Zwanger en vitamine D

Tijdens de zwangerschap wordt er aanbevolen om 10 microgram vitamine D te nemen naast je gewone voeding. De reden hiervan is niet omdat zwangere vrouwen een verhoogde behoefte hebben aan vitamine D, maar meer uit voorzorgsmaatregel. Vitamine D is namelijk onmisbaar voor de groei van de botten en tanden van het kind. Uit onderzoeken blijkt dat vele vrouwen, waaronder ook zwangere vrouwen, een tekort aan vitamine D hebben.

Geschiedenis vitamine D

Vitamine D is ontdekt tijdens het zoeken naar een geneesmiddel voor rachitis. Deze ziekte kwam in het begin van de negentiende eeuw steeds vaker voor als gevolg van de industrialisering. Hierdoor zaten mensen steeds meer binnen waardoor er minder vitamine D in de huid aangemaakt werd. Men ontdekte dat door het eten van levertraan rachitis genezen kon worden. Terwijl men eerst dag dat het toen bekende vitamine A hiervoor verantwoordelijk was, kwam men er later achter dat het de vitamine D was dat rachitis kon genezen.

In het begin van de twintigste eeuw werd dan ook vooral levertraan en lichttherapie gebruikt om rachitis te voorkomen. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw werd er preventief vitamine D aan margarine toegevoegd. Nog steeds bevat margarine toegevoegd vitamine D, waardoor het naast vette vis een van de weinige voedingsmiddelen is die voldoende vitamine D kunnen leveren.

Vitamine D en gezondheid

Zonder vitamine D kunnen we niet leven. Steeds meer onderzoeken geven aan hoe belangrijk vitamine D voor de gezondheid is. Vitamine D is namelijk onmisbaar voor het immuunsysteem, hart en bloedvaten, stemmingen en de meest belangrijke, de calciumstofwisseling.

Gezondheid kind

Vitamine D is nodig voor de opname van calcium in het bloed. Bij een tekort aan vitamine D kunnen hierdoor botafwijkingen ontstaan. Een van de bekendste is rachitis. Rachitis is een aandoening bij kinderen waarbij de botten door geremde groei en misvorming niet goed ontwikkeld zijn. Het risico op rachitis is hoger als de baby tijdens de zwangerschap al een tekort heeft opgelopen. De ongeboren baby is geheel afhankelijk van de moeder in zijn of haar vitamine D voorziening. Voor een goede groei van de botten en de tanden is voldoende vitamine D noodzakelijk. Ook zijn er aanwijzingen dat vitamine D nodig is voor de
ontwikkeling van het zenuwstelsel en het afweersysteem. Een tekort tijdens de zwangerschap kan op latere leeftijd nog voor complicaties zorgen bij het kind. Zo hebben de kinderen een grotere kans op het krijgen van astma. Daarbij komen vroeggeboorte en hoge bloeddruk minder vaak voor als de vitamine D inname voldoende is.

Gezondheid moeder

Vitamine D heeft ook voordelen voor de moeder. De kans op osteoporose neemt namelijk af. Daarbij voelt de moeder zich vaker fitter en zal de kans op infectieziekten, zoals griep en verkoudheid, kleiner zijn. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat de kans op zwangerschapsdiabetes en zwangerschapsvergiftiging kleiner is. Ook speelt vitamine D een rol bij de vruchtbaarheid. Een tekort kan leiden tot een verstoring van de oestrogeenproductie, waardoor een zwangerschap langer uit kan blijven.

Vitamine D tijdens de zwangerschap

Hoewel er geen duidelijke vermoedens zijn dat de vitamine D behoefte van zwangere vrouwen verhoogd is, wordt hen toch geadviseerd om een dosis van 10 microgram vitamine D per dag extra in te nemen. Dit advies geldt voor alle vrouwen ongeacht hun huidskleur. Uit onderzoek blijkt dat ruim 42 procent van de vrouwen een tekort aan vitamine D heeft. Hieronder vallen ook de zwangere vrouwen. Als er een ernstig tekort is opgebouwd is de aanbevolen 10 microgram niet genoeg om je vitamine D gehalte aan te vullen. De kans op een tekort is groter als je weinig buitenkomt, gesluierd bent, altijd zonnebrandcrème met een hoge factor gebruikt, of een donkere huidskleur hebt. Voor deze vrouwen kan het verstandig zijn om tijdens een zwangerschap het vitamine d gehalte in het bloed te laten controleren. Een tekort kan dan aangevuld worden zodat de ongeboren baby hiervan geen nadelen ondervindt.

Vitamine D na de zwangerschap

Vrouwen met een lichte huidskleur die voldoende buiten komen hoeven na de zwangerschap geen extra vitamine D voorziening meer te hebben. Vrouwen met een donkere houdskleur of vrouwen die gesluierd zijn, worden geadviseerd om een extra inname van 10 microgram per dag te handhaven. Voor 2013 werd geadviseerd om extra vitamine D in te nemen bij het geven van borstvoeding. Dit advies is mede tot stand gekomen doordat het vitamine D gehalte in melk afhankelijk is van de vitamine D aanmaak of inname van de moeder. Het advies is sinds 2013 afgaschaft. Moedermelk bevat namelijk een ontoereikend vitamine D gehalte voor de baby waardoor de baby een extra inname van 10 microgram per dag nodig heeft. De vitamine D uit de moedermelk is dus onnodig. Daarbij bevat moedermelk zo weinig vitamine D, dat de moeder maar weinig extra nodig zal hebben door het verlies via de moedermelk.

Bronnen van vitamine D

Vitamine D kan uit de voeding gehaald worden, maar een veel belangrijkere bron is zonlicht.

Zon

Het lichaam maakt vitamine D aan als er zonlicht op de huid komt. Dit is dan ook de belangrijkste bron van vitamine D. Vroeger, toen mensen nog buiten werkten, kwam een tekort aan vitamine D dan ook nauwelijks voor. De maximale hoeveelheid vitamine D die het lichaam op een dag kan aanmaken onder invloed van zon is 250 microgram. Dit is 25 keer meer dan de aanbevolen hoeveelheid voor zwangere vrouwen en 100 keer meer dan de aanbevolen hoeveelheid voor niet zwangere volwassenen. Deze hoeveelheden zijn normaal voor mensen die in de tropen wonen, maar in Nederland wordt er zelden zoveel vitamine D aangemaakt. In de winter staat de zon te laag, waardoor er alleen in de maanden van april tot en met oktober genoeg vitamine D aangemaakt kan worden. Daarbij werken veel mensen binnen waardoor het contact met zonlicht minimaal is. Er is minimaal 10 minuten nodig voordat de aanmaak van vitamine D begint. Tenslotte blokkeert het toenemende gebruik van zonnebrandcrèmes de UVB straling waardoor er nauwelijks vitamine D aangemaakt wordt. Omdat het lichaam niet veel vitamine D kan opslaan, is in de winter vitamine D uit voeding of voedingssupplementen noodzakelijk.

Eten

Er zijn maar enkele producten die van nature een goede bron van vitamine D zijn. Deze voedingsmiddelen zijn visolie, vette vis en in mindere mate vlees, boter en eieren. Ook kunnen wilde paddenstoelen een goede bron van vitamine D zijn. Het is vrijwel onmogelijk om via de voeding voldoende vitamine D binnen te krijgen. Een portie vette vis bevat vaak voldoende vitamine D voor een dag, maar vlees, boter en eieren bevatten een ontoereikende hoeveelheid vitamine D. Daarom is er aan alle margarines vitamine D toegevoegd om een tekort te voorkomen. Vette vis is voor zwangere vrouwen heel gezond, maar vanwege de zware metalen die vaak in hoge gehaltes in vette vis aanwezig zijn, wordt er aangeraden niet meer dan twee porties per week te eten. Hierdoor is het voor zwangere vrouwen zeker in de winter noodzakelijk om de benodigde hoeveelheid vitamine D uit supplementen of eventueel onvervuild visolie te krijgen. Het advies om extra vitamine D te nemen geldt dan ook voor alle zwangere vrouwen, ongeacht het voedingspatroon of de hoeveelheid zonlicht die ze krijgen.

Lees verder

• Zwanger en vis eten
• Zwanger en eieren
• Zwanger en sushi
• Zwanger en boter
• Zwanger en kaas