Zwanger en kefir

Het eeuwenoude drankje kefir wordt vaak gedronken vanwege de gezondheidsvoordelen. Het bevat goede bacteriën en daardoor probiotische eigenschappen. Maar dezelfde bacteriën en gisten die zorgen voor deze positieve eigenschappen, produceren ook een geringe hoeveelheid alcohol. Hierdoor is het voor zwangere vrouwen niet altijd duidelijk of kefir wel gedronken kan worden tijdens de zwangerschap. Daarnaast is het mogelijk dat melkkefir gemaakt van rauwe melk besmet is met de voor zwangere vrouwen gevaarlijke Listeria Monocytogenes.

Kefir

Kefir is een gefermenteerde drank die is ontstaan door kefirkorrels de suiker in de drank te laten omzetten in andere stoffen als melkzuur, koolzuur en alcohol. Er bestaat melkkefir en waterkefir. Waterkefir wordt gemaakt door fruit met water en eventueel suiker te laten fermenteren, waardoor er een zoete, koolzuurhoudende drank ontstaat die lijkt op frisdrank. Melkkefir is een lichtzure en koolzuurhoudende melkdrank die lijkt op drinkyoghurt. De drank komt van oorsprong uit het Kaukasusgebergte gelegen in het gebied van Zuidoost-Europa en West-Azië.

Gezondheid

Vanwege de goede bacteriën en gisten in kefir, kan de drank een positieve werking hebben op de gezondheid. Vooral de probiotische werking kan bijdragen aan een goede stoelgang. Maar ook het calciumgehalte in melkkefir kan tijdens de zwangerschap zorgen voor een goede opbouw van het skelet van de baby. Maar door de aanwezige gisten kan kefir ook alcohol bevatten.

Probiotica

Probiotica zijn levende bacteriën die vaak in de vorm van een yoghurtdrank verkrijgbaar zijn. Goede probiotica overleven het maagzuur en komen in de darmen terecht, waar ze een positieve bijdrage leveren aan de darmflora. Zo kunnen ze helpen bij darmkwalen zoals diarree of een prikkelbaar darmsyndroom. Voor zwangere vrouwen is dit gunstig, omdat zij nogal eens kampen met darmproblemen door een verminderde darmwerking. Probiotica worden in Nederland vaak binnen gekregen bij het eten van yoghurt. Kefir is echter een betere bron voor probiotica, omdat kefir meerdere soorten melkzuurbacteriën en gisten bevat in vergelijking met yoghurt. Hierdoor kan kefir zorgen voor een betere balans van de darmflora en zo een positieve invloed hebben op de gezondheid van de darmen.

Calcium

Melkkefir is een heel goede bron van calcium. Tijdens de zwangerschap is calcium essentieel voor de opbouw van het skelet en gebit van de baby. Daarbij is calcium ook van belang bij je hormoonhuishouding en het goed functioneren van zenuwen en spieren. Ook kan de inname van voldoende calcium de kans op vroeggeboorte of zwangerschapsvergiftiging verkleinen. Voor zwangere vrouwen is het dan ook van groot belang dat zij voldoende calcium binnen krijgen. Een tekort aan calcium tijdens de zwangerschap kan namelijk leiden tot botontkalking op latere leeftijd.

Alcohol

In kefir kan een geringe hoeveelheid alcohol zitten. Dit komt doordat het drankje gisten bevat die tijdens de fermentatie suiker omzetten en alcohol produceren. De hoeveelheid alcohol in kefir is afhankelijk van verschillende omstandigheden. Zo hebben de hoeveelheid beschikbare suikers, de aanwezige gisten, de fermentatietemperatuur en de duur van fermenteren allen invloed op het uiteindelijke alcoholpercentage. Het drinken van alcohol tijdens de zwangerschap kan nadelige gevolgen hebben voor de baby. Het kan namelijk leiden tot een miskraam, vroeggeboorte of gedragsstoornissen bij de baby.

Bereiding

Kefir kun je kant-en-klaar kopen in de supermarkt uit de koeling, maar het is ook mogelijk om kefir zelf te maken van kefirkorrels, ook wel een kefirplantje genoemd.

Zelf kefir maken

Wie thuis zelf kefir wil maken kan gebruik maken van een kefirplantje of van een zakje poeder met schone culturen voor kefir. Het kefirplantje heeft als nadeel dat dit erg lang gebruikt wordt, waardoor het besmet kan raken met andere bacteriën die niet in kefir thuis horen. De zakjes bevatten daarentegen schone culturen zonder vervuiling, maar gaan maar vier tot zes weken mee, waardoor men regelmatig nieuwe moet aanschaffen.

Melkkefir

Melkkefir kan gemaakt worden door een zakje of een tot twee eetlepels kefirkorrels aan ongeveer een liter verse melk toe te voegen. Hiervoor kunnen allerlei melksoorten gebruikt worden. Ook bijvoorbeeld geitenmelk of sojamelk is een geschikte basis voor kefir. Na roeren moet de melk bewaard worden in een afgesloten fles of weckpot. De melk moet een tot twee dagen bij kamertemperatuur bewaard worden. In de zomer bij temperaturen rond de 25 graden Celsius zal de fermentatie wat sneller verlopen dan in de winter. Eventueel kan de kefir in de winter bij de verwarming gezet worden om zo de fermentatie op gang te brengen. Indien je gebruik maakt van kefirkorrels moet de kefir na de fermentatie gezeefd worden om de korrels te verwijderen. Gebruik hiervoor een plastic zeef, omdat metaal de kefirkorrels kan aantasten.

Waterkefir

Waterkefir wordt gemaakt door vers of gedroogd fruit samen met de kefirkorrels of poeder toe te voegen aan vers water. Eventueel kun je wat suiker toevoegen om de fermentatie sneller te laten verlopen. Na roeren met een plastic of houten lepel moet de kefir een tot twee dagen bij kamertemperatuur fermenteren. Na fermentatie kunnen de kefirkorrels met een plastic zeef verwijderd en hergebruikt worden.

Kefirkorrels onderhouden

Melkkefirkorrels kun je na gebruik afspoelen met koud water en gebruiken voor bereiding van de volgende kefir. Als je geen nieuwe kefir wil bereiden dan kun je de korrels maximaal 2 tot 3 dagen op een koele donkere plaats bewaren. Ook is het mogelijk om de melkkefir in een ruime hoeveelheid melk maximaal 3 tot 4 weken in de koelkast te bewaren. Waterkefir bewaar je in water met een kleine hoeveelheid suiker in de koelkast voor maximaal 8 tot 10 weken. Ten slotte kan je kefir in de vriezer tot maximaal 2 jaar bewaren. Kefirkorrels zijn niet meer goed als ze slijmerig zijn en niet lekker meer ruiken.

Fabrieksmatige bereiding

De kant-en-klare kefir die te koop is in de supermarkten wordt fabrieksmatig gemaakt. Bij de bereiding in de fabriek worden geen kefirkorrels gebruikt omdat het resultaat dan meestal niet constant is. In plaats daarvan gebruiken ze een mengsel van bepaalde stammen bacteriën en gisten. Dit geeft een heel constante kwaliteit, maar doordat het aantal bacteriën en gisten minder divers zijn, zijn er ook minder probiotische voordelen.

Bacteriën in kefir

De bacteriën en gisten die in kefir groeien zijn geen van alle schadelijk voor de gezondheid, Sterker nog, de bacteriën hebben juist een positieve invloed op de gezondheid. Daarbij gaan de goede bacteriën de groei van slechte bacteriën tegen. Hierdoor is kefir langer houdbaar dan gewone melk.

Listeria Monocytogenes

Bij kefir die voldoende aangezuurd is, is de pH laag genoeg om groei van Listeria Monocytogenes te voorkomen. Deze bacterie komt vaak voor in rauwe melk en een infectie is zeer gevaarlijk voor zwangere vrouwen. De bacterie kan namelijk de placenta passeren en de baby infecteren.

Toxoplasma Gondii

Ook de voor zwangere vrouwen gevaarlijke parasiet Toxoplasma Gondii zal niet kunnen overleven in goed aangezuurde kefir. Hiervoor dient de pH van de drank wel onder de 4 te zijn. In de praktijk kan het echter zomaar gebeuren dat de pH hoger is, waardoor zwangere vrouwen voor de zekerheid beter alleen melkkefir van gepasteuriseerde melk kunnen drinken.

Kefir tijdens de zwangerschap

Het risico op groei van Listeria of Toxoplasma is zeer klein als men waterkefir of melkkefir van gepasteuriseerde melk maakt. Drink liever geen kefir gemaakt van rauwe melk, tenzij je er zeker van bent dat deze voldoende aangezuurd is. Het grootste risico van het drinken van kefir tijdens de zwangerschap is echter het alcoholgehalte. Kefir die thuis zelf bereid wordt van kefirkorrels bevat altijd een geringe hoeveelheid alcohol, die is ontstaan tijdens de vergisting. Alcohol is in kleine hoeveelheden al schadelijk tijdens de zwangerschap. Toch geeft het voedingscentrum aan dat de hoeveelheid alcohol in kefir zo gering is, dat het tijdens de zwangerschap wel gedronken kan worden. Als je toch liever geen risico loopt bestaan er kefirzakjes waarmee je kefir zonder alcohol kunt maken. Daarnaast is vrijwel alle kant-en-klare kefir die te koop is in supermarkten alcoholvrij.

Lees verder

• Zwanger en groene smoothies
• Zwanger en yoghurt
• Zwanger en wijn
• Zwanger en boerenkaas
• Zwanger en cola