Thoracic outlet syndroom: pijn in hals, schouders en armen

Het Thoracic Outlet Syndroom, ook wel schoudergordelsyndroom genoemd is een verzamelnaam voor klachten aan het hoofd- en halsgebied. Door verschillende oorzaken kunnen er zenuwen en bloedvaten bekneld raken waardoor het klachten geeft. Er kan pijn uitstralen naar de hals, oksels, schouders en armen. Het kan spontaan ontstaan, maar het kan ook een gevolg zijn van een ongeval. Wat houdt deze aandoening in, hoe kom je eraan en hoe kan het behandeld worden?

Wat het is

Het Thoracic Outlet Syndroom (TOS), ook wel schoudergordelsyndroom of neurovasculair compressie syndroom genoemd is een verzamelnaam voor een aandoening het hoofd/halsgebied. Hierbij is er sprake van een beklemming van een bloedvat of zenuw, waardoor er pijn ontstaat. Meestal is er sprake van een beknelde armzenuw. De pijn kan uitstralen naar de hals, de oksel, de schouder of de arm tot in de hand. Vaak straalt de pijn ook uit naar het achterhoofd en nek. De pijn wordt erger tijdens inspanning en ’s nachts kan het ook pijnlijker zijn. Ook kan er een prikkelende pijn en een slapend gevoel ontstaan in de arm tot in de hand. Hierdoor kan er krachtverlies ontstaan, met name als er een inspanning is als de arm boven de schouder uitkomt.

Hoe kom je eraan?

Door verschillende oorzaken kan er een zenuw of een bloedvat klem komen te zitten. Het kan ontstaan als gevolg van een ongeluk, of door een verkeerde houding. Vooral als je een beroep hebt waarbij je steeds in dezelfde houding werkt met de armen boven je schouders uit, kan beklemming ontstaan. Ook steeds in de dezelfde houding achter een computer zitten waarbij je schouders hangen of onnatuurlijk worden opgetrokken, kunnen de symptomen worden opgewekt. Oudere mensen lopen meer risico om deze kwaal te krijgen. Sommige mensen hebben er aanleg voor. Bij hen is de ruimte tussen de eerste rib en het sleutelbeen altijd wat vernauwd. Dit kan aangeboren zijn, maar ook door een sleutelbeenbreuk komen die in een verkeerde stand is geheeld.

De symptomen

Door beknelling ontstaan er voornamelijk pijnklachten en de uitstralingspijn. Zoals genoemd kunnen er ook tintelingen ontstaan. Kenmerkend is dat klachten meestal ontstaan als er iets gedaan wordt waarbij je met de armen boven je schouders uit komt, zoals sauzen van het plafond, ramenlappen, ophangen van was of het snoeien van een boom. Verder kunnen de volgende symptomen van toepassing zijn:

Koude en bleke vingers
Zwelling en gespannen gevoel in de arm
Blauwe verkleuring van de hand
Vermoeidheid in aangedane arm
Tintelingen na inspanning
Krachtverlies

Diagnose

Het is lastig om de diagnose Thoracic Outlet Syndroom vast te stellen. Er zijn meestal geen vaatfoto’s te maken die deze aandoening met zekerheid kunnen vaststellen. Soms kan een röntgenonderzoek aantonen hoe bepaalde klachten ontstaan zijn. De arts zal de diagnose vaststellen op basis van het verhaal van de patiënt en lichamelijk onderzoek. Het is belangrijk dat de patiënt zijn klachten goed weergeeft en daarbij precies kan aangeven wanneer er klachten ontstaan en bij welke bewegingen.

Behandeling

Meestal zal behandeling erop gericht zijn om de druk op de beknelde zenuw of bloedvat te verminderen. Vaak zal er gewerkt worden aan een betere houding. Zo kan er bijvoorbeeld Cesar- of Mensendiecktherapie worden voorgeschreven om de houding te corrigeren. Het is beter om bewegingen die de pijn veroorzaken zoveel mogelijk te vermijden. Fysiotherapie kan ervoor zorgen dat de schouder weer soepeler kan bewegen. Het is niet de bedoeling om spieren sterker te maken omdat dit de zenuwen of bloedvaten kan afknellen. Een ergotherapeut kan adviezen geven om de zit- en slaaphouding te verbeteren.

Operatie

Als er geen afwijking te vinden is in het lichaam en als therapieën niet helpen, kan er uiteindelijk besloten worden om te opereren. Een operatie is ingrijpend en daarom wordt er alleen voor gekozen als beweging ernstig wordt belemmerd of dat de pijn niet te verdragen is. Het risico van een operatie is dat de klachten niet verdwijnen, opnieuw kunnen terugkomen of zelfs kunnen verergeren. Door middel van een operatie kan de eerste rib worden verwijderd, zodat er ruimte ontstaat voor de afgeknelde vaatzenuwbundel. Er kan littekenweefsel ontstaan dat zorgt voor een nieuwe afknelling of gevoelloosheid door beschadiging van een zenuw.

Hoe ermee te leven

Meestal is het beter om met TOS in beweging te blijven. Het kan zijn dat je klachten je belemmeren in het uitvoeren van je werk. Misschien kun je tijdelijk aangepast werk doen of moet je jezelf tijdelijk ziek melden als er teveel pijnklachten zijn. Misschien kun je een afspraak maken met je bedrijfsarts op het arbospreekuur om het probleem te bespreken. Als werken niet lukt, is het aan te bevelen wel contact te houden met je leidinggevende en collega’s.