Zwangerschap: Complicaties van obesitas bij zwangere vrouw

Body mass index is een ruwe schatting van het lichaamsvet van een persoon op basis van lengte en gewicht. Wanneer de body mass index (BMI) boven de 30 bedraagt, is sprake van obesitas (zwaarlijvigheid). Obesitas brengt tijdens de zwangerschap tal van mogelijke risico’s met zich mee. Zo ontstaat bij de moeder sneller een hogere bloeddruk, zwangerschapsdiabetes of pre-eclampsie bij de moeder. Ook bij de baby ontstaan sneller complicaties, bijvoorbeeld een doodgeboorte of groter dan normaal ter wereld komen. Een zorgvuldig beheer van het gewicht, aandacht voor voeding en lichaamsbeweging, regelmatige prenatale zorg en soms ook speciale regels wat betreft de bevalling zijn nodig bij zwangere vrouwen met overgewicht.

• Risico op zwangerschapscomplicaties bij zwaarlijvige moeder
• Hartafwijkingen
• Moedersterfte
• Pre-eclampsie
• Slaapapneu
• Zwangerschapsdiabetes
• Problemen met baby door obesitas
• Aangeboren afwijkingen
• Doodgeboorte
• Macrosomie
• Miskraam
• Problemen met diagnostische onderzoeken
• Vroeggeboorte
• Complicaties van obesitas tijdens de bevalling
• Tips voor obese vrouwen tijdens zwangerschap
• Afvallen bij overgewicht
• Medicatie
• Operatie

Risico op zwangerschapscomplicaties bij zwaarlijvige moeder

Hartafwijkingen

Zwangere vrouwen die zwaarlijvig zijn, lopen mogelijk een hoger risico op veranderingen in de structuur en functie van het hart. Zij hebben namelijk een dikker linkerventrikel (de belangrijkste pompkamer van het hart) in vergelijking met vrouwen met een normaal gewicht. Zwaarlijvige vrouwen pompen ook niet zo efficiënt bloed.

Moedersterfte

Zwaarlijvigheid gaat gepaard met een hoger risico op moedersterfte. Deze sterfgevallen bij vrouwen met obesitas kennen vele oorzaken zoals pre-eclampsie en een longembolie (afsluiting van een slagader in de longen).

Pre-eclampsie

Obesitas is een bekende risicofactor voor pre-eclampsie. Pre-eclampsie tijdens de zwangerschap is tevens sneller ernstiger bij zwaarlijvige vrouwen. Pre-eclampsie is een zwangerschapscomplicatie waarbij een vrouw een gevaarlijke hoge bloeddruk ervaart tijdens de tweede helft van de zwangerschap. Het is een ernstige ziekte die het hele lichaam van een vrouw aantast. Pre-eclampsie leidt mogelijk tot epileptische aanvallen, leverfalen en/of nierfalen. In zeldzame gevallen krijgt de vrouw te maken met een beroerte. In ernstige gevallen is een noodbehandeling nodig om deze complicaties te voorkomen. De bevalling wordt soms ook ingezet omdat de risico’s voor de baby en moeder te groot zijn.

Slaapapneu

Slaapapneu is een aandoening waarbij een patiënt gedurende korte perioden tijdens de slaap stopt met ademen. Slaapapneu is geassocieerd met obesitas. Tijdens de zwangerschap veroorzaakt slaapapneu niet alleen vermoeidheid, maar verhoogt deze slaapstoornis ook het risico op een hoge bloeddruk, pre-eclampsie, eclampsie en hart- en longaandoeningen.

Zwangerschapsdiabetes

Vrouwen met obesitas hebben een hoger risico op zwangerschapsdiabetes. Zwangerschapsdiabetes is een aandoening waarbij de arts diabetes mellitus (suikerziekte) voor het eerst diagnosticeert tijdens de zwangerschap. Deze aandoening verhoogt het risico op een keizersnede. Vrouwen die zwangerschapsdiabetes hebben gehad, hebben ook een hoger risico op suikerziekte in de toekomst, net als hun kinderen. Zwaarlijvige vrouwen worden vroeg in de zwangerschap gescreend op zwangerschapsdiabetes en krijgen mogelijk ook later in de zwangerschap een screening.

Problemen met baby door obesitas

Obesitas verhoogt het risico van de volgende problemen tijdens de zwangerschap:

Aangeboren afwijkingen

Baby's die ter wereld komen bij vrouwen met zwaarlijvigheid hebben een verhoogd risico op aangeboren afwijkingen, zoals hartafwijkingen en neurale buisdefecten.

Doodgeboorte

Hoe hoger de BMI van de vrouw, hoe groter het risico van een doodgeboorte.

Macrosomie

Baby’s van zwaarlijvige zwangere vrouwen zijn vaak groter dan gemiddeld. Een baby loopt hierdoor sneller een letsel op tijdens de geboorte. De schouder van de baby komt bijvoorbeeld vast te zitten tijdens de bevalling. Macrosomie verhoogt ook het risico op een keizersnede. Baby's geboren met te veel lichaamsvet hebben tot slot een grotere kans om later in het leven zwaarlijvig te worden.

Miskraam

Obese vrouwen hebben een verhoogd risico op een miskraam in vergelijking met vrouwen met een normaal gewicht. Ook komen sneller herhaalde miskramen voor.

Problemen met diagnostische onderzoeken

Het hebben van te veel lichaamsvet maakt het voor de arts moeilijk om bepaalde problemen met de anatomie van de baby te zien op een echografie. Het controleren van de hartslag van de baby tijdens de bevalling is ook moeilijker bij een zwaarlijvige vrouw.

Vroeggeboorte

Problemen in verband met obesitas bij zwangere vrouwen, zoals pre-eclampsie, leiden sneller tot een medisch geïndiceerde vroeggeboorte. Dit betekent dat de baby om medische redenen vroeg ter wereld zal moeten komen. Premature baby's zijn nog niet volledig ontwikkeld. Hierdoor ontstaan sneller gezondheidsproblemen op korte en lange termijn.

Complicaties van obesitas tijdens de bevalling

Wanneer een vrouw met overgewicht bevalt, heeft ze meer kans op:

• een bloedstolsel in een diepe ader in het been (diep veneuze trombose) of in de longen (longembolie)
• een geassisteerde geboorte (met een verlostang of vacuümcup)
• een keizersnede
• een langere ziekenhuisopname door de complicaties
• een verhoogde bloeding of hevige bloeding na de geboorte (postpartum bloeding)
• een wondinfectie als een vrouw bevalt met een keizersnede

Tips voor obese vrouwen tijdens zwangerschap

Vrouwen die zwaarlijvig zijn en een kinderwens hebben, verliezen best gewicht voordat ze zwanger worden. Hierdoor vermindert het risico op problemen voor de moeder en de baby. Zelfs een klein beetje gewicht verliezen (5-7% van het huidige gewicht) verbetert de algemene gezondheid en baant de weg open voor een gezondere zwangerschap.

Afvallen bij overgewicht

Om gewicht te verliezen, moet een vrouw meer calorieën gebruiken dan ze opneemt. Dit is mogelijk door regelmatig te bewegen en gezond voedsel te eten. De verloskundige verwijst een obese vrouw door naar een voedingsdeskundige om met een gezond dieet de zwangerschap in te gaan. Het verhogen van de fysieke activiteit is belangrijk als een vrouw wilt afvallen. De vrouw moet proberen op de meeste dagen van de week gedurende zestig minuten matig actief te zijn (bijvoorbeeld fietsen, stevig wandelen en tuinieren) of anders mag ze ook krachtig actief zijn gedurende zestig minuten (joggen, baantjes zwemmen of zware werkzaamheden in de tuin uitvoeren). Het is ook mogelijk om drie keer per dag twintig minuten te trainen.

Medicatie

Als een vrouw ondanks de veranderingen in het dieet en de lichaamsbeweging nog steeds een BMI heeft van 30 of hoger of een BMI van minstens 27 met bepaalde medische aandoeningen, zoals suikerziekte of hartaandoeningen, is medicatie aanbevolen. Deze medicijnen mag een vrouw niet gebruiken als ze probeert zwanger te worden of al zwanger is.

Operatie

Bariatrische chirurgie (gewichtsverliesoperatie) is een optie voor vrouwen die erg zwaarlijvig zijn of die ernstige gezondheidsproblemen hebben door obesitas. Als een vrouw een gewichtsverliesoperatie ondergaat, mag ze pas zwanger worden na 12-24 maanden na de operatie. Als een vrouw vruchtbaarheidsproblemen heeft gehad, verdwijnen deze spontaan als een vrouw snel het overtollige gewicht verliest. Sommige soorten bariatrische chirurgie beïnvloeden de wijze waarop het lichaam geneesmiddelen absorbeert die een vrouw via de inneemt, waaronder anticonceptiepillen. Mogelijk moet een vrouw daarom overschakelen naar een andere vorm van anticonceptie.

Lees verder

• Obesitas en zwangerschap: Complicaties en behandeling
• Pre-eclampsie: Ernstige complicatie van zwangerschap
• Zwangerschapsdiabetes: Verhoogde bloedsuikerspiegel
• Obstructief slaapapneusyndroom (OSAS): Slaapstoornis
• Macrosomie: Baby die veel groter is dan gemiddeld