Zwanger en blauwe kaas

Blauwe kaas is een schimmelkaas die geliefd is vanwege het pittige karakter van de kaas. Voor zwangere vrouwen is het niet altijd duidelijk of het veilig is om te eten, in verband met een mogelijke Listeriabesmetting. Er bestaan dan ook blauwe kazen die gemaakt worden van rauwe melk waardoor het verstandig is om altijd de verpakking te checken voordat de kaas gegeten wordt. In sommige gevallen kan de kaas toch gewoon gegeten worden. Dit is bijvoorbeeld het geval als het om een harde blauwe kaas gaat. Ook in de zachte blauwe Roquefort, die gemaakt is van rauwe schapenmelk, is nog nooit Listeria aangetroffen.

Blauwe kaas en schimmels

Er bestaan meerdere soorten blauwschimmelkazen, die de blauwe kleur danken aan de groei van blauwe schimmel. De gebruikte schimmels zijn Penicillium roqueforti en Penicillium glaucum. Penicillium roqueforti heeft een sterke smaak en wordt gebruikt voor onder andere Roquefort. Penicillium glaucum heeft een mildere smaak en wordt gebruikt in bijvoorbeeld Gorgonzola, Bleu de Termignon en Rochebaron. De schimmel groeit in aders door de kaas heen, waardoor blauwe kaas ook wel blauwaderkaas genoemd wordt. De blauwe schimmel geeft naast een blauwe kleur ook een bepaalde geur en vaak scherpe smaak die typisch is voor blauwe kaas. Daarbij wordt de structuur van de kaas steviger door groei van de schimmel. Tenslotte zorgt de schimmel voor conservering van de kaas.

Soorten

Er bestaan veel blauwschimmelkazen. Een aantal hiervan hebben een beschermde oorsprongsbenaming en mogen alleen in een bepaalde plaats in een bepaald land gemaakt worden. Blauwe kazen kunnen enorm in smaak verschillen door verschillen in bereidingswijze en gebruik van verschillende melksoorten. Zo zijn er blauwe kazen van koemelk, geitenmelk en schapenmelk. Bij sommige blauwe kazen wordt altijd gebruik gemaakt van rauwe melk, omdat dit een bepaalde smaak aan de kaas geeft. Dit is bijvoorbeeld het geval bij Roquefort. Andere blauwe kazen worden gemaakt van zowel gepasteuriseerde als rauwe melk. In de onderstaande tabel vind je verschillende blauwe kazen met een omschrijving, de herkomst en de melksoort waarvan ze gemaakt zijn. Ook staat erbij of de kaas veilig is om tijdens de zwangerschap te eten, of dat de verpakking gecheckt moet worden om te controleren of de kaas gemaakt is van rauwe of gepasteuriseerde melk.

Melksoort, herkomst, omschrijving en veiligheid voor zwangere vrouwen van verschillende blauwe kazen

Blauwe kaas	Melksoort	Herkomst	Omschrijving	Veilig voor zwangere vrouwen
Blu '61	Gepasteuriseerde koemelk	Italië	Blauwader kaas met dessertwijn en veenbessen	Veilig
Blue Brie	Koemelk	Denemarken	Witschimmel brie met blauwader	Verpakking checken
Bleu d'Auvergne	Koemelk	Auvergne, Frankrijk	Plakkerige, kruidige blauwader kaas verpakt in aluminiumfolie	Verpakking checken
Bleu des Basques	Onafgeroomde schapenmelk	Frankrijk	Stevige en romige blauwe kaas	Verpakking checken
Blue Stilton	Gepasteuriseerde koemelk	Derbyshire, Leicestershire en Nottinghamshire, England	Stevige cilindervormige blauwader kaas	Veilig
Bresse Blue	Gepasteuriseerde koemelk	Frankrijk	Zachte blauwader kaas met witschimmelkorst	Veilig
Cambozola	Gepasteuriseerde koemelk	Duitsland	Zachte crème-achtige kaas met fijne blauwader en witschimmelkorst	Veilig
Castello blue	Gepasteuriseerde koemelk	Denemarken	Variant op Danisch Blue	Veilig
Castello Magor	Gepasteuriseerde koemelk	Italië	Lagen gorgonzola en mascarpone in aluminiumfolie. De kaas is ook wel bekend als Gormas	Veilig
Claxstone Blue	Gepasteuriseerde koemelk	England	Zachte, romige variant op blue stilton	Veilig
Danish Blue	Gepasteuriseerde koemelk	Denemarken	Witte, romige blauwader kaas	Veilig
Dor Blu	Gepasteuriseerde koemelk	Duitsland	Zachte, pittige blauwader kaas in aluminiumfolie	Veilig
Fourme d'Ambert	Koemelk	Auvergne, Frankrijk	Zachte blauwader kaas met grijze korst	Verpakking checken
Gorgonzola	Koemelk	Italië	Romige blauwader kaas	Verpakking checken
Gormas	Gepasteuriseerde koemelk	Italië	Lagen Gorgonzola en Mascarpone verpakt in aluminiumfolie	Veilig
Huntsman	Gepasteuriseerde koemelk	England	Stevige Cheddar met lagen blue stilton	Veilig
Korstkass	Gepasteuriseerde koemelk	England	Krachtige oranje kaas met heel fijn blauwader schimmel	Veilig
Montagnolo	Gepasteuriseerde koemelk	Duitsland	Zachte, romige blauwader kaas	Veilig
Pas De Bleu	Rauwe biologische koemelk	België	Stevige, blauwader kaas met niet eetbare bruine korst	Niet veilig
Persillé de Rambouillet	Biologische rauwe geitenmelk	Frankrijk	Harde kaas met lichte blauwader	Veilig
Rochebaron	Gepasteuriseerde koemelk	Frankrijk	Romige blauwader kaas met korst van as	Veilig
Roquefort	Rauwe schapenmelk	Roquefort, Frankrijk	Zachte, pittige blauwader kaas verpakt in aluminiumfolie	Veilig
Saint Agur	Gepasteuriseerde koemelk	Frankrijk	Romige en pittige achtkantige blauwader kaas in aluminiumfolie	Veilig
Val-Dieu Bleu des Moines	Gepasteuriseerde koemelk	België	Kleine zachte blauwader kaas met witschimmelkorst	Veilig

Bereiding

Voor blauwe kaas wordt koeien- geiten- of schapenmelk gebruikt. Afhankelijk van de kaas wordt deze wel of niet eerst gepasteuriseerd. Voor Roquefort, Pas De Blue en Persillé de Rambouillet wordt bijvoorbeeld rauwe melk gebruikt, terwijl voor Blue Stilton altijd gepasteuriseerde melk gebruikt wordt. Bij sommige kazen wordt er ook extra room toegevoegd, zoals bij Danish Blue bijvoorbeeld het geval is. Dat maakt de kaas extra romig en zacht. De melk wordt gestremd door stremsel toe te voegen en de melk bij een bepaalde temperatuur te bewaren. Meestal wordt tijdens dit proces ook al de Penicilliumschimmel toegevoegd. Deze schimmel zal pas gaan werken zodra er voldoende zuurstof beschikbaar is. Na het stremmen ontstaat er een wrongel die in de juiste vorm geperst kan worden. Bij een zachte kaas zal er meer vocht in de wrongel achterblijven dan bij een harde kaas. Nadat er voldoende vocht uit de kaas is wordt de kaas gezouten. Dit voorkomt bacteriegroei en geeft een zoutere smaak aan de kaas. Vaak wordt in blauwe kazen met naalden gaten geprikt. Dit zorgt ervoor dat er zuurstof bij de schimmel kan, waardoor er blauwe aders van blauwschimmel ontstaan. Dit kan, afhankelijk van de soort, aan het begin of aan het einde van de rijping gedaan worden. Sommige kazen vormen tijdens de rijping een natuurlijke korst, terwijl andere blauwe kazen worden verpakt in aluminiumfolie. Als de kaas na de rijpingsperiode goedgekeurd wordt, kan deze verpakt en verkocht worden.

Gezondheid

Blauwe kaas bevat veel verzadigd vet en veel zout. Dit kan nadelen hebben voor de gezondheid. Maar aan de andere kant bevat blauwe kaas een aantal belangrijke vitaminen en mineralen die tijdens de zwangerschap nodig zijn.

Vitamine en mineralen
Blauwe kaas bevat veel calcium, vitamine B12 en vitamine D. Vooral de combinatie van vitamine D en calcium is gunstig, omdat deze een positieve interactie hebben. Vitamine D bevordert namelijk de calciumopname in het bloed. Calcium is tijdens de zwangerschap nodig voor de opbouw van het skelet en het gebit van de baby. Een portie blauwe Roquefort van 30 gram bevat ongeveer een derde van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid calcium voor zwangere vrouwen. Vitamine B12 is belangrijk voor de aanmaak van rode bloedcellen en draagt bij aan een goede werking van het zenuwstelsel. Zwangere vrouwen hebben dan ook een verhoogde behoefte aan vitamine B12.

Vet

Blauwe kaas bevat veel verzadigde melkvetten. Het eten van te veel verzadigde vetten kan het slechte LDL-cholesterolgehalte in het bloed verhogen. Een te hoog LDL-cholesterolgehalte kan het risico op hart- en vaatziekten vergroten. Er wordt aanbevolen om niet meer dan 10 energieprocent verzadigde vetten binnen te krijgen. Roquefort bevat ruim 50 energieprocent verzadigd vet en kan daarom beter niet in grote hoeveelheden gegeten worden.

Zout

Blauwe kaas bevat doorgaans veel zout. Zo bevat een portie van 30 gram Roquefort al zo'n 20 procent van de maximale aanbevolen hoeveelheid zout. Het eten van te veel zout kan op den duur leiden tot een verhoogde bloeddruk. Een verhoogde bloeddruk tijdens de zwangerschap kan leiden tot een verminderde bloedtoevoer naar de baby. Hierdoor kunnen er groeiachterstanden ontstaan.

Ontstekingsremmend

Tijdens de rijping van blauwe kaas worden er ontstekingsremmende stoffen gevormd die de aanmaak van cholesterol remmen en de groei van bacteriën verminderen. Daarnaast is er in blauwe kaas een eiwit gevonden die kan leiden tot een bloeddrukverlagende werking. Zowel de cholesterolverlagende werking als de bloeddrukverlagende werking van blauwe kaas kan het risico op hart- en vaatziekten verlagen. Dit staat lijnrecht tegenover de cholesterolverhogende werking van het verzadigd vet en het bloeddrukverhogende effect van zout. De wetenschappers van het biotechbedrijf Lycotec in Cambridge, die deze effecten in 2012 ontdekt hebben, noemen het dan ook de Franse paradoxpuzzel.

Schadelijke metabolieten

De blauwe schimmel Penicillium roqueforti produceert in sommige omstandigheden ook schadelijke stoffen, zoals bepaalde alkaloïden, het giftige aristolocheen en het neurotoxische Roquefortine C. In blauwe kaas worden echter nooit schadelijke hoeveelheden van deze stoffen gevonden waardoor het eten van blauwe kaas geen extra risico's met zich meebrengt.

Bacteriën in blauwe kaas

Doordat in blauwe kaas de blauwe schimmel overheerst, wordt de groei van andere bacteriën en schimmels geremd. Om goed te concurreren maken de schimmels namelijk bacteriedodende stoffen aan. Toch kan het voorkomen dat er in blauwe kaas bacteriën groeien. Zo is er in 2016 een Schots kind overleden doordat de blauwe kaas besmet was met E. Coli. Blauwe kazen die gemaakt zijn van ongepasteuriseerde melk kunnen soms hoge aantallen Listeria bevatten.

Listeria

Een besmetting met Listeria Monocytogenes tijdens de zwangerschap is extra gevaarlijk omdat de bacterie de placenta kan passeren en het ongeboren kind kan infecteren. De gevolgen van een Listeria-infectie tijdens de zwangerschap kunnen variëren van aangeboren afwijkingen tot een miskraam. De bacterie kan in zachte kazen in de koeling groeien. Hierdoor zijn zachte blauwe kazen een goede voedingsbodem voor Listeria. In harde blauwe kazen kan de bacterie niet groeien, doordat er te weinig vocht aanwezig is. Als de melk die bij de bereiding van de blauwe kaas van tevoren gepasteuriseerd is, is Listeria gedood, waardoor de zachte blauwe kaas geen risico meer vormt.

Blauwe kaas tijdens de zwangerschap

Blauwe kaas is tijdens de zwangerschap veilig om te eten, mits deze gemaakt is van gepasteuriseerde melk. Zachte blauwe kazen die gemaakt zijn van rauwe melk kunnen Listeria bevatten en zijn daardoor risicovol om te eten als je zwanger bent. Blauwe kazen die altijd gemaakt zijn van rauwe melk zijn Roquefort, Persillé de Rambouillet en Pas De Blue. In Roquefort is echter nog nooit Listeria aangetroffen, waardoor deze kaas wel gegeten kan worden door zwangere vrouwen. Ook Persillé de Rambouillet kan gegeten worden, omdat dit een harde kaassoort is waar geen Listeria in kan groeien. Er zijn ook veel blauwe kazen die altijd van gepasteuriseerde melk gemaakt worden en daarom veilig zijn om te eten tijdens de zwangerschap. Tenslotte zijn er blauwe kazen die van zowel rauwe melk als gepasteuriseerde melk gemaakt worden. Daarom is het verstandig om altijd de verpakking te checken voordat de kaas gegeten wordt. Als er au lait cru of gemaakt van rauwe melk op de verpakking staat, kan de kaas beter niet gegeten worden, tenzij het om een harde blauwe kaas gaat.