Epilepsie: eerste hulp bij aanvallen

Wanneer je ziet dat iemand een epileptische aanval krijgt, kan dat behoorlijk schrikken zijn. Bij een heftige aanval kan iemand op de grond vallen en daarbij stevig stuiptrekken. Je kunt op het moment van een aanval weinig doen, alleen zorgen dat iemand zichzelf niet verwond of uit een gevaarlijke situatie halen. Meestal gaat een aanval na een paar minuten vanzelf weer over en komt iemand weer bij bewustzijn. Probeer rustig te blijven, houd omstanders weg en laat iemand rustig bijkomen. Wanneer moet je een medische hulp inschakelen?

Algemeen

Bij epilepsie is er een storing in de elektrische geleiding in de hersenen, wat zich op verschillende manieren kan uiten. Iemand kan beginnen te schokken, vreemde bewegingen maken of even afwezig zijn. Meestal duurt een aanval niet zo lang en zal iemand daarna vanzelf weer bij bewustzijn komen. Er bestaan verschillende vormen van epilepsie. Het ligt er ook aan in welk gebied van de hersenen de aanval ontstaan. Het kan in één haard ontstaan, maar ook in de gehele hersenen. Voor de omgeving kan het erg schrikken zijn als iemand een epileptische aanval krijgt.

Als iemand een aanval krijgt

Meestal kun je weinig doen als iemand een aanval heeft. Je kunt de aanval niet stoppen en meestal gaat het na een paar minuten vanzelf weer over. Wanneer iemand in een gevaarlijke situatie komt door de aanval, dan kun je ervoor zorgen dat je wat aan de situatie doet, bijvoorbeeld in het verkeer. Zorg dat iemand zichzelf niet kan bezeren door scherpe voorwerpen te verwijderen of iets zachts onder het hoofd te leggen. Probeer omstanders zoveel mogelijk weg te houden. Als iemand op de weg komt te liggen, pak hem dan stevig beet onder de armen en sleep hem achterwaarts weg. Laat de aanval gewoon op zijn beloop en blijf in de buurt.

Omstanders

Sommige mensen die een aanval zien, schrikken behoorlijk. Ze hebben dit misschien nooit eerder gezien en denken dat iemand iets ernstigs overkomt. Vooral wanneer iemand een complex-partiële aanval krijgt, kan het er heftig uitzien. Iemand kan in dat geval neervallen op de grond en hevig gaan schokken. Zeg dat je weet wat je moet doen en stel mensen die erbij staan gerust. Op deze manier voorkom je dat er onnodig een ambulance opgeroepen wordt. Het kan vervelend zijn wanneer iemand na de aanval bijkomt en er staan allemaal vreemde mensen om hem heen.

Wanneer een dokter waarschuwen?

Meestal is het niet nodig dat er een dokter komt en zal iemand vanzelf weer bijkomen na een aanval. In de volgende gevallen is het wel nodig om een arts in te schakelen:

• De aanval duurt langer dan 5 minuten, bel dan 112
• Meerdere aanvallen achter elkaar zonder dat iemand tussendoor bij bewustzijn komt
• Als iemand zich heeft verwond
• Als iemand water heeft binnen gekregen
• De patiënt vraag zelf om medische hulp
• Als je eraan twijfelt of het epilepsie is

Wanneer iemand lijdt aan een status epilepticus gaat de ene aanval over naar de andere, waarbij iemand tussendoor niet meer bij bewustzijn komt. Dit is een ernstige situatie en daarbij moet zo snel mogelijk medische hulp worden ingeschakeld. De aanvallen moeten zo snel mogelijk worden gestopt.

Tongbeet

Sommige mensen bijten op de tong tijdens een aanval. Stop niet iets tussen de tanden omdat je al te laat bent als de aanval is begonnen. Je loopt dan ook het gevaar je eigen vingers te bezeren en er kan een stukje van de tanden afbreken. Een tongbeet is vaak pijnlijk, maar het geneest wel weer snel. Als iemand een aanval voelt aankomen, dan kan hij zelf iets tussen zijn tanden stoppen, bijvoorbeeld een washandje.

Ademhaling

Als de aanval begint is de ademhaling even geblokkeerd en kan iemand een blauwe of grauwe kleur krijgen. Mond-op-mond beademing is niet zinvol, omdat de lucht door de verkrampte spieren niet in de longen kan komen. Wat je kunt doen is kijken of iemand iets in de mond heeft en dat eruit halen en de kleding rond hals losmaken. Omdat er veel speeksel aanwezig is, kan iemand rochelend beginnen te ademen. Als iemand erg veel last heeft van speeksel in de keel of heeft gebraakt, leg hem dan in een stabiele zijligging.

In slaap gevallen

Het kan zijn dat iemand na een aanval in een diepe slaap valt. Daardoor kan het lijken alsof iemand bewusteloos is. Bij een normale ademhaling en als de schokkende bewegingen weg zijn, hoef je geen dokter te bellen. Breng iemand in de stabiele zijligging op een rustige plek. Als je niet weet of iemand slaapt, kun je hem proberen wakker te maken. Als iemand slaapt komt er een reactie en als iemand bewusteloos is zal hij niet reageren.

Voorzorgsmaatregelen

Iemand met epilepsie kan beter altijd medische informatie bij zich dragen, zodat er bij een aanval zonder bekenden kan worden ingegrepen door omstanders. Er zijn ook voorzorgsmaatregelen die je kunt treffen om gevaarlijke situaties te vermijden, zoals een doorademkussen, valhelm op de fiets of een thermostaatkraan in de keuken.

Na de aanval

Soms gaat een aanval niet gepaard met hevige schokken, maar maakt iemand vreemde bewegingen of is even afwezig. Probeer iemand na de aanval gerust te stellen en zeg dat hij een aanval heeft gehad en dat er niets ernstigs aan de hand is. Soms kan iemand nog even wat verward zijn en vreemd reageren.

Lees verder

• Epilepsie: wat houdt een aanval in en wat zijn de symptomen?
• Epilepsie: twee verschillende hoofdsoorten
• Epilepsie: de gevolgen en de invloed op je leven
• Epilepsie: tips voor het dagelijkse leven
• Epilepsie door hersenbeschadiging: symptomen en oorzaken