Multiple sclerose (MS): logopedie

Multiple sclerose (afgekort MS) is een ziekte, waarbij het centraal zenuwstelsel is aangedaan. In het begin zal het lichaam zich nog van een aanval kunnen herstellen, maar in de loop van de tijd zal de patiënt steeds verder achteruit gaan. Er kunnen allerlei klachten ontstaan, zoals vermoeidheid, spierzwakte, spasticiteit, oogklachten, problemen met het plassen en psychische problemen. Doordat er spierzwakte ontstaat, kunnen er ook problemen ontstaan bij het praten en slikken. Hiervoor kun je worden doorverwezen naar een logopedist.

Wat Multiple sclerose is

MS is een ziekte waarbij de beschermlaag van zenuwcellen van het centraal zenuwstelsel zijn aangetast, waardoor er problemen kunnen ontstaan met de geleiding van prikkels. In het begin is het lichaam vaak in staat om te herstellen van een aanval, maar op een gegeven moment lukt dat niet meer. Er ontstaat littekenweefsel, waardoor er blijvende klachten ontstaan zoals vermoeidheid, spierzwakte, spasticiteit, oogklachten, pijn en klachten tijdens het plassen. Door de aangedane spieren kunnen er ook klachten ontstaan met de mondspieren, waardoor slikklachten of problemen met de spraak kunnen ontstaan.

Spraakproblemen

Door MS kunnen er problemen ontstaan bij het praten, waardoor het moeilijker kan zijn om je te uiten. Van de spieren die je nodig hebt om te kunnen praten, kunnen de zenuwen zijn aangedaan. Hierdoor kunnen er ook problemen ontstaan met de stem of ademhaling. Om te kunnen spreken, gebruik je de spieren van je mond, tong en lippen. Als deze zwakker worden, kan het moeilijker worden om klanken te maken en ze uit te spreken. Mensen met MS kunnen hierdoor langzamer gaan praten, binnensmonds praten en langere pauzes tussen de woorden houden. Inademen kan meer kracht kosten, waardoor deze luid is met een zachte stem als gevolg.

Taalproblemen

Mensen die aan MS lijden, kunnen problemen krijgen met de taal. Het kan lastiger zijn om woorden te vinden om een boodschap te brengen, afbeeldingen die je ziet te benoemen en moeilijkheden hebben om de draad van een verhaal vast te houden. Iemand kan last hebben van concentratieproblemen en snel afdwalen met de gedachten. Ook kunnen klanken verkeerd worden gebruikt of weggelaten worden. Durf te zeggen wanneer je iets niet goed hebt begrepen en door te vragen.

Slikproblemen

Ruim veertig procent van de MS-patiënten krijgt na verloop van tijd problemen met slikken. Hierdoor kunnen klachten ontstaan zoals zich verslikken, niet goed voelen waar het voedsel in de mond zit, te weinig kracht hebben om te kauwen of het voedsel te kort kauwen, waardoor er problemen kunnen ontstaan met de spijsvertering. Als het hoestreflex uitblijft, kan het voedsel in de luchtpijp komen, waardoor je je verslikt. Voedselresten in de luchtwegen kunnen leiden tot een longontsteking.

Naar de logopedist

Je arts kan je doorverwijzen naar een logopedist wanneer je last hebt van spraak en slikproblemen. Een logopedist zal eerst onderzoeken wat precies het probleem is en aan de hand daarvan een behandelplan maken. Je leert met de mogelijkheden die je hebt, om de automatische handelingen die je voorheen deed op een bewuste wijze te doen. Je leert naar jezelf te luisteren en waarom anderen je moeilijk kunnen verstaan. Soms wordt je stem opgenomen, zodat je zelf kunt horen wat er verbeterd moet worden. Je leert welke klanken moeite kosten en hoe je het jezelf makkelijker kunt maken om te praten. Je leert op de juiste momenten adempauze te houden en eventueel hulpmiddelen te gebruiken.

Oefeningen bij spraakproblemen

Je kunt zelf oefeningen doen bij spraakproblemen. Zorg dat iemand je goed kan zien als je praat. Je uitdrukking geeft extra informatie. Spreek niet te lang tijdens één adem en adem op tijd weer in. Verlaag je spreektempo en slik overtollig speeksel weg voordat je iets zegt. Zeg tegen een onbekende dat je moeite hebt met iets goed uit te kunnen leggen en zet eventueel vooraf dingen op papier die je wilt zeggen. Probeer op de hoogte te blijven van de taal, lees veel en doe eventueel taalspelletjes. Misschien vind je het wel leuk om zelf teksten te schrijven.

Tips bij slikproblemen

Zorg dat je rustig gaat zitten als je eet en er de tijd voor neemt. Ga in een goede houding aan tafel zitten, dus rechtop en dicht tegen de tafel aan. Zorg ervoor dat het eten of drinken niet te warm is. Praat niet tijdens het eten en laat je niet afleiden. Hap je eten af met je voortanden en stop geen grote stukken in je mond. Kauw het eten goed voordat je het doorslikt. Mocht je merken dat je mond vaak open staat in rust, probeer hem dan bewust dicht te houden en door de neus te ademen.

Lees verder

• Multiple sclerose (MS): wat het is, diagnose en verloop
• Multiple sclerose (MS): klachten
• Multiple sclerose (MS): hoe hiermee om te gaan
• Multiple sclerose (MS): klachten en behandeling
• Multiple sclerose (MS): revalidatie