Zwanger en ontbijtspek

Voor sommige zwangere vrouwen is het onduidelijk of ze ontbijtspek mogen eten tijdens de zwangerschap. Het bevat namelijk veel zout, het bevat nitriet en de vraag is of het geen schadelijke bacteriën of parasieten bevat zoals Listeria of Toxoplasma. Door het hoge zoutgehalte en het toegevoegde conserveringsmiddel nitriet is het verstandig om ontbijtspek tijdens de zwangerschap met mate te eten. Daarbij kan het eten van ongerookt ontbijtspek gevaarlijk zijn voor zwangere vrouwen.

Ontbijtspek

Ontbijtspek wordt gemaakt van het buikspek van een varken. Ontbijtspek is ontstaan als manier van conserveren van varkensvlees in de tijd dat er nog geen koelkasten bestonden. Het spek wordt eerst gepekeld waarbij het vlees veel zout opneemt. Daarna wordt het in plakken gesneden en opgerold. Na het pekelen wordt ontbijtspek ofwel gerookt waardoor gerookt ontbijtspek verkregen wordt, of gedroogd, dat ook wel ongerookt ontbijtspek wordt genoemd. Door het zout en het roken of drogen krijgen bacteriën minder kans en is ontbijtspek langer houdbaar dan vers buikspek. Ontbijtspek wordt veel gebruikt als beleg voor op brood, maar het wordt ook wel gebakken en geserveerd bij bijvoorbeeld stamppot.

Soorten spek

Naast ontbijtspek zijn er nog vele andere soorten spek die van varkensvlees gemaakt worden. De meeste soorten spek worden gemaakt van het doorregen buikspek, maar er zijn ook soorten die van het vetspek van de rug of van de wang van het varken gemaakt worden. Lardo wordt bijvoorbeeld gemaakt van het spek van de rug en bestaat bijna alleen maar uit vet. Kinnebakspek wordt gemaakt van de wang en is juist weer magerder. Verder verschillen de soorten spek vaak ook iets in de bereiding, maar over het algemeen worden speksoorten allemaal gezouten of gepekeld. Voorbeelden van andere speksoorten zijn pancetta, Zeeuws spek, katenspek, zolderspek en zuurkoolspek. Ongezouten spek noemt men speklappen en wordt als vlees gebraden in de pan. Tenslotte is er nog bacon. Bacon is een magere variant van spek en komt van de karbonadestrook van het varken. Het wordt gepekeld, gedroogd en daarna gebakken, maar bacon wordt ook wel ongebakken verkocht.

Bacteriën in ontbijtspek

Het zouten, roken en drogen van ontbijtspek is een manier van conserveren. Hierdoor hebben bacteriën minder kans om te groeien op het product. Dit betekent niet dat ontbijtspek geen bacteriën kan bevatten. Daarom is het raadzaam om ontbijtspek altijd gekoeld te bewaren en binnen de houdbaarheidsdatum op te eten. Zeker als je zwanger bent, ben je vatbaarder voor voedselinfecties en is het verstandig om ontbijtspek niet te lang te bewaren.

Listeria

De bacterie die de meeste schade kan aanrichten tijdens de zwangerschap is Listeria. Een besmetting kan leiden tot een miskraam of doodgeboorte van de baby.

Gerookt ontbijtspek

Listeria wordt gedood tijdens voldoende verhitting en zal het rookproces van ontbijtspek niet overleven. Hierdoor is gerookt ontbijtspek geen risicoproduct voor Listeria. Er bestaat wel altijd de kans op nabesmetting van het al gerookte product door bijvoorbeeld kruisbesmetting met materialen die niet goed gereinigd zijn. Hierdoor is het voor zwangere vrouwen raadzaam om gerookt ontbijtspek, net als andere vleeswaren, niet te lang te bewaren.

Ongerookt ontbijtspek

Ongerookt ontbijtspek is niet verhit waardoor Listeria wel aanwezig kan zijn. Omdat de bacterie bij hoge zoutgehaltes nog kan groeien, zal ook het pekelen van ontbijtspek niet voldoende zijn om groei tegen te gaan. Als het spek vervolgens voldoende gedroogd is, zal dit voldoende kunnen zijn om groei van Listeria tegen te gaan, maar onvoldoende gedroogd ontbijtspek kan mogelijk een risico vormen. Daarom is het aan te raden om tijdens een zwangerschap ongerookt spek altijd van tevoren te bakken.

Toxoplasma

Daarnaast kan de parasiet Toxoplasma Gondii gevaarlijk zijn voor zwangere vrouwen. Een infectie met deze parasiet kan tijdens de zwangerschap leiden tot een miskraam of aangeboren afwijkingen. Varkensvlees blijkt vaak besmet te zijn met Toxoplasma en kan door zwangere vrouwen dan ook niet onbewerkt gegeten worden. Toxoplasma wordt gedood tijdens voldoende verhitting boven de 70°C, door gammastraling, bij bevriezing gedurende twee dagen bij -20°C, bij drogen en bij zoutconcentraties hoger dan 1,1% Doordat ontbijtspek altijd gepekeld en gerookt of gedroogd is, is de kans klein dat het besmet is met Toxoplasma.

Zout

Ontbijtspek bevat doorgaans veel zout. Een te hoge zoutinname kan leiden tot een verhoogde bloeddruk. Vooral tijdens een zwangerschap kan een verhoogde bloeddruk vervelende gevolgen hebben. Een verhoogde bloeddruk kan namelijk zorgen voor een verminderde bloedtoevoer via de placenta naar de baby, wat op zijn beurt weer kan leiden tot groeiachterstanden en verstoringen in de ontwikkeling. Tenslotte kan te veel zout tijdens de zwangerschap hoofdpijn, tintelende vingers en dikke enkels tot gevolg hebben.

Nitriet

Ontbijtspek wordt, net als veel andere vleeswaren, met nitriet behandeld om de houdbaarheid te verlengen. Als zwangere vouwen te veel nitriet binnen krijgen, kan het via de placenta mogelijk schade toebrengen aan het ongeboren kind. Nitriet kan door de binding aan ijzer in het bloed leiden tot een zuurstoftekort wat bij baby's kan leiden tot de blauwe babyziekte. Er is dan een zuurstoftekort waaraan baby's in het ergste geval aan kunnen overlijden.

Choline

Het eten van ontbijtspek tijdens de zwangerschap kan ook voordelen bieden. Zo bevat ontbijtspek choline. Dit is een voedingsstof welke onder andere belangrijk is voor de ontwikkeling van de hersenen. Door ontbijtspek te eten tijdens de zwangerschap kan choline bijdragen aan de ontwikkeling van de hersenen van de baby en het geheugen verbeteren. Vooral het oproepen van herinneringen kunnen door choline verbeterd worden. Omdat choline ook in moedermelk voorkomt, kan het geven van borstvoeding na de zwangerschap eveneens bijdragen tot een goed geheugen van de baby. Overigens zit choline niet alleen in varkensvlees, maar ook in eieren, vis, rundvlees, kip, peulvruchten, groenten, granen, noten, pinda's en melk.

Ontbijtspek tijdens de zwangerschap

Gerookt ontbijtspek kan tijdens de zwangerschap met mate gegeten worden, mits het niet te lang en op een goede manier bewaard wordt. Ongerookt ontbijtspek kan met het oog op een mogelijke Listeriabesmetting beter eerst gebakken worden.

Lees verder

• Zwanger en ossenworst
• Zwanger en salami
• Zwanger en zout
• Zwanger en Toxoplasmose
• Zwanger en leverworst