Verstopte darmen: oorzaken, symptomen, zelfzorg, behandeling

Net zoals dat iedereen anders is, is de frequentie van stoelgang ook anders. Meestal varieert de frequentie van stoelgang tussen driemaal daags tot driemaal per week. In het geval van verstopte darmen of obstipatie komt stoelgang minder vaak voor, is de stoelgang meestal 'hard' en klonterig en kan het poepen ook pijn doen. Veel mensen hebben de indruk dat ze last hebben van verstopte darmen. Een trage darm treft meer dan een derde van de bevolking, vrouwen significant vaker dan mannen, ouderen vaker dan jongeren. Als obstipatie aanhoudt of opnieuw optreedt, is het goed om je huis​​arts te raadplegen, vooral als je ouder bent dan 50 jaar. Hij kan snel een mogelijk onderliggende ziekte opsporen.

• Verstopte darmen
• Obstipatie
• Drie soorten chronische obstipatie
• Oorzaken van obstipatie
• Tijdelijke verstopte darmen
• Chronische verstopping
• Symptomen van verstopte darmen
• Huisarts raadplegen
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van verstopte darmen
• Medicatie voor obstipatie
• Zelfzorg en huismiddeltjes bij verstopte darmen
• Drink voldoende water
• Voldoende bewegen
• Cafeïne
• Venkel- of kamillethee
• Olijfolie
• Warmte
• Massage
• Ontspanning
• Klysma
• Voedsel
• Dieet bij verstopte darmen: vezels helpen
• Voldoende vezels
• Psyllium
• Lijnzaad
• Tarwezemelen
• Gedroogde vruchten
• Zuivelproducten
• Zuurkool of kimchi
• Havermout
• Kersen
• Obstipatie bij kinderen
• Verstopte darmen bij ouderen

Verstopte darmen

Obstipatie

Hoe vaak je je darm leegt, verschilt van persoon tot persoon. Sommige mensen hebben dagelijks of zelfs meerdere keren per dag stoelgang. Anderen poepen slechts driemaal per week. Bij verstopte darmen of obstipatie wordt onderscheid gemaakt tussen een tijdelijk en een chronisch beloop. Acute obstipatie komt zelden voor. In de geneeskunde spreekt men van chronische obstipatie als iemand gedurende drie maanden continu minder dan driemaal per week ontlasting heeft. Je kunt ook last hebben van chronische obstipatie als je elke dag stoelgang hebt: Als twee van de volgende symptomen optreden (gedurende ten minste drie maanden), is er mogelijk ook sprake van chronische obstipatie:

• Je hebt het gevoel dat de darm niet helemaal is geleegd na de stoelgang.
• Je hebt het gevoel dat de darmuitgang geblokkeerd is
• Er zijn maximaal drie stoelgangen per week mogelijk.
• Je moet heel hard persen om te kunnen poepen.
• De stoelgang is hard en klonterig van vorm.
• Poepen doet pijn.
• Als je met je vingers de ontlasting uit de darm moet verwijderen.

Drie soorten chronische obstipatie

Chronische obstipatie is onderverdeeld in drie categorieën, afhankelijk van hun oorzaak:

• Functionele obstipatie (bijvoorbeeld door stress, prikkelbare darmsyndroom, onderdrukte stoelgang)
• Cologene obstipatie of slow-transit obstipatie: hierbij heb je een trage colonpassage, soms wel drie keer zo langzaam als normaal. De ontlasting blijft te lang in de dikke darm zitten en hoopt zich op.
• Anorectale constipatie: obstipatie als gevolg van veranderingen of aandoeningen in het rectum of de anus.

Oorzaken van obstipatie

Tijdelijke verstopte darmen

Verschillende triggers kunnen verantwoordelijk zijn voor tijdelijke obstipatie:

• Onjuist dieet: Zelfs als je een paar dagen te weinig drinkt en ook te weinig vezels binnenkrijgt, kan dit leiden tot obstipatie en verstopte darmen.
• Gebrek aan lichaamsbeweging
• Een ziekte met koorts.
• Het ophouden van de ontlasting.
• Door een onregelmatige levensstijl en een veranderend dag-nachtritme, zoals ploegendienst of na lange vluchten met jetlag, onbekend eten, te lang slapen.
• Een reis: tijdens de eerste paar dagen van de vakantie hebben veel mensen last van obstipatie.

Chronische verstopping

De volgende factoren kunnen chronische obstipatie veroorzaken:

• Darmaandoeningen zoals divertikels (kleine uitstulpingen van de darm), diverticulitis (ontstoken darmuitsteeksels), darmpoliepen, aambeien, anale kloven, anale abcessen, de ziekte van Crohn (chronische inflammatoire darmziekte), rectale verzakking (endeldarm die uit de anus glijdt) en darmkanker.
• Prikkelbare darmsyndroom (PDS): de getroffenen hebben afwisselend last van obstipatie en diarree.
• Medicijnen zoals sterke pijnstillers, antidepressiva (medicijnen tegen een depressie), anticholinergica (bijvoorbeeld voor incontinentie, geïrriteerde of overactieve blaas, astma of Parkinson), bloeddrukverlagende middelen, aluminium- of calciumhoudende maagzuurremmers voor brandend maagzuur, codeïne (hoestmiddel) en ook ijzersupplementen (ook met ijzer verrijkt voedsel zoals sappen).
• Elektrolytstoornissen (verstoringen in de zoutbalans): een kaliumtekort (hypokaliëmie), bijvoorbeeld bij te vaak laxeermiddelen. Of een teveel aan calcium (hypercalciëmie).
• Zenuwaandoeningen in de darmwand: bijvoorbeeld bij diabetes mellitus, bij Parkinson of multiple sclerose.
• Stoornissen van de hormonale balans zoals hypothyreoïdie (traag werkende schildklier) of hyperthyreoïdie (overactieve bijschildklier) of tijdens zwangerschap.

Symptomen van verstopte darmen

Verstopte darmen of obstipatie kan zich op verschillende manieren manifesteren. Getroffen mensen hebben meestal harde ontlasting gedurende een lange periode, die alleen kan worden geleegd door hard te drukken en te persen. Dit gaat vaak gepaard met pijn (pijn bij het poepen). Meestal heb je minder dan driemaal per week stoelgang. Vaak zijn er andere symptomen zoals een vol en onwel gevoel. Winderigheid, buikpijn, verlies van eetlust, vermoeidheid en het gevoel dat het rectum geblokkeerd is, is ook mogelijk.

Huisarts raadplegen

Als je alleen last hebt van tijdelijke obstipatie die niet is veroorzaakt door een ernstige ziekte, kun je er meestal zelf iets aan doen. Beweging, buikmassages, voldoende vochtinname en een vezelrijk dieet helpen meestal om obstipatie te verhelpen. Als je echter vaak last hebt van verstopte darmen of obstipatie, is het raadzaam om naar je huisarts te gaan. Ga sowieso in de volgende gevallen naar je huisarts:

• bloed in de ontlasting
• merkbaar gewichtsverlies zonder dat je aan het lijnen bent
• de obstipatie is acuut

Soms kan darmverstopping of obstipatie gevaarlijk zijn. Plotselinge, acute obstipatie kan een waarschuwing zijn en duidt op een darmobstructie. Vooral als de volgende symptomen worden toegevoegd: misselijkheid, braken, koorts, een opgeblazen buik en hevige buikpijn. Omdat een darmobstructie levensbedreigend kan zijn, moet onmiddellijk een spoedarts worden ingeschakeld.

Onderzoek en diagnose

Om een ​​zo breed mogelijk beeld van de patiënt en zijn ziekte te krijgen, heeft de arts een gedetailleerde beschrijving van de symptomen nodig. Het doel van het zogenaamde vraaggesprek met de arts is om de oorzaak van de verstoring van het maag-darmkanaal te achterhalen. De volgende vragen worden vaak gesteld:

• Aan welke bekende ziekten lijdt je?
• Zijn er gastro-intestinale aandoeningen?
• Welke medicijnen worden er ingenomen?
• Hoe ziet je dieet eruit?
• Hoe vaak heb je stoelgang?
• Wat is de kleur en consistentie?
• Wanneer begon de obstipatie?
• Is er een gevoel van onvolledige lediging na het toiletbezoek?
• Heb je pijn tijdens stoelgang?
• Zijn er aanvullende klachten?

Een daaropvolgend lichamelijk onderzoek ondersteunt de diagnose. Afhankelijk van de vermoedelijke ziekte, zal de arts verdere tests laten uitvoeren, bijvoorbeeld:

• echografisch onderzoek van de buik
• bloedonderzoek
• darmonderzoek (colonoscopie)
• ontlastingsonderzoek

Als je lijdt aan chronische obstipatie, kan de arts de transittijd van de dikke darm meten. Dit maakt het mogelijk om te bepalen of de ontlasting met normale snelheid door de dikke darm gaat.

De functionaliteit van de sluitspieren aan de uitgang van de darm kan ook worden gecontroleerd. De onderzoeksmethode wordt anorectale manometrie genoemd. Dit is een onderzoek naar de werking van de anale sluitspier en het laatste stukje van de dikke darm (endeldarm).

Behandeling van verstopte darmen

De behandeling van verstopte darmen of obstipatie hangt af van de specifieke oorzaak. Als chronische obstipatie hormonaal is, kan het vaak worden behandeld door geschikte hormoonpreparaten te nemen. Obstipatie door een kaliumgebrek kan ook snel worden verholpen. Obstipatie veroorzaakt door bijwerkingen van medicatie kan worden gestopt door in overleg met de arts over te stappen op een ander middel.

Als er geen andere ziekte achter de obstipatie zit, helpt een kleine verandering in levensstijl vaak om de darmactiviteit te stimuleren. Regelmatige lichaamsbeweging, zoals stevig lopen, fietsen of zwemmen gedurende minstens 30 minuten per dag, zet de luie darmen weer in gang. Elke dag staat een vezelrijk dieet met veel vers fruit en groenten op het menu. Getroffen mensen moeten ook voldoende (water) drinken. Als je dit ter harte neemt, kun je binnenkort weer normale stoelgang krijgen. Als deze maatregelen ook na enkele weken niet werken, kunnen laxeermiddelen tijdelijk helpen.

Medicatie voor obstipatie

Het gebruik van laxeermiddelen wordt alleen aanbevolen na overleg met de apotheker of op doktersrecept. Indien mogelijk mag de duur van de inname niet langer zijn dan een week. Een selectie van verschillende laxeermiddelen, elk met een ander werkingsmechanisme:

• Macrogol: Het bindt water in de darm zodat de ontlasting vochtig en glad blijft.
• Bisacodyl en natriumpicosulfaat stimuleren de darmbeweging en laat de ontlasting meer vocht opnemen.
• Prokinetica, zoals prucalopride, stimuleren de stoelgang. Prucalopride stimuleert de bewegingen van de maag en darmen en wordt gebruikt bij chronische verstopping, als laxeermiddelen niet helpen.

De meeste laxeermiddelen worden oraal ingenomen, in de vorm van tabletten, druppels of als siroop. Sommige worden direct in de anus ingebracht, bijvoorbeeld als zetpil of als klysma. Een beetje vloeistof (zout- of suikeroplossing) wordt in de darm geïnjecteerd. Dit leidt meestal snel tot de gewenste lediging.

Zelfzorg en huismiddeltjes bij verstopte darmen

Verschillende zelfzorgmaatregelen helpen bij verstopte darmen.

Drink voldoende water

Het is raadzaam om voldoende te drinken in geval van obstipatie - twee tot drie liter vloeistof per dag is de ideale hoeveelheid. Een glas lauw water 's ochtends op een lege maag stimuleert ook de zogenaamde gastrocolische reflex, wat een positief effect heeft op de stoelgang.

Voldoende bewegen

Voldoende beweging heeft zichzelf ook bewezen als een huismiddeltje voor obstipatie. Iedereen die elke dag een half uur beweegt stimuleert op natuurlijke wijze zijn stoelgang. Op deze manier kunnen verstopte darmen worden bestreden en voorkomen.

Cafeïne

's Morgens een kopje koffie brengt de stoelgang op gang, omdat de cafeïne die het bevat een stimulerend effect heeft op de stofwisseling en spijsvertering.

Venkel- of kamillethee

Warme venkel- of kamillethee heeft ook een positief effect op de darm en voorkomt een opgeblazen gevoel. Senna-bladthee heeft ook een laxerend effect.

Olijfolie

Een eetlepel olijfolie van hoge kwaliteit voor of na het eten, smeert het darmslijmvlies en maakt harde ontlasting gladder. lijnzaadolie of castorolie zijn ook geschikt.

Warmte

Om de darm te ontspannen en buikkrampen en darmkrampen te verlichten, is warmtebehandeling geschikt. Gun jezelf wat rust en plaats een kruik op je buik. De warmte bevordert de bloedcirculatie en stimuleert de darmactiviteit.

Massage

Een zachte buikmassage kan ook wonderen doen, omdat het helpt om de darmen te activeren. Massage van de buikwand stimuleert zenuwverbindingen in de darm, wat de natuurlijke beweging van de darm weer stimuleert. Om dit te doen, masseer je je buik in een cirkelvormige beweging met de klok mee. Je kunt ook diep ademen om je buik te ondersteunen. Dit verhoogt de druk op de darm doordat de organen iets naar beneden glijden. Veel mensen melden een positief effect van deze natuurlijke massage.

Ontspanning

Stress is een veel voorkomende oorzaak van obstipatie. Meditatief bidden, meditatie of autogene training (een ontspanningsmethode voor lichaam en geest) kunnen de gevoelige darm helpen kalmeren en obstipatie tegengaan.

Klysma

Een klysma is een snelle methode om acute obstipatie te verlichten. Hiervoor wordt een halve liter lauw water of kamillethee via een klysma of (kunststof) irrigator door de anus in de darm gespoeld. Probeer de vloeistof 5 tot 10 minuten vast te houden voordat je toegeeft aan de ontlastingsdrang. Klysma's zijn verkrijgbaar in de drogist en apotheek en zorgen voor een zachte lediging van het rectum.

Voedsel

Een vezelrijk dieet helpt de spijsvertering op gang te brengen (zie onder).

Dieet bij verstopte darmen: vezels helpen

Voldoende vezels

Met de juiste voeding kan obstipatie enerzijds worden voorkomen, maar anderzijds ook worden verholpen. Een veelgemaakte fout is dat er te veel vette en vezelarme voedingsmiddelen op het menu staan. Voedingsvezels stimuleren de spijsvertering; slechts 30 gram per dag is voldoende. Je kunt deze hoeveelheid bereiken door bijvoorbeeld drie sneetjes volkorenbrood als ontbijt te eten. De warme maaltijd moet aardappelen of (bruine) rijst of volkoren pasta bevatten. Een beetje salade en groenten en twee porties fruit mogen niet ontbreken. Voedingsmiddelen die helpen bij obstipatie zijn onder meer:

Psyllium

Psyllium is vooral populair vanwege de positieve effecten bij obstipatie. Naast oliën die een laxerend effect hebben, bevat psyllium ook slijm en cellulose. Beiden zwellen in de darm, maken de ontlasting los en stimuleren zo de spijsvertering. Het 'smerende effect' van het slijm bevordert ook het verdere transport van de ontlasting in de darm. De zaden kunnen in de muesli worden gemengd of in een glas warm water zwellen en vervolgens wordt het mengsel gedronken. Het is daarbij belangrijk om voldoende te drinken zodat het psyllium in de darm voldoende water heeft om op te zwellen. Idealiter twee glazen water direct na inname en anderhalve tot twee liter vloeistof verdeeld over de dag.

Lijnzaad

Lijnzaad houdt de darmen ook bezig. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat er voldoende hydratatie is zodat de vezels voldoende kunnen opzwellen.

Tarwezemelen

Net als psyllium en lijnzaad is tarwezemelen een van de vezelrijke zwelmiddelen die de darmactiviteit stimuleren. De zemelen hebben ook voldoende vloeistof nodig om op te zwellen, anders zullen de symptomen erger worden in plaats van ze te verlichten.

Gedroogde vruchten

Gedroogde en ongezwavelde vruchten, zoals pruimen, vijgen, dadels of abrikozen, zijn ook effectief bij obstipatie. Het zit vol vezels en heeft een drainerende werking. Pruimen bevatten ook pectine-achtige stoffen die opzwellen in de darm en de spijsvertering stimuleren. Je kunt het gedroogde fruit het beste een nacht in water laten wellen voordat je het opeet. Pruimensap, bij voorkeur op een lege maag, is ook een bewezen remedie tegen constipatie. Belangrijk: met gedroogde pruimen en ander gedroogd fruit moet je als je ermee begint niet te veel eten. In het begin zijn twee tot drie vruchten voldoende. Niet iedereen kn het gedroogde fruit verdragen. Sommigen reageren met winderigheid en diarree.

Zuivelproducten

Zuivelproducten zoals yoghurt, kefir (een dik vloeibare, koolzuurhoudende en licht alcoholische melkdrank), of karnemelk hebben een positief effect op de darmflora. De melkzuurbacteriën bevorderen de flexibiliteit van de darm en zorgen voor een gevarieerde bacteriële kolonisatie: zij stimuleren de reproductie van goede lactobacteriën en bifidobacteriën. Als je een eetlepel lijnzaad of tarwezemelen door de yoghurt roert, kun je het effect versterken.

Zuurkool of kimchi

Gefermenteerde producten zoals zuurkool of kimchi (gefermenteerde kool en groenten) bevatten melkzuurbacteriën die de darmbeweging stimuleren. Zuurkool kan rauw worden gegeten of als sap worden gedronken. Zuurkoolsap kent veel gezonde voordelen door het fermentatieproces.

Havermout

Havermout is een echt darmwonder. In het geval van verstopte darmen helpen ze de ontlasting soepeler te maken dankzij de ballaststoffen en het slijm dat erin zit. Een paar eetlepels per dag zijn voldoende om van de positieve effecten te profiteren. Belangrijk: drink altijd voldoende, anders kan havermout niet opzwellen en de darmactiviteit blokkeren.

Kersen

Kersen bevatten veel kalium en bijna geen natrium. Dit stimuleert de nieractiviteit en leidt tot drainage van het lichaam, wat een laxerend effect heeft. Dit begint echter pas bij een consumptie van minimaal 1 kg kersen. Tip: als je een kom yoghurt met havermout eet, een eetlepel lijnzaad en vers fruit als ontbijt, heb je een gezonde darmstarter. Daarvoor een groot glas warm water drinken en de spijsvertering wordt voldoende gestimuleerd. Tussendoor kun je kersen eten.

Obstipatie bij kinderen

Een vezelarm dieet en gebrek aan lichaamsbeweging zijn vaak de oorzaak van obstipatie bij kinderen. Te veel snoep en onvoldoende vochtinname zijn ook nadelig.

Dit helpt kinderen met obstipatie:

• Voldoende hydratatie: geef water of ongezoete thee.
• Zet veel fruit en groenten op het menu.
• Volkorenproducten, zoals volkorenbrood of volkorenpasta.
• Geweekt gedroogd fruit, zuurkool of lijnzaad met veel vochtinname.
• Voor kleine kinderen: appel- of perenpuree en volkoren pap (Brinta).
• Verzuurde melkproducten: yoghurt, kefir of karnemelk.
• Laat kinderen veel en vaak bewegen.
• Masseer indien nodig voorzichtig de buik van het kind met de klok mee met de platte hand.
• Plaats een kruik op de buik van het kind.
• Besteed aandacht aan zorgvuldige hygiëne en verzorging van de anus en billen.

Kinderen met obstipatie moeten het volgende vermijden:

• Voedsel dat de darmen verstopt: wit brood, cake, witte rijst, rood vlees, fast food.
• Snoepgoed.
• Gebrek aan lichaamsbeweging.
• Te weinig drinken.

In zeldzame gevallen veroorzaakt de erfelijke darmziekte de ziekte van Hirschsprung chronische obstipatie. Dit is een aangeboren aandoening waarbij een klein of groter deel van de dikke darm geen zenuwcellen bevat

Obstipatie bij kinderen kan ook worden veroorzaakt door antibiotica, lactose-intolerantie, veranderingen in het dagelijkse ritme en spanning en stress. Baby's reageren vaak met obstipatie wanneer ze overschakelen van moedermelk op vast voedsel (pap).

Als het kind ondanks zelfzorgmaatregelen verstopt blijft, kan de arts laxeermiddelen aanbevelen. Lactulose of macrogol zijn bijvoorbeeld geschikt voor kinderen.

Verstopte darmen bij ouderen

Met het voortschrijden der jaren komt obstipatie vaker voor. Bij ouderen zijn de oorzaken meestal onvoldoende vochtinname en een gebrek aan lichaamsbeweging. Aangezien het gevoel van dorst op oudere leeftijd afneemt, is het belangrijk om altijd iets te drinken op tafel of in zicht te hebben. Dan denk je er automatisch aan. Als iemand een hart- of nieraandoening heeft, moet je met de arts de juiste hoeveelheid vochtinname bespreken.

Medicatie kan ook verstopte darmen veroorzaken. Je kunt dit het beste bespreken met de behandelend arts. Het is vaak mogelijk om over te stappen op een ​​ander middel dat niet tot obstipatie leidt. Ook voor ouderen geldt: goede voeding met veel vezels bevordert een gezonde spijsvertering. Op het dagmenu moeten veel verse groenten en fruit staan.

Lees verder

• Ileus (darmafsluiting): symptomen, oorzaak en behandeling
• Buikpijn onderbuik: links/rechts, oorzaken bij man en vrouw
• Darmen verstopt of verstopte darmen: symptomen en oorzaken
• Darmklachten: opgezette buik, buikpijn en winderigheid
• Dikkedarmkanker: oorzaak en behandeling tumoren dikke darm