te nemen
  8. Wij maakten een lijst van alle mensen die wij schade berokkend hebben en werden bereid het met hen allen goed te maken
  9. Wij maakten het waar mogelijk direct goed met deze mensen, behalve wanneer dit hen of anderen zou schaden
  10. Wij gingen door met het opmaken van een persoonlijke inventaris en wanneer wij fout waren, gaven wij dat onmiddellijk toe
  11. Wij trachtten middels gebed en meditatie ons bewuste contact met God zoals wij Hem begrepen te verbeteren, enkel biddend om kennis van Zijn wil voor ons, en de kracht die uit te voeren
  12. Tot een geestelijk ontwaken gekomen als resultaat van deze stappen, probeerden wij deze boodschap uit te dragen naar verslaafden en deze uitgangspunten in al ons doen en laten toe te passen

Is de 12-stappenmethode effectief?

Er zijn nog geen gecontroleerde studies naar de effectiviteit van het 12-stappenprogramma. Het is dus ook niet met zekerheid te zeggen of het programma werkt of niet. Uit literatuurstudies komt naar voren dat het programma voor een deel van de alcoholverslaafden effectief is. De effectiviteit werd groter naarmate men meer bijeenkomsten bezocht. Slechts 20% van de deelnemers ging na de eerste maand door met het bezoeken van de bijeenkomsten, 80% stopte tijdens de eerste maand.

Waar zijn de bijeenkomsten van de 12-stappenmethode te vinden?

In heel Nederland zijn groepen te vinden die volgens de principes van de 12-stappenmethode samenkomen. Op de website van de AA Nederland zijn adressen te vinden van verschillende groepen en de dagen en tijden waarop er samengekomen wordt. Bij sommige zelfhulpgroepen kun je binnenlopen zonder je vooraf aan te melden, bij andere groepen vindt men het prettig wanneer men zich van tevoren even aanmeldt.

Lees verder

© 2010 - 2024 Melod, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Herstellen van verslaving door middel van twaalf stappenHerstellen van verslaving door middel van twaalf stappenDe twaalf stappen naar herstel van verslaving, ook wel het Minnesota model genoemd is een van de meest gebruikte methode…
Zelfhulpgroepen voor hulp bij verslavingZelfhulpgroepen voor hulp bij verslavingNaast de professionele hulpverlening in de verslavingszorg kunnen mensen gebruik maken van zelfhulpgroepen. De meest bek…
Baclofen, een wondermiddel tegen verslavingen?Baclofen, een wondermiddel tegen verslavingen?Veel mensen worstelen jarenlang met een alcohol of drugsverslaving. Maar misschien is de oplossing simpeler dan gedacht.…
Verslaving behandeling: Het 12 stappenplan (Minnesota model)Verslaving behandeling: Het 12 stappenplan (Minnesota model)Wanneer je lijdt aan een verslaving bestaat er nu ook in Nederland de mogelijkheid om die te overwinnen met het befaamde…
Kalmerende middelen tegen stressHet gebruik van kalmerende of opwekkende middelen is een van de oudste methoden waarmee mensen altijd probeerden spannin…
De effecten van het gebruik van tabakDe effecten van tabak zijn desastreus op het lichaam. Vanwege dit feit is het belangrijk dat wanneer je rookt of regelma…
Bronnen en referenties
  • Emmelkamp, P. & Vedel, E. (2007) Alcohol- en drugsverslaving: een gids voor effectief gebleken behandelingen
  • Kerssemakers, R., Meerten van, R., Noorlander, E. & Vervaeke, H. (2008). Drugs en alcohol: gebruik, misbruik en verslaving.
  • Stuurgroep Ontwikkelcentrum Kwaliteit en innovatie van zorg (2003). Zelfhulp: literatuurstudie over de waarde van zelfhulpgroepen en 12 stappenprogramma's.
Melod (654 artikelen)
Laatste update: 14-10-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Verslaving
Bronnen en referenties: 3
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.